ءتۇبى قايدا اپارىپ سوعاتىنىن قايدام، قازىر قاي سايتتى اشىپ قالساڭىز دا، تەلەارنالار مەن گازەت بەتتەرىنە قاراساڭىز دا، ۇكىمەتتەن باستاپ اۋىل اكىمدەرىنە دەيىن سىپىرا جامانداۋدان اياق الىپ جۇرە المايسىز.  ولاردى وقىعاندا ءۇمىتىڭىز ۇزىلمەك تۇگىلى، ءتىپتى، بويىڭىزدى ۇرەي بيلەپ، بولاشاقتان جارىق تۇگىلى ساڭىلاۋ دا كورىنبەي قالاتىنداي. بۇكىل ءومىرىڭىز قاپ قارا تۇنگە اينالىپ، اياعىڭىزدىڭ استىن سيپالاپ اجىراتىپ، تۇرىپ-جىعىلىپ كەلە جاتقانداي ورەسى تارىلىپ، ورمەگى ۇزىلگەندەي ءبىر ءومىر...

الايدا وسى ايدىڭ باسقى كۇندەرى كوپتەن بەرى كوڭىلدەن دە، ومىردەن دە كورىنبەي كەتكەن ءبىر توسىن قۇبىلىستىڭ كۋاسى بولدىق. الگى تۇنەكتىڭ تۇڭدىگى اشىلىپ، كوكجيەگى تۇرىلگەندەي جارق ەتكەن ءبىر ءجايت بولدى. ءبىر سالانىڭ قاڭقۋ ءسوزدىڭ قارماعىنا ىلىككەن باسشىسىن ءدۇيىم جۇرت دۇرك كوتەرىلىپ قورعادى. كىمدى دەيسىز عوي؟.. تاۋەلسىزدىك العالى بەرى باسىنان داۋ ارىلماي، نە ءجونى ءتۇزۋ باسشىعا جارىماي، ەرىنبەگەننىڭ ءبارى تۋلاقشا تارتقىلاپ، جابىلا جامانداپ كەلە جاتقان باياعى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ بۇگىنگى باسشىسىن! قازىرگى جاس ءمينيسترىمىز اسحات ايماعامبەتوۆتى.

ونىمەن كوزى قاراقتى جۇرتشىلىق حاباردار. سوندىقتان تاپتىشتەپ جاتپاي-اق قويالىق. دەگەنمەن سوزىمىزگە دايەك، ويىمىزعا تىرەك بولۋ ءۇشىن، سولاردىڭ بىرنەشەۋىن كەلتىرە كەتەلىك. كۇمان تۋماۋ ءۇشىن ماتىندەر سول قالپىندا الىندى.

- قۇرمەتتى اسحات ايماعامبەتوۆ، ءسىز ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى رەتىندە وسى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە: پاراساتتى، ءبىلىمدى، ادامگەرشىلىگى مول، جومارت، قولىنىڭ قايىرىمى مول ازامات رەتىندە ءوزىڭىزدى كورسەتە ءبىلدىڭىز. بۇل ءبىزدىڭ ءوڭىردىڭ ءوز جۇمىسىنا ادال، سەنىمدى، حالىقتىڭ قامىن ويلايتىن باسشىعا بەرەتىن سىنى. ءسىز وسى ءبىر جىل ىشىندە بۇكىل قازاقستان مۇعالىمدەرىنە ۇلكەن قولداۋ جاسادىڭىز. بۇل ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العالى العاش رەت قازاقستان مۇعالىمدەرىنە جاسالىپ جاتقان قولداۋ دەپ ايتۋعا بولادى. بىزدەر ا. ايماعانبەتوۆتى قولدايمىز.

ماڭقىستاۋدان

- ءبىزدىڭ قازىرگى ءبىلىم ءبىلىم سالاسىنىڭ ءمينىستىرى اسحات مىرزا! ءوزىنىڭ جۇمىسىن وتە جاقسى اتقارىپ وتىر، وتە قىسقا مەرزىم ىشىندە، ۇزاق جىلدار بويعى ءبىلىم سالاسىنداعى، ولقىلىقتار مەن قاتەلىكتەردى تۇزەۋدە! ءوزى تاريحشى، ۇستاز بولعاندىقتان، ۇستازدارىمىزدىڭ مۇڭ مۇقتاجىن جاقسى تۇسىنەدى دەگەن ويدامىن.قازىرگى جاساپ جاتقان ىستەرىنە.وتە جاقسى.دەگەن وڭ باعامدى بەرەمىن! وتە ءبىلىمدى،كورگەندى،ۇلتجاندى ازامات، قازىرگى جاساپ جاتقان.جۇمىستارىن، ارى قاراي جالعاستىرۋىنا، مۇمكىندىك بەرۋىمىز قاجەت!

قالامپىر

- اسحات ءىنىم، سەنىڭ يگى ىستەرىڭدى قولداپ وتىرعان حالقىڭدى كورىپ وتىرسىڭ. ساعان قانشا جالا جاۋىپ قۇرتامىز دەيتىندەر بولسا دا، سەن ولاردان قورىقپا، بەرىل مە، ءارى ساعان دەگەن ۇلت سەنىمىن ساتپا. سەنىڭ ىستەپ جاتقاندارىڭنىڭ بارلىعى ۇلتتىڭ مۇددەسى، وتاننىڭ قامى. سەن حالىقتىڭ اقيتقاتقا ءۇمىتىن جاعىپ، سەنىمىن وياتتىڭ، ول سەنىمنىڭ ءبىر ۇشى سەن ارقىلى، ساعان وسى جۇمىستى سەنىپ تاپسىرعان پرەزيدەنتكە، ۇكىمەتتىڭ ەل جۇمىس ىستەي الۋى مۇمكىن ەكەندىگىنە دەگەن سەنىم. سول ءۇشىن بيلىك ساعان قارىزدار.

ومار 

- ءبىلىم سالاسىنداعى بارلىق كەمشىلىكتەردى بىلەتىن، ناعىز جاناشىر، بىلىكتى مامان. 30جىل ءبىلىم بەرىپ كەلە جاتقان ۇستاز رەتىندە اسحات ايماگامبەتوۆتى ءوز باسىم قۇرمەتتەيمىن، قولدايمىن. تەك مەن عانا ەمەس بۇكىل ۇستازدار قاۋىمى قولدايدى. شەبەر، بىلىكتى مامان رەتىندە ۇرپاعىمىز ءبىلىمدى دە ەل جاندى، تاربيەلى بولسىن دەسەك بۇل ازاماتقا مينيستر رەتىندە ەڭبەك ەتۋگە مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك.

دينارا 

- اسحات ءىنىمىز بەتىمەن كەتكەن ءبىلىمدى، قاڭعىپ جۇرگەن عىلىمدى وزدەرىنىڭ لايىقتى ورىندارىنا قويۋ ماقساتىندا دۇرىس باعىتتا جۇمىس جاساپ جاتىر. وسىعان ءبىر-اق جىل ۋاقىت كەتتى. ياعني جۇمىس ەندى باستالدى دەگەن ءسوز. جوعارىدا اتالعان سالالاردىڭ اراسىندا جۇرگەن سوڭ ىشىندەگى بولىپ جاتقان نارسەلەردى جاقسى بىلەمىز. سوندىقتان جاس مينيسترگە قولداۋ ءبىلدىرۋ كەرەك.

نۇرلان ءبورىبايۇلى 

- اسقات ايماعامبەتوۆ~ بيليم مينيستري بўليشگا لويق حاقيقي ينسون. قيسقا مۋدداتدا قيليب ۋلگۋرگان ەزگۋ يشلاري ۋچۋن ولقيشيميز چەكسيز....

ينابات

كەلتىرە بەرسەك مۇنداي وڭ پىكىرلەر ءتىپتى كوپ بولدى. كوكتەمگى جاڭبىرشا جاۋدى دەسەك تە دۇرىس بولار. بىلىكتى جۋرناليست قۋانىش قاپپاستىڭ العاشقى بولىپ اقيقاتقا اراشاشى بولعان «Abai.kz» سايتىندا جاريالانعان ماقالاسىنىڭ وزىنە وسىنداي ەلۋدەن استام وڭ پىكىر، مينيسترگە دەگەن ىستىق ىقىلاس ءبىلدىرىلدى. بىردە ءبىر تەرىس پيعىل ايتىلعان جوق.

مۇنى ءوز باسىم جاقسى نىشانعا بالادىم. ۇكىمەت – مەملەكەتىمىزدەگى ءۇش بيلىكتىڭ ءبىرى. كوپ جىلدان بەرى جۇرتشىلىق بيىك لاۋازىم يەسىن تۇڭعىش رەت جاپپاي قولدادى. مەن جوعارىدا «كوكتەم» دەگەن ءسوزدى بەكەر قولدانعان جوقپىن. كوپشىلىكتىڭ كوپتەن بەرى العاش رەت كوڭىلى ءتۇسىپ، ولارعا دەگەن كوپ جىلعى توڭى جىبىگەندەي بولدى.

حالىقتىڭ ءۇنىن بيلىك تە تەز ەستىدى. كوپ ۇزاماي «مەملەكەت باسشىسى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆتى قابىلدادى» دەگەن اقوردادان اقجولتاي حابار تارادى. جانە دە مينيسترگە پەداگوگتەردىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ جونىندەگى جۇرگىزىپ جاتقان جۇمىستارىن ودان ءارى جالعاستىرا بەرۋدى جونىندە تاپسىرما دا بەرگەن. بالكىم جوسپارلى قابىلداۋ شىعار، الايدا باس مۇعالىمنىڭ توڭىرەگىندە پايدا بولعان قاڭقۋ سوزدەن سەسكەنگەن جاناشىر جۇرتتىڭ ءبىر جەلپىنىپ قالعانى راس. پرەزيدەنتىمىزدىڭ ءسوزى مەن ءىسى بىردەي جان ەكەنىنە كوزىمىز جەتىپ ريزا بولىستىق.

وسىمەن بالا ءوسىرىپ، ۇرپاق تاربيەلەپ وتىرعان حالىقتىڭ كوڭىلى ورنىنا ءتۇسىپ، ءىس وسىلايشا ءساتتى اياقتالدى دەپ وتىرعان جايىمىز بار ەدى. بىراق «جاس  الاش» بەتىندە 4 تامىز كۇنى شىققان «پلاگياتتىق عىلىمدى توناۋ ما، الدە قورلاۋ ما؟» دەگەن ماقالا تاعى دا كوڭىلىمىزدى نىلدەي بۇزدى. ماقالا اۆتورى تاقىرىبىنان كورىنىپ تۇرعانداي ۇلكەن ماسەلەنى كوتەرگەن بولادى. (بۇل جەردە سۇيىكتى دە سۇqەكتى گازەتىمىزدىڭ جازىعى جوق ەكەنىن، ونىڭ كەز كەلگەن اۆتوردىڭ ماقالاسىن باسۋعا حاقىلى ەكەنىن ەسكە سالامىز). ماقالا اۆتورىنىڭ جازعانىنا قاراساق، تاپ ءبىر ەلىمىزدىڭ بۇكىل عىلىمىن وسى پلاگيات دەگەن پالە جايلاپ العان سياقتى. ءسويتىپ اينالسوقتاپ ءجۇرىپ اقابا سۋىن بۇرىپ اكەلىپ اقىرى اسحات ءىنىمىزدىڭ اۋلاسىنا اكەلىپ سار ەتكىزەدى. ءسويتىپ مايدالاپ، اسقان شەبەرلىكپەن بيپازداپ كەلىپ، گۋتتەنبەرگ دەي مە، شاۆان دەي مە، شەتەلدىك عالىمداردىڭ وتستاۆكاعا كەتكەنىن ايتىپ6 دەمىن ءبىر الادى. «بارار جەرىڭ وسى» دەگەنگە مەڭزەگەنى.  جانە «ونىڭ دۇرىس-بۇرىستىعىن وتاندىق جانە شەتەلدىك عىلىمي قوعام مەن زاڭ ورىندارى انىقتاي جاتار» دەپ قۇيرىعىن تۇلكىشە بۇلاڭداتىپ، ءىز تاستاپ قوياتىنىن قايتەرسىز. پيعىلىن ءتۇرلى تاقىرىپشالارمەن نىعىزداپ-نىعىزداپ قويادى. ايتەۋىر كوپ ىزدەنگەنى كورىنىپ تۇر.

ءوز ابايىن ءوزى ساباعان، ۇلتىمىزدىڭ تاريحىن كوركەم تىلمەن تۇگەندەپ بەرگەن ءىلياستاي اعامىزدى ادەبي سىيلىقتان ايىرعان حالىقپىز عوي. بۇل قانىمىزدا بار قاسيەت (دۇرىسى - قاسىرەت). ءوز باسىم بۇعان تاڭقالعان جوقپىن.

ماقالانىڭ سوڭىنداعى «ايتبالا سۇلەيمەنقىزى، قاراعاندى» دەگەن سوزگە كوزىم تۇسكەندە تاڭقالماق تۇگىلى تالىپ تۇسە جازداعانىم، راس ەندى. اپىراۋ، ەلىمىزدىڭ بارلىق ءوڭىرىنىڭ وكىلدەرى، جوعارىدا كەلتىرگەنىمىزدەي، ءتىپتى وزبەك قىزى يناباتقا دەيىن قولداپ، ماقتاپ جاتقاندا ءوز جەرلەسىنىڭ بالاعىنا جارماسىپ، ءوز باۋىرىن ءوزى تىلگىلەپ جاتقان بۇل بەيباق كىم سوندا؟ قاراعاندىداعى تانىستارىما قوڭىراۋ سوعۋعا تۋرا كەلدى. سويتسەك...

بىلتىرعى جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورىنىڭ پاراعا بايلانىستى ۇستالىپ قالعانى جۇرتشىلىقتىڭ ەسىندە بولار. بىراق، ول كىسى الماعان، عىلىمي جوبالارعا جاقسى قاراۋ ءۇشىن مينيسترلىكتىڭ «عىلىمي قورىنىڭ» باسشىسىنا پارا بەرگەن. جالپى نيەتىنىڭ ءتۇزۋ ەكەنى ەسكەرىلگەن بولۋى كەرەك، ء(بىز دە اتىن اتاماي وتىرمىز) ول كىسى تەمىر توردان امان قالعانعا ۇقسايدى. امان ءجۇرسىن ازامات دەيمىز دە. بىراق، رەكتورلىق لاۋازىمىمەن قوشتاسقان، ارينە. ال بۇل اسحات قاناتۇلىنىڭ مينيستر بولعاننان كەيىن بولعان وقيعا. ايتبالا سۇلەيمەنقىزىنىڭ بۇل شىرىلى - وسى رەكتوردىڭ ماسەلەسىنە بايلانىستى بولسا كەرەك. مىنە، ماسەلە قايدا! سوندا ول بۇكىل بالالارىمىزدىڭ تاعدىرىن، ياعني ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن ءبىر ادامنىڭ كرەسلوسىنا ايىرباستاعان بولىپ تۇر ما؟.. كۇيكى تىرلىك.  كۇيىنىشتى جاعداي.

ەرتەرەك تە اتشۋلى حراپۋنوۆ مينيستر بولىپ تۇرعان كەزىندە ونىڭ ءبىر كومەكشىسى تەكسەرۋشىلەردى توقتاتپاق بولىپ پارا بەرىپ، ون جىل ما ەكەن، ۇزاق جىلعا سوتتالىپ كەتكەن ەدى. اناۋ رەكتوردىڭ دا سولاي بولىپ كەتۋى بەك مۇمكىن ەدى عوي. ال ايتبالا بولسا تاۋبە دەۋدىڭ ورنىنا، اشۋعا بۋلىعىپ، كەك قايلاسىن جارقىلداتىپ، بىرەۋگە ور قازۋعا كىرىسكەن. وسى ارادا جاقىندا عانا  «كۇيەۋىم ماعان ون ەكى ماشينا سىيلادى» دەپ ماقتانىپ، ءوز كۇيەۋىن ءوزى ۇستاپ بەرگەن انەبىر ايەل ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى ەكەن.

كۇيىنىشتەن تۋعان بۇل ماقالامدى ايبارى مول، ايلاسى كوپ ايتبالانىڭ ءوز سوزىمەن اياقتاعىم كەلىپ وتىر: «عىلىمنىڭ ار-وجدانى بار. ونى اتاققا تەليتىندەردى، ساۋداعا سالاتىنداردى ءتۇپتىڭ تۇبىندە عىلىمنىڭ كيەسى ۇرادى».

ءابۋ سايات

قوسىمشا: Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ەركىن اقپارات الاڭى. مۇندا وي جارىستىرىپ، پىكىر الماستىرۋعا اركىم قۇقىلى. جوعارىداعى سپيكەردىڭ پىكىرى رەداكتسيا ۇستانىمىن بىلدىرمەيدى. الداعى ۋاقىتتا ماقالادا ەسىم-سويلارى اتالعان جەكەلەگەن ازاماتتار رەداكتسيامىزعا جاۋاپ بەرۋگە نيەتتى بولسا، ولاردىڭ دا پىكىرىن بەرۋگە ءازىرمىز. 

Abai.kz