ءبىزدىڭ ەلدە رەسمي اقپاراتتار الدىمەن ورىس تىلىندە شىعاتىن، ال مەملەكەتتىك تىلدەگى نۇسقاسى بىرنەشە ساعات، كەيدە بىرنەشە كۇن كەشىگىپ جاريالاناتىن ادەت بار. مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەملەكەتتىك تىلگە وسىلاي قىرىن قاراعاندىقتان، قازاق ءتىلى قازاق ەلىندە وگەي كۇي كەشىپ وتىر...

بۇل بۇرىننان بەرى ايتىلىپ-جازىلىپ جۇرگەن جاي. بىراق سىننان ساباق الىپ، وڭ باعىتتا بەت بۇرعان بيلىك وكىلىن ءبىز ءالى كورگەن جوقپىز.

تاعى ءبىر قىنجىلتاتىنى، قازاق ءتىلدى رەسمي اقپاراتتاردا قاتەلىكتەر ءورىپ جۇرەدى. بۇل دا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ەمى جوق كونە دەرتتەرىنىڭ ءبىرى. جوعارىدا مەملەكەتتىك تىلدە اقپاراتتار كەشىگىپ شىعادى دەدىك. سول كەشىگىپ شىققان قازاق تىلىندەگى جازبانى ءتۇسىنۋدىڭ ءوزى مۇڭ، مۇلدە تۇسىنىكسىز تىلدە جازادى.

بۇنىڭ باستى سەبەبى، بارلىق اقپارات، زاڭ تارماقتارى، سوت قاۋلىسى، باياندامالار الدىمەن ورىس تىلىندە جازىلادى. ورىسشا جازىلعان سول ءماتىندى ساۋاتتى اۋداراتىن ادام تاعى جوق ءبىزدىڭ بيلىكتە. قازاقشاعا اۋدارىلعان ءماتىندى وقۋدىڭ ءوزى ازاپ. قاپتاعان قاتە قولدانىستار، كالكا اۋدارمالار.

بيلىكتىڭ جالتاقويلىعى، حالىقتىڭ بەيعامدىعىمەن بۇل ماسەلەلەر ءالى جابۋلى قازان - جابۋلى كۇيىندە كەلە جاتىر. ەشكىم «مۇنىڭ قالاي» دەمەگەن سوڭ، بيلىك باسىنداعىلار نە شىن بىلمەي، نە قازاق ءتىلىن كەمسىتۋ ءۇشىن كەمتار اۋدارمامەن قازاقشا سويلەم كەلەدى. ءسويتىپ، قاراپايىم حالىقتىڭ قازاقشاسى ءبىر باسقا، ۇكىمەتتىڭ قازاقشاسى ءبىر باسقا جاعدايعا جەتتىك.

بۇرىنعىنى ايتپاعان كۇننىڭ وزىندە، ءدال قازىرگى توتەنشە جاعداي تۇسىندا دا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ جاعدايى مۇشكىل. كۇندەلىكتى رەسمي اقپاراتتاردا «ءۇي جاعدايىندا»، «ينفەكتسيا جۇقتىرعان بالەنشە جاعدايى تىركەلدى»، «ۇستەگى جىلى» دەگەن سەكىلدى ورىسشادان تىكە اۋدارىلعان سوزدەر ءورىپ ءجۇر.

ماسەلەن، الماتى قالالىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ مىنا مالىمدەمەسىن كىم اۋدارىپ، كىم دايىندادى ەكەن. جارتى بەتتىك وسى ءماتىندى كۇندە تەلەەكراننان قايتالاپ وقيدى. حالىقتى ورتتەن ساقتانۋعا شاقىرعانى. ونىسى ءجون ەندى، بىراق اينالدىرعان جارتى بەت جازبانى «تازا قازاقشا» جازۋعا بولادى عوي...

قۇرمەتتى الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىندارى،

الماتى قالالىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى سىزدەن كارانتين كەزىندە ءۇي جاعدايىندا ءورت قاۋىپسىزدىگى ەرەجەلەرىن ساقتاۋدى سۇرايدى:

-ەشقاشان توسەكتە تەمەكى شەكپەڭىز. ەسىڭىزدە بولسىن، تەمەكى مەن الكاگولدىك ىشىمدىكتەر ءورتتىڭ "بەلسەندى قاتىسۋشىلارى";

-ەلەكتر سىمداردىڭ جارامدىلىعىن باقىلاڭىز، ەلەكتر جەلىسىن شامادان تىس قولدانباڭىز، قولدان جاسالعان ەلەكتر اسپاپتارىن قولدانۋعا جول بەرمەڭىز;

-قوسىلعان گاز بەن ەلەكتر قۇرالدارىن قاراۋسىز قالدىرماڭىز;

-ەلەكتر ۇتىكتەردى، ەلەكتر شاينەكتەر مەن باسقا دا ەلەكتر قىزدىرعىش قۇرالداردى ارنايى جانبايتىن تىرەۋىشسىز پايدالانۋعا جول بەرمەڭىز;

-بالكونداردى، سونداي-اق ەۆاكۋاتسيالىق شىعۋ جولدارى مەن باسپالداقتاردى جيھازبەن، جابدىقپەن جانە باسقا دا جانعىش ماتەريالدارمەن ۇيمەڭىز...

«ءۇي جاعدايىندا» دەمەي، «ۇيدە» دەپ جازۋعا بولادى عوي، ال «ورتتىك بەلسەندى قاتىسۋشىلارى» دەگەنى نە ءسوز تاعى؟ ونى از دەسەڭىز، «قولدان جاسالعان ەلەكتر قۇرالداردى قولدانۋعا جول بەرمەڭىز» دەيدى. ەلەكتر اسپاپتار وزدىگىنەن جۇمىس ىستەيتىن سەكىلدى، سونىڭ جۇمىس ىستەۋىنە جول بەرمەي قاداعالاۋ كەرەك سەكىلدى.

بۇل ءبىر عانا مىسال. مۇنداي سوراقى ءسوز قولدانىستار مەن سويلەمدەر رەسمي مالىمدەمەلەردە تولىپ جاتىر. جوعارداعى ءماتىندى كۇنىنە تەلەۆيزوردان نەشە قايتالاپ كورسەتىپ جاتقاندىقتان مىسال رەتىندە الىپ وتىرمىز. ايتپەسە بۇدان ون ەسە ورەسكەلى كەزدەسەدى. ءتىپتى ۇلكەندى-كىشىلى شەندىلەردىڭ ەشكىمگە تۇسىنىكسىز «قازاقشاسىنا» دا قۇلاق ۇيرەندى.

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، مەملەكەتتىك تىلدە ساۋاتتى جازىلعان تۇسىنىكتى كونتەنت تابۋ نە ءۇشىن قيىن؟ ءبىزدى تاڭعالدىراتىنى مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە قازاق ءتىلىن جەتىك بىلەتىن بىردە-ءبىر مامان جوق پا؟ الدە قازاق بيلىگىنە قازاق ءتىلىنىڭ قۇنى كوك تيىن با؟

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz