ەڭ الدىمەن، جالپى تۇسىنىكتەمە بەرۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر.

بۇل زاڭ جوباسىن ۇكىمەت (سالىق كودەكسىنە وزگەرتۋلەردىڭ جوباسى) مۇناي باعاسىنىڭ الەمدىك قۇلدىراۋى، تەڭگەنىڭ تاعى ءبىر دەۆالۆاتسياسى مەن كوروناۆيرۋستىق پاندەمياعا دەيىن ازىرلەپ، ماجىلىسكە ۇسىنعان بولاتىن.
سوندىقتان، وندا ءبىر ايدىڭ ىشىندە ومىردەگى جانە ەكونوميكاداعى تۇبەگەيلى وزگەرىستەر ەسكەرىلمەگەن.

بىرىنشىدەن، مەنىڭ جانە «اق جول» فراكتسياسىنىڭ ويىنشا مۇنداعى سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدى قاتايتۋ نەگىزسىز، دەگەنمەن بۇل شارالار زاڭ جوباسىنىڭ نەگىزگى مازمۇنى بولىپ تابىلادى.

ءبىز توتەنشە جاعدايدا ۇكىمەتتىڭ كوپتەگەن ماڭىزدى جانە قاجەتتى قادامدارعا بارعانىن كورىپ وتىرمىز. جالپى، ءبىز بۇل ارەكەتتەردى قولداپ، العىس بىلدىرەمىز.

سونىمەن بىرگە، كەيبىر شەشىمدەر قوعامدا تۇسىنىسپەۋشىلىك پەن سىن تۋعىزادى. ماسەلەن، ۇكىمەت قاراستىرىلىپ جاتقان زاڭ جوباسى ءبىر جاعىنان، «قىلبۇراۋدى كۇشەيتسە»، ال ەكىنشى جاعىنان، ول كەشە جانارماي مەن ديزەل وتىنىن ەكسپورتتاۋشىلاردى اكتسيزدەردەن بوساتتى.

بۇل نان، ءسۇت، كوكونىستەر، ەت نەمەسە بالالار كيىمدەرىنەن الدەقايدا ماڭىزدى ما؟ 2012 جىلدان باستاپ «اق جول» فراكتسياسى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار ءۇشىن تومەندەتىلگەن سالىق ستاۆكالارىن ەنگىزۋدى ۇسىنىپ كەلەدى، بىراق مەملەكەتتىك ورگاندار وسى جىلدار بويى ولاردى قولداعىسى كەلمەدى. بۇل شەشىمدەر قازىر جانە تەك توتەنشە جاعداي كەزىندە عانا قابىلداندى. ال، مۇناي الپاۋىتتارى ءۇشىن سالىقتى ازايتۋعا عانا ەمەس، جالپى سالىق ءتۇرىن الىپ تاستاۋعا دا مۇمكىندىك بار ەكەن.

مەن «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى مەن ءبىزدىڭ فراكتسيانىڭ بۇل شەشىممەن كەلىسپەيتىندىگىن رەسمي تۇردە جاريالاعىم كەلەدى. جۋىردا عانا پرەزيدەنت توقاەۆ جولداۋدا سالىقتىق جەڭىلدىكتەر بيزنەس تاراپىنان لايىقتى جاۋاپ بولۋى كەرەكتىگىن ايتتى. ال، مۇناي قوجايىندارى وسى جەڭىلدىكتەرگە لايىقتى جاۋاپ بەرە الدى ما؟ مۇناي باعاسى 3 ەسە ارزانداعانىمەن، بەنزين باعاسى ارزاندادى ما؟ جوق.
نەلىكتەن ۇكىمەت ونى ىشكى نارىق ءۇشىن ەمەس، ەكسپورت ءۇشىن دە اكتسيزدەن بوساتادى؟ ەگەر ءبىز بىردەڭەنى تۇسىنبەيتىن بولساق، مەن ۇكىمەت وكىلدەرىنەن وسى سۇراقتى ءتۇسىندىرىپ بەرۋىن سۇرايمىن.

سونىمەن بىرگە تابىسى جوعالۋىنا بايلانىستى جابىلعان جەكە كاسىپكەرلەرگە ەسەپ بەرمەگەندىكتەن جەرگىلىكتى ورگاندار 42 مىڭ تەڭگە مولشەرىندە جەڭىلدىكتەر بەرۋدەن باس تارتىپ وتىر. تىڭداڭىز، بۇل ادامداردىڭ بالالارىن تاماقتاندىراتىن شاماسى جوق. ەسەپ بەرمەگەندەردى كەيىن تارتىپكە شاقىرۋعا ۇلگەرەسىزدەر،كەرەك بولسا جەكە كاسىپكەرلىك قايتا جۇمىس ىستەي باستاعاندا ايىپپۇل تولەنەدى.ال، قازىر تابىسى،جۇمىسسىز، كۇنكورىسسىز قالعان ادامدارعا كومەكتەسىڭىز، بۇلار- ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز. مىنە كىمگە كومەكتەسۋىمىز كەرەك!

ءبىز قازىرگى جاعدايدا مەملەكەتتىك ورگانداردان بيۋروكراتيادان الشاقتاپ، مۇقتاج ادامدارعا شۇعىل كومەك كورسەتۋدى سۇرايمىز. ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىن كەيىن زەرتتەيمىز، ەگەر بىرەۋ الداپ كەتسە، جازانى قاتايتايىق.
بىراق باسقالار دا بۇدان زارداپ شەكپەۋى كەرەك.

ءبىزدىڭ زاڭ جوباسىنا قاتىستى پىكىرلەرىمىز كوميتەتتىڭ پىكىر جوباسىندا كەلتىرىلگەن، قولدارىڭىزعا تاراتىلعان. مەن ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرىنە عانا توقتالايىن.

ۇكىمەت كاسىپكەرلەر باقىلاۋ-كاسسالىق قۇرىلعىلاردى قولدانباعانى تۋرالى حابارلاعان ادامدارعا سىياقى تولەۋدى ەنگىزۋدى ۇسىنادى. ءبىز مۇنداي نورماعا قارسىلىق بىلدىرەمىز. قازىر سالىق ورگاندارى باقىلاۋ-كاسسالىق قۇرىلعىلاردى پايدالانۋعا بارلىق شاعىن جانە ميكرو بيزنەستى مىندەتتەدى.
سونداي-اق، ينتەرنەتتىڭ جوقتىعىنا نەمەسە السىزدىگىنە بايلانىستى بۇل قۇرىلعىلار جۇمىس ىستەمەيتىن ايماقتار بار. سونىمەن قاتار، ازاماتتاردى شاعىن بيزنەستى باقىلاۋعا جانە ونىڭ ۇستىندە سالىقشىلارعا جالا جابۋعا يتەرمەلەپ وتىر. ءبىز مۇنداي ۇندەۋدى الەۋمەتتىك ارازدىق تۋدىرۋى مۇمكىن دەپ ەسكەرە وتىرىپ، ونى وتە قاۋىپتى دەپ سانايمىز. ۇلتتىق تاريحىمىزدا جالا جابۋشىلاردىڭ دالەلى جەتەرلىك.

تاعى ءبىر جاڭالىق، سالىق ينسپەكتورلارىنا كامەرالىق باقىلاۋ تۋرالى حابارلامانى ورىنداماعان جاعدايدا شوت-فاكتۋرالاردى بەرۋدى توقتاتۋ قۇقىعىن بەرەدى. كامەرالدى باقىلاۋ دەگەنىمىز نە؟ بۇل بارلىق اقپاراتتى زەرتتەمەي-اق، سىرتتان باقىلاۋ. كوبىنەسە كاسىپكەرلەر مۇنداي حابارلامالارمەن داۋلاسادى جانە ولاردىڭ دۇرىس ەمەس ەكەنىن دالەلدەپ جاتىر. نەلىكتەن ۇكىمەت وسى جاعدايلار بويىنشا كاسىپورىنداردىڭ جۇمىسىن توقتاتقىسى كەلەدى؟

ءبىز بۇل نورماعا قارسىمىز جانە ول سىبايلاس جەمقورلىققا جوعارى مۇمكىندىك بەرەدى دەپ سانايمىز.

سالىق داۋلارى بويىنشا سوت ىستەرىنىڭ مەرزىمدەرى – بۇل جەكە تاقىرىپ. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن، «اق جول» فراكتسياسىنىڭ بىرنەشە مارتە تالاپ ەتۋلەرىنەن كەيىن، ۇكىمەت وتكەن جىلى بۇل مەرزىمدى 5 جىلدان 3 جىلعا دەيىن قىسقارتتى.ويتكەنى بۇل كوپتەگەن ەلدەردە، سونىڭ ىشىندە ەاەو ەلدەرىندە بۇرىننان بار. بىراق ۇكىمەت ەندى ونى تەك اعىمداعى جىلدان باستاپ شەكتەۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسالادى. دەگەنمەن قازىرگى سالىق كودەكسىنىڭ نورماسى بويىنشا، وندا 3 جىل بۇرىن، ياعني، 2020 جىلدان باستاپ 2017 جىلدان كەشىكتىرمەي سالىقتار تۋرالى داۋلاسۋعا بولاتىندىعى ايتىلعان. ال سالىق ورگاندارى، ولار 2015 جىلدان باستاپ تەكسەرەتىنىن ەسكەرمەستەن، كاسىپكەرلەردىڭ جاعدايىن ناشارلاتادى. ءبىز بۇل ۇسىنىسپەن كەلىسپەي، ونى زاڭ جوباسىنان الىپ تاستاۋدى تالاپ ەتەمىز. 2018 جىلى ءۇش جىلدىق مەرزىمگە شەشىم قابىلداۋ كەزىندە بارلىق ماسەلەلەر تالقىلاندى، ەندى بۇل تاقىرىپتى قايتا قاراستىرۋ، بيزنەسكە تاعى دا جۇكتەۋ دۇرىس ەمەس. اسىرەسە، قازىرگى قيىن جاعدايدا كاسىپكەرلەردىڭ قايسىسى بانكروتتىققا ۇشىرايتىنى، ال، بيزنەستىڭ امان وتەتىنى ءالى بەلگىسىز.

سوندىقتان ءبىز سوڭعى وقيعالار مەن وزگەرىستەردى ەسكەرە وتىرىپ، وسى زاڭ جوباسىن جاڭا تاجىربيەمەن قاراستىرۋدى ۇسىنامىز. ءبىز ەكونوميكالىق قۇلدىراۋ پاندەميادان كەيىن دە اياقتالمايتىنىن، ونىڭ سالدارى ۇزاققا سوزىلاتىنىن ەسكەرۋمىز كەرەك. بۇل- كۇمانسىز، اششى شىندىق. ءبىزدىڭ ەلىمىز، بۇكىل الەم سياقتى، ەكونوميكا مەن ميلليونداعان ازاماتتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى جاعىنان بەلگىسىزدىك پەن كەنەتتەن سوققىلار داۋىرىنە ەندى.
سوندىقتان، مەملەكەتتىك ورگاندار بيۋدجەتتىڭ كىرىس بولىگىن قۇراتىن جانە جۇمىس ورىندارىن ساقتايتىن، ءار ادام مەن ءاربىر سالىق تولەۋشى ءۇشىن ناقتى قورعاۋشى ءھام تىرەك بولۋى كەرەك.

پرەزيدەنت پەن ۇكىمەت قابىلداعان قادامدار مەملەكەتتىڭ باتىل جانە ستاندارتتى ەمەس شەشىمدەر قابىلداۋعا دايىن ەكەندىگىن كورسەتتى. مىسالى، الەۋمەتتىك تاۋارلارعا ققس تومەندەتىلگەن مولشەرلەمەسى (8%) ەنگىزىلدى، مەن ونى جوعارىدا ايتتىم. سالىق كودەكسىندە ونداي قۇقىق جوق، بىراق ۇكىمەت وعان توتەنشە جاعدايدا كىردى. سوندىقتان بۇل نورما ۋاقىتشا قابىلداندى، ال، ءبىز ونى ادەتتەگىدەي 10 جىل بويى سالىق كودەكسىنە كادىمگى نورما رەتىندە قوسۋدى ۇسىنىپ وتىرمىز. بۇل تاجىريبە كوپتەگەن جىلدار بويى ەۋروپالىق وداقتا، ەىدۇ ەلدەرىندە، ءتىپتى رەسەيدە قولدانىلادى. بۇل سالىق ادىستەمەسى «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسىنىڭ» ماڭىزدى فاكتورىنا اينالىپ، تۇتىنۋشىلىق نارىقتى ءوز تاۋارلارىمەن قامتاماسىز ەتۋگە جانە ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ يمپورت پەن ۆاليۋتا باعامىنا تاۋەلدىلىگىن ازايتۋعا كومەكتەسەدى. «اق جول» پارتياسى باستى سالالار (ازىق-تۇلىك، جەڭىل ونەركاسىپ، ماشينا جاساۋ) ءۇشىن ققس تومەندەتىلگەن ستاۆكالارىن قايتا قاراستىرادى جانە ارىپتەستەرىمىزدى وسى باستامانى قولداۋعا شاقىرامىز.

سالىق كودەكسى قازىرگى جاعدايدىڭ تاجىريبەسىن ەسكەرىپ، قوعامنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە جاۋاپ بەرۋ جانە سالىق بازاسىن كەز-كەلگەن جاعدايدا ساقتاۋ ءۇشىن يكەمدى، اسا قاجەتتى شەشىمدەردى قابىلداۋعا قابىلەتتى بولۋى كەرەك. ءبىز وعان وسىنداي يكەمدىلىك بەرۋگە بارشامىزدى شاقىرامىز.

ازات پەرۋاشەۆ،

ءماجىلىس دەپۋتاتى.

Abai.kz