سەيىتقازى ماتاەۆ، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسى:

- اعا، ەڭ الدىمەن ءتول مەرەكەڭىز قۇتتى بولسىن! وسى ورايدا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرىنىڭ ءتول مەرەكەسىن «ماۋسىم ايىنىڭ سوڭعى اپتاسىنىڭ جەكسەنبىسى» دەپ كۇلدىبادام بەلگىلەۋ دۇرىس پا؟

- ارينە، دۇرىس ەمەس. كەزىندە دەپۋتاتتار «باق تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلدانۋىمەن بىرگە وسىنداي اسىعىس شەشىم قابىلدادى. العاش جۋرناليستەر مەرەكەسى بەلگىلەنگەن تۇستا ماۋسىم ايىنىڭ 28-نە سايكەس كەلدى. ودان بەرگى جەردە وسىلايشا اپتانىڭ ءار كۇنىنە كوشىپ ءجۇرمىز. ءتورتىنشى بيلىك وكىلدەرىنىڭ 365 كۇننىڭ بەلگىلى ءبىر كۇنىن ءوز مەرەكەسى دەپ سەزىنە الماۋى، ارينە، وكىنىشتى. بىراق ازىرگە جاعداي وسىلاي بولىپ تۇر. بۇل جايتتى دەپۋتاتتارمەن كەزدەسۋ كەزىندە دە سان مارتە ايتتىق. اتاۋلى ءبىر كۇننىڭ جۋرناليستەر مەرەكەسى بولۋىن ءوتىنىپ، ۇسىنىستار دا ايتىلدى. الايدا بۇل ماسەلە ءالى شەشىمىن تاپقان جوق.

- جۋرناليستەر كۇنى بەلگىلەنگەن جاعدايدا قانداي اتاۋلى كۇنگە ورايلاستىرعانىن قالار ەدىڭىز؟ ءبىر كەزدەرى العاشقى قازاق گازەتتەرىنىڭ ءبىرى «قازاق» گازەتىنىڭ شىققان كۇنىمەن سايكەستەندىرۋ سەكىلدى ماسەلەلەر دە ءسوز بولىپ ەدى...

سەيىتقازى ماتاەۆ، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسى:

- اعا، ەڭ الدىمەن ءتول مەرەكەڭىز قۇتتى بولسىن! وسى ورايدا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرىنىڭ ءتول مەرەكەسىن «ماۋسىم ايىنىڭ سوڭعى اپتاسىنىڭ جەكسەنبىسى» دەپ كۇلدىبادام بەلگىلەۋ دۇرىس پا؟

- ارينە، دۇرىس ەمەس. كەزىندە دەپۋتاتتار «باق تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلدانۋىمەن بىرگە وسىنداي اسىعىس شەشىم قابىلدادى. العاش جۋرناليستەر مەرەكەسى بەلگىلەنگەن تۇستا ماۋسىم ايىنىڭ 28-نە سايكەس كەلدى. ودان بەرگى جەردە وسىلايشا اپتانىڭ ءار كۇنىنە كوشىپ ءجۇرمىز. ءتورتىنشى بيلىك وكىلدەرىنىڭ 365 كۇننىڭ بەلگىلى ءبىر كۇنىن ءوز مەرەكەسى دەپ سەزىنە الماۋى، ارينە، وكىنىشتى. بىراق ازىرگە جاعداي وسىلاي بولىپ تۇر. بۇل جايتتى دەپۋتاتتارمەن كەزدەسۋ كەزىندە دە سان مارتە ايتتىق. اتاۋلى ءبىر كۇننىڭ جۋرناليستەر مەرەكەسى بولۋىن ءوتىنىپ، ۇسىنىستار دا ايتىلدى. الايدا بۇل ماسەلە ءالى شەشىمىن تاپقان جوق.

- جۋرناليستەر كۇنى بەلگىلەنگەن جاعدايدا قانداي اتاۋلى كۇنگە ورايلاستىرعانىن قالار ەدىڭىز؟ ءبىر كەزدەرى العاشقى قازاق گازەتتەرىنىڭ ءبىرى «قازاق» گازەتىنىڭ شىققان كۇنىمەن سايكەستەندىرۋ سەكىلدى ماسەلەلەر دە ءسوز بولىپ ەدى...

- كەڭەس وداعى كەزىندە العاشقى گازەتتەردىڭ ءبىرى «يسكرا» جارىق كورگەن 5 مامىر كۇنى جۋرناليستەر مەرەكەسى بولاتىن. بىزدە دە كەيبىرەۋلەردىڭ ەلىمىزدەگى جۋرناليستەر مەرەكەسىن «قازاق» گازەتىنىڭ شىققان كۇنىمەن سايكەستەندىرۋدى ايتىپ جۇرگەنى وسىعان بايلانىستى بولسا كەرەك. بىراق، مەنىڭ ويىمشا، 3 مامىر - جۋرناليستەر كۇنى بولۋعا لايىق. سەبەبى سوڭعى 5-6 جىلدان بەرى كوپتەگەن الەم ەلدەرى 3 مامىر - دۇنيەجۇزىلىك ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋ كۇنىن جۋرناليستەر مەرەكەسى رەتىندە بەلگىلەپ، تويلاپ ءجۇر. وسى ورايدا جۇرتپەن بىرگە ءبىز دە نەگە وسى كۇنى تويلاماسقا؟

- «باق تۋرالى» زاڭ قوعامدا ۇزاق ۋاقىت تارتىسقا ءتۇسىپ بارىپ قابىلداندى. وسى ورايدا زاڭ جوباسىنا ەنۋگە ءتيىستى، بىراق ەنبەي قالعان ۇسىنىستارىڭىز بولدى ما؟

- قازىر باسپاسوزدە جارىق كورگەن ماقالا بويىنشا اركىم «ار-وجدانىما نۇقسان كەلتىردى» دەگەن جەلەۋمەن ويىنا كەلگەن سومانى ايتاتىن بولدى. مىنە، جاقىندا عانا «ۆرەميا» گازەتىنەن 1 ميلليارد تەڭگە وتەماقى تولەۋ تالاپ ەتىلدى. مۇندايلاردىڭ سانى وتە كوپ. وسى ورايدا باق تۋرالى زاڭ جوباسىنىڭ تالقىلانۋى كەزىندە دەپۋتاتتارعا ايىپپۇل تالاپ ەتكەن جاق مىندەتتى تۇردە العان ايىپپۇلىنىڭ ءۇش نەمەسە بەس پايىزىن مەملەكەتتىك سالىق رەتىندە مەملەكەتكە وتكىزىپ تۇرۋىن وتىندىك. وسى ماسەلەنى دەپۋتاتتاردىڭ الدىندا بىرنەشە مارتە كوتەردىك. اۋزىن اشىپ ايىپپۇلدىڭ كولەمىن ايتۋدى بىلەدى، بىراق مەملەكەتكە ءبىر تيىن سالىق تولەمەيدى. ەگەر سالىق تولەيتىن بولسا، كىشكەنە دە بولسا ايىپپۇلدىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ارتىپ، زاڭدى بولار ەدى. مىسالى، ازاماتتىق كودەكس بويىنشا، ءبىر تۇلعا ەكىنشى ءبىر تۇلعانى سوتقا بەرسە، مەملەكەتكە سالىق تولەۋگە مىندەتتى. وسى زاڭدىلىقتى ءبىزدىڭ «باق تۋرالى» زاڭعا دا ەنگىزۋ كەرەك. تاعى ءبىر ماسەلە - تيپوگرافيانى ليتسەنزيالاۋ ماسەلەسى. مۇنىڭ ارجاعىندا گازەتكە بولا تيپوگرافيانى جاۋىپ تاستاۋ قاۋپى دە تۇر. بىراق بۇل دا كىرمەي قالدى.

«اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق جەلى ماسەلەلەرى جونىندەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە تولىقتىرۋلار مەن وزگەرتۋلەر ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىندا ۇزاق ۋاقىت تارتىس تۋدىرعان ماسەلە ينتەرنەت رەسۋرستارى، ياعني ۆەب-سايتتار، بلوگتار، ينتەرنەت-دۇكەندەر مەن ينتەرنەت-كىتاپحانالاردىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن تەڭەستىرىلگەنى بولدى. ياعني ولاردىڭ قۇقىقتىق جاۋاپتىلىعى دا باق-پەن بىردەي دەڭگەيگە كوتەرىلەدى. وسى ورايدا دەپۋتاتتار ەگەر ءبىر سايتتان دۇرىس ەمەس نارسە تابىلسا، دەرەۋ جاۋىپ تاستاۋدى ۇسىنىپ وتىر. ينتەرنەتكە قولدانىلعان بۇل نورما الداعى ۋاقىتتا اقپارات تاراتۋ قۇرالى بولعاندىقتان، گازەتتەرگە دە، تەلەارنالارعا دا قولدانىلادى. ءۇش كۇننىڭ ىشىندە سايتتى جاپسا، گازەتكە دە وسىنداي شارا قولدانادى. مەنىڭشە، دەپۋتاتتار ينتەرنەتتى تۇسىنبەيدى. ماڭىزدىلىعىن دا سەزىنبەيدى. وسىدان ءۇش-ءتورت جىل بۇرىن اۋىلدىق جەرلەرگە دەيىن مەكتەپتەردىڭ ءبارىن كومپيۋتەرلەندىرىپ، جاستاردىڭ ينتەرنەتتى يگەرۋى ءۇشىن كۇش سالدى، وسى ءۇشىن كوپتەگەن قارجى اۋدارىلدى. قازىر ءاربىر ۇيدە ينتەرنەتكە قوسىلعان كومپيۋتەر بار. ەندى بۇگىنگى كۇنى جاستاردىڭ ينتەرنەتتى يگەرىپ، ونىڭ قاجەتتىلىگى ارتقان ۋاقىتتا قايتادان ينتەرنەتتى جاۋىپ تاستاۋ قاجەت دەيدى. مۇنداي بولسا، ينتەرنەتتى يگەرۋگە نەگە اقشا قۇيدىق كەزىندە؟ وسىنى مۇلدەم تۇسىنبەيمىن. ولار كەڭەس زامانىندا كومپيۋتەر مەن ينتەرنەتسىز ماماندانعان ادامدار بولعاندىقتان، ولاردىڭ قاجەتتىلىگىنە ءمان بەرمەيدى. بىراق زامانا تالابىنا ساي، ءبىز ينتەرنەتتى مەڭگەرۋدەن قاشپاۋىمىز كەرەك. راس، مەن دە ەكسترەميزم، پورنوگرافيانى ناسيحاتتايتىن سايتتارعا قارسىمىن. بىراق وسىلارعا بولا، بۇكىل ينتەرنەتتى تۇمشالاۋ اعاتتىق. الگىندەي جاماندىققا ۇندەيتىن سايتتاردى قۇرىقتاۋعا ءبىز دە اتسالىسۋدان قاشپاس ەدىك. وسى ورايدا ينتەرنەتكە بوستاندىق تا، قاتاڭ باقىلاۋ دا قاجەت سەكىلدى.

- بوستاندىق دەپ قالدىڭىز، جالپى، بىزدە ءسوز بوستاندىعى بار ما؟ جاقىندا حالىقارالىق ادام قۇقىعىن قورعاۋ ۇيىمىنىڭ توراعاسى «قازاقستاندىق جۋرناليستەردىڭ ءسوز بوستاندىعىنا كوڭىل ءبولىنۋ كەرەك»، - دەدى...

- سول حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ مالىمدەمەسىنە ءوز باسىم سەنبەيمىن. جىلدا وزدەرىنشە ءبىر رەيتينگ جاساپ جاتادى. ىشكى جاعدايىمىزدى ءوزىمىز بىلەمىز عوي. وزبەكستان، تاجىكستان، تۇرىكمەنستان رەسپۋبليكالارىنا ءجيى بارامىن. ولاردا ءسوز بوستاندىعى مۇلدەم جوق. ولاردا ءبىر عانا كوزقاراستاعى گازەت شىعادى. ولارعا بارعاندا ەڭ اياعى اۋەجايدا تەكسەرىپ، وزىڭمەن بىرگە جۇرگەن گازەتتەرىڭنىڭ ءبارىن الىپ قالادى. كەتىپ بارا جاتقاندا عانا قولىڭا ۇستاتادى. ياعني ەلدەگى ءسوز بوستاندىعى قاتاڭ باقىلاۋدا. ال بىزدە ءسوز بوستاندىعى بار. مىسالى، بىزدە پرەزيدەنتكە دە قارسى شىعاتىن گازەتتەر بار. تاعى ءبىر اتاپ وتەر جايت، بىزدە ادامداردىڭ اقپارات الۋ مۇمكىنشىلىگى، تاڭداۋ ەركىندىگى بار. دۇڭگىرشەكتەردە دە گازەتتىڭ نەشە ءتۇرى تولىپ تۇرادى. قولىڭىزداعى گازەتتىڭ ءستيلى ۇناماسا، قالاعان گازەتىڭىزدى اقتارۋعا مۇمكىندىگىڭىز بار. بۇل ادامداردىڭ ەركىندىگىنىڭ، ءسوز بوستاندىعىنىڭ ساقتالعانىنىڭ كورىنىسى. تمد مەملەكەتتەرىنىڭ ىشىندە رەسەي، ۋكراينا، قازاقستانداعى باق-تىڭ جاعدايى جاقسى. گازەتتەرى دە، تەلەارنالارى دا جەتەرلىك، وسىعان ساي ءتۇرلى كوزقاراستاعى اقپارات كوزدەرىمەن سۋسىنداۋ مۇمكىنشىلىگى دە جوعارى.

- وسىدان ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن قايسىبىر قوعامدىق ۇيىمدار «ەلىمىزدە تاراتىلاتىن گازەت-جۋرنالداردىڭ 80 پايىزى رەسەيدەن كەلەدى» دەپ مالىمدەپ ەدى. يدەولوگيا قۇرالىنىڭ كورشى ەلدەن تاسىمالدانۋى قورقىنىش تۋدىرماي ما؟ بۇعان شەكتەۋ قويا الامىز با؟

- راس، «ورىس ءتىلدى باسىلىمدار جاۋلاپ الۋدا» دەگەن اڭگىمە ءجيى ايتىلۋدا. بىراق ولار قاجەتتىلىك بولماسا كەلمەس ەدى. سوندىقتان ەڭ الدىمەن، ازاماتتارىمىزدى قازاقىلاندىرۋىمىز كەرەك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ ءۇشىن تالاي اقشا ءبولىندى، تالاي ۋاقىت تا ءوتتى. بىراق ناتيجە جوق. تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا جيىرما جىلعا جۋىقتاسا دا نەگە قازاق ءتىلى دامىمايدى؟ قازاق باسىلىمدارى مەن قازاق ءتىلىن دامىتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن، جوعارىداعى بيلىك باسىنداعىلاردى قازاقىلاندىرۋ كەرەك. مەملەكەتتىك قىزمەت اتقاراتىن ادام قازاق ءتىلىن مىندەتتى تۇردە ءبىلۋى كەرەك دەگەن زاڭ قاجەت. ءبىزدىڭ بيلىكتەگى ازاماتتار قازاقشا سويلەپ، قازاقشا ويلاماي قازاق ءتىلىنىڭ جاعدايى وزگەرمەيدى. قازىر ولار قازاق ءتىلىن بىلمەگەندىكتەن قازاقشا وقىمايدى، ويلامايدى دا. ولار تاڭەرتەڭ جۇمىسىنا كەلگەن سوڭ قولىنا ورىس ءتىلدى گازەتتەردى الىپ وقيدى. قازاق تىلىندەگى گازەتتى قولىنا ۇستامايدى دا. سەبەبى گازەتتىڭ بەتىن اشقانمەن ول تۇسىنبەيدى. ال، شىن مانىندە، قازاقتىڭ جانىن ءتۇسىنىپ، الاش ماسەلەسىن قازاق ءتىلدى باسىلىمدار جازادى. ال ورىس ءتىلدى باسىلىمدار ءبىر كۇندىك سەنساتسيا، كريمينالدىق ماقالالار مەن سەكس تۋرالى جازىپ، تيراجىن كوبەيتۋدى عانا ويلايدى. قازاقتىڭ مۇددەسىن قورعاي بەرمەيدى. شەنەۋنىكتەر قازاق گازەتىن وقىماعان سوڭ، قازاق ماسەلەسىن دە تۇسىنبەي، مەملەكەتتىك ماڭىزى بار شەشىمدەردى دە سولاي ءاتۇستى شىعارادى. ءتىپتى وقىماعان سوڭ، قازاق ءتىلدى گازەتتەردىڭ سىنىنا شەنەۋنىكتەر جاۋاپ تا بەرمەي جاتادى. «تىڭدالماعان ءسوز جەتىم» دەگەندەي، ودان سوڭ گازەت سوزىندە قادىر قالا ما؟ ال قاراكوزدەردىڭ ماسەلەسىن، الەۋمەتتىك جاعدايىن، نەگىزىنەن، كوپ قوزعايتىن قازاق ءتىلدى باسىلىمدار. مەن كۇندەلىكتى قازاق ءتىلدى باسىلىمدارمەن قاتار، ورىس ءتىلدى باسىلىمداردى ساتىپ الىپ وتىرامىن. سولارعا كوز جۇگىرتە وتىرىپ، وسىعان كوزىم جەتتى. كەزىندە «مەملەكەتتەن قارجىلانباسا، گازەتتەر جارىق كورە المايدى» دەگەن تۇسىنىك تە بولعان. وسى ورايدا قازاق ءتىلدى تاۋەلسىز باسىلىمداردىڭ ءوز بەتىمەن تيراجىن كوبەيتىپ، ءوز كۇندەرىن وزدەرى كورىپ جاتقانىنا سۇيسىنەمىن. بۇل ولاردىڭ حالىق اراسىندا بەدەلىنىڭ بارىن، نارىق كەزەڭىندە قازاق ءتىلدى باسىلىمداردىڭ وزىندىك ورنىن تابا الاتىنىن كورسەتەدى.

- نەگىزى، قر «باق تۋرالى» زاڭىنىڭ 20-بابىندا جۋرناليستەردىڭ قۇقىقتارى تۋرالى «قۇجاتتار مەن ماتەريالداردىڭ مەملەكەتتىك قۇپيا سانالاتىن مالىمەتتەرى بار ۇزىندىلەرىن قوسپاعاندا، ولارمەن تانىسۋعا قۇقىلى» دەپ جازىلعان. ايتسە دە قاراپايىم نارسەلەردىڭ ستاتيستيكاسىنا قول جەتكىزە الماي، «جەكەمەنشىك» دەگەن جەلەۋمەن سۋرەتكە دە تۇسىرتپەي، جۋرناليستەردىڭ قۇقىقتارى بۇزىلىپ جاتاتىن كەز از ەمەس. وسىنداي كۇندەلىكتى قايتالاناتىن قۇقىق بۇزىلۋشىلىقتارعا قالاي تىيىم سالۋعا بولادى؟

- يا، مۇنداي وقيعالار ءجيى كەزدەسەدى. مۇنداي ارەكەتتەرمەن ۇزدىكسىز كۇرەسۋ كەرەك. سوندا عانا قوعامدا ەركىن اقپارات الۋعا قول جەتكىزە الامىز. «ءادىل ءسوز» اتتى جۋرناليستەردىڭ قۇقىن قورعايتىن قوعامدىق ۇيىم قازىرگى تاڭدا وسى ىستەرمەن اينالىسىپ كەلەدى. «جەكەمەنشىك» دەگەن ءۋاج اقپارات الۋعا كەدەرگى بولماۋى ءتيىس. «باق تۋرالى» زاڭنان «ءوزىنىڭ رۇقساتىنسىز سۋرەتىن گازەتكە باسۋعا بولمايدى» دەگەن تاراۋ دا قازىر الىنىپ تاستالدى. وسى ءۇشىن دە ءبىز ۇزاق كۇرەستىك. قازىر ادامنىڭ جەكە باسىنا بايلانىستى قۇپيا سۋرەتتەردەن باسقاسىن جاريالاي بەرۋگە بولادى.

- شىنىن ايتۋ كەرەك، قازاق ءتىلدى جۋرناليست پەن ورىس ءتىلدى ءجۋرناليستىڭ اقپارات الۋ مۇمكىنشىلىگى ەكى ءتۇرلى. قازاق ءتىلدى جۋرناليستەردىڭ ءباسپاسوز ءماسليحاتىنا بارعان كەزدە، قازاق تىلىندەگى ءباسپاسوز مالىمدەمەسىن دە تابا الماي قالىپ جاتاتىن كەزدەرى دە كەزدەسەدى...

- نە ايتپاق بولعانىڭىزدى ءتۇسىندىم. مەن وسى جەردە ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزەم دەۋشىلەرگە قازاق ءتىلىن ناسيحاتتايمىن دەپ شارشادىم. ولاردان ورىس تىلىمەن قاتار، قازاق تىلىندە دە ءباسپاسوز مالىمدەمەسى بولۋلارىن قاتاڭ تالاپ ەتەمىن. بىراق اياق استىنان ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزەتىندەر «اسىعىس بولدى» دەپ تەك قانا ورىس ءتىلدى ءماتىنىن الىپ كەلىپ تۇرادى. نەگىزى، زاڭ بويىنشا «قازاق ءتىلى - مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس ءتىلى - رەسمي ءتىل» دەپ جازىلعان. وسىعان قاراپ، ەكى ءتىلدىڭ اناۋ ايتقانداي ايىرماشىلىقتارى دا جوق دەۋگە بولادى. وسىعان سۇيەنگەن ازاماتتار قازاق تىلىنە يەك ارتا قويمايدى. سوندىقتان ەڭ الدىمەن، «بارلىق قۇجاتتار قازاق تىلىندە ءجۇرۋى كەرەك» دەپ زاڭ جوباسىنا وزگەرتۋ ەنگىزۋ كەرەك. تالاپ بولمايىنشا بۇل جۇيەگە وزگەرىس ەنبەيدى. وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن تەلەارنالارداعى 50ح50 تالابىنا قارسى شىعىپ، ءبىراز ادامدار شۋلادى عوي. بىراق قازىر باسىلدى. ياعني جۇرت تا ۇيرەنىستى. وسىنداي شۋ تۋدىرسا دا، قازاق تىلىنە دەگەن بەتبۇرىس كەرەك.

- بيىلعى جىلدىڭ باسىندا بىرنەشە ءجۋرناليستىڭ سوققىعا جىعىلۋىنىڭ كۋاسى بولدىق. جالپى، ولاردىڭ سوققىعا جىعىلۋىنىڭ كاسىبي قىزمەتىنە قاتىسى بار دەپ ويلايسىز با؟

- ولاردى كەزىندە تەرگەپ-تەكسەردىك. بىراق ماماندىعىنا قاتىستى ەكەنىن دالەلدەي المادىق. وسى ورايدا داعدارىسقا بايلانىستى الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ ناشارلاۋىنان بۇزاقىلاردىڭ دا قاتارى ءوسىپ كەلە جاتىر. بۇزاقىلاردان ءزابىر كورۋشىلەردىڭ ىشىندە ءبىرلى-جارىم جۋرناليستەر كەزدەسىپ قالادى. ال ولار ەلدەن بۇرىن دابىرلاپ، جۇرتتىڭ نازارىن اۋدارىپ ۇلگەرەدى-اۋ دەپ ويلايمىن. راس، نەگىزى، الەم بويىنشا قاۋىپتى ماماندىقتاردىڭ ءبىرى - جۋرناليست ماماندىعى. جاسىنا جەتپەي ينفاركت الىپ جاتقاندارى دا بار. ويتكەنى بۇل جۇمىس ميعا اۋىرتپالىق تۇسىرەدى. ۇنەمى وي ۇستىندە ءجۇرىپ، ۇيگە كەلگەن سوڭ دا ماقالا جازىپ، جول ۇستىندە دە كوپ ءجۇرۋى ادامعا فيزيكالىق جانە پسيحولوگيالىق جاعىنان اسەر ەتپەي قويمايدى. نەگىزى، جۋرناليستەردە كوپ اقشا دا جوق. ولاردىڭ باستى بايلىعى - پوزيتسياسى.

- جالپى، قازاق تەلەارنالارىنىڭ كوشىرمەگە ءجيى ۇرىنىپ جاتاتىنىن بايقايمىز. بۇل ىزدەنىستىڭ جوقتىعى ما، الدە...

- رەسەيدىڭ كانالدارىندا شوۋ باعدارلامالار ءجيى ۇيىمداستىرىلادى. ولاردىڭ تاراتىلۋ اۋقىمى دا كەڭ. قارجى دا كوپ بولىنەدى. ال بىزدە جەتكىلىكتى اقشا بولىنبەيدى. ەگەر جەتكىلىكتى قاراجات بولىنسە، سان ءتۇرلى ۇلتتىق حابارلاردى ويلاپ تابۋعا بولاتىن ەدى.

- جۋرناليستىك سالادا جۇرگەلى ەستە قالعان وقيعاڭىز بار ما؟

- پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى بولىپ جۇرگەن كەزدە كەزەكتى ءبىر بريفينگ وتكىزىلدى. وندا كەڭەس وداعىنىڭ قۇلاعانىن مەن حابارلاۋىم كەرەك بولدى. سوندا مەن ءبىرىنشى ءسوزدى «بۇگىننەن باستاپ سىزدەرگە كەڭەس وداعىنىڭ جوق ەكەنىن قۋانىشپەن حابارلاعىم كەلەدى» دەپ باستادىم. سول كەزدە قۋانىشپەن ايتقان وسى ءسوزىم ءۇشىن قازىر قاتتى وكىنەمىن.

- بۇل كەڭەس وداعىن اڭساۋ ما...

- جوق، ول كەزدە ءبارى ءبىرتۇتاس ەدى. ءبارى بىرىگە جۇمىلاتىن. كۇش بار ەدى. قازىر ەۋروپانىڭ ەۋرووداق قۇرىپ جاتقانى جايدان-جاي ەمەس. قازىرگى زاماندا كىم كۇشتى بولسا، سول مىقتى، سونى سىيلايدى. ونىڭ ايتىپ تۇرعانى دۇرىس ەمەس بولسا دا، سونى سىيلايدى، تىڭدايدى. مەن سونى اڭسايمىن.

داتىم...
- باق - ءتورتىنشى بيلىك، بيلىك پەن حالىق اراسىنداعى التىن كوپىر دەپ جاتامىز. بىراق بيلىك تاراپىنان نەمقۇرايدىلىق باسىم. وسى ورايدا باق سىنىنا جاۋاپ بەرىپ، بيلىك باق-پەن ساناسسا ەكەن. قازىر شەنەۋنىكتەردىڭ گازەتتە جازىلعان سىن ماقالاعا وزدىگىنەن وقىپ، جاۋاپ بەرۋى وتە سيرەك جاعداي. ول ءۇشىن ارنايى جوعارى جاققا قىزمەت-حات دايىنداپ، قۋدالاپ، كوزىنە شۇقىپ كورسەتۋ قاجەت. وسىعان قاتتى قارنىم اشادى. بۇل ورايدا باق جۇمىسىنا قاتىستى شەنەۋنىكتەرگە قاتاڭ تالاپ قاجەت سەكىلدى. حالىق اراسىنا ساۋالناما جۇرگىزۋ ناتيجەسىندە كوزىمىزدىڭ جەتكەنى - حالىقتىڭ 60 پايىزى باق-قا سەنەدى ەكەن. حالىقتىڭ سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسىرمەي، بيلىك تە باق-پەن ساناسىپ وتىرسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.

سۇحباتتاسقان قۋانىش ابىلداقىزى

«الاش ايناسى» گازەتى 26 ماۋسىم 2009 جىل