سەنبى, 23 قاراشا 2024
جاڭالىقتار 2566 0 پىكىر 13 جەلتوقسان, 2011 ساعات 12:58

بولات دۇيسەمبى. ەكسترەميزمدى شەكتەۋگە ساۋاتتى ساياسات قاجەت

قازىرگى زامانداعى ادامزاتتى تولعاندىرىپ وتىرعان ءبىر ماسەلە بارشا ەلدەردى جايلاي باستاعان ەكسترەميزم بولىپ وتىر. ەكسترەميزم بارشا ادامزاتتى تىعىرىققا اكەلەتىن - قولدان جاسالىپ وتىرعان زۇلىمدىق. بۇل ۇدەرىس (تەرروريزمنىڭ ادامدارعا حاسىرەت اكەلۋى) كۇننەن كۇنگە قاراپايىم حالىقتاردىڭ اراسىندا ۇرەي تۋدىرىپ، ۇرپاق كەلەشەگىنە  الاڭداۋ پايدا بولدى. الەمدە ورىن الىپ وتىرعان وسى قۇبىلىسقا بايلانىستى ەشبىر ەلدە عىلىمي تۇرعىدان ساراپتاما جاساپ ونىڭ پايدا بولۋى مەن دامۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرىن اشىپ، شىندىق ايتىلمايدى.اقپاراتتىق  كەڭىستىكتە بۇل قۇبىلىسقا ءبىر جاقتى تەك ساياسي باعا بەرىلىپ ۇستەمدىك ەتىپ وتىرعان بيلەۋشى توپتىڭ تۇجىرىمى مەن پىكىرى عانا ايتىلادى. بارلىق ەلدەردىڭ وسىنداي باعىت ۇستاۋىنىڭ باستى سەبەبى قازىرگى زامانداعى قوعام ءومىرىنىڭ شەكتەن تىس ساياساتتانۋىنا بايلانىستى جانە  وسى الەمدىك ساياساتتانۋدىڭ ءوزى ۇستەمدىك جۇرگىزىپ وتىرعان ءبىر فيلوسوفيالىق باعىتتىڭ شەڭبەرىنەن اسا الماۋىندا. ال، ساياساتتانعان الەمدىك قوعام ۇستامىنىڭ قالىپتاسۋىنا ءبىر عانا فيلوسوفيانىڭ يدەيالوگيالىق ۇستەمدىك  جۇرگىزىپ وتىرۋى ادامزاتتىڭ دامۋ كەلەشەگىنە كوپتەگەن قايشىلىقتار اكەلىپ، ادامزاتتى رۋحاني داعدارىسقا اكەلەتىنى بەلگىلى. ويتكەنى، الەمدىك قوعامنىڭ دامۋى ادامداردىڭ بىلىمدەرىنىڭ جەتىلۋى مەن ولاردىڭ ءوسۋ پسيحولوگيسىنا تىكەلەي بايلانىستى بولۋى تابيعي زاڭدىلىق.

قازىرگى زامانداعى ادامزاتتى تولعاندىرىپ وتىرعان ءبىر ماسەلە بارشا ەلدەردى جايلاي باستاعان ەكسترەميزم بولىپ وتىر. ەكسترەميزم بارشا ادامزاتتى تىعىرىققا اكەلەتىن - قولدان جاسالىپ وتىرعان زۇلىمدىق. بۇل ۇدەرىس (تەرروريزمنىڭ ادامدارعا حاسىرەت اكەلۋى) كۇننەن كۇنگە قاراپايىم حالىقتاردىڭ اراسىندا ۇرەي تۋدىرىپ، ۇرپاق كەلەشەگىنە  الاڭداۋ پايدا بولدى. الەمدە ورىن الىپ وتىرعان وسى قۇبىلىسقا بايلانىستى ەشبىر ەلدە عىلىمي تۇرعىدان ساراپتاما جاساپ ونىڭ پايدا بولۋى مەن دامۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرىن اشىپ، شىندىق ايتىلمايدى.اقپاراتتىق  كەڭىستىكتە بۇل قۇبىلىسقا ءبىر جاقتى تەك ساياسي باعا بەرىلىپ ۇستەمدىك ەتىپ وتىرعان بيلەۋشى توپتىڭ تۇجىرىمى مەن پىكىرى عانا ايتىلادى. بارلىق ەلدەردىڭ وسىنداي باعىت ۇستاۋىنىڭ باستى سەبەبى قازىرگى زامانداعى قوعام ءومىرىنىڭ شەكتەن تىس ساياساتتانۋىنا بايلانىستى جانە  وسى الەمدىك ساياساتتانۋدىڭ ءوزى ۇستەمدىك جۇرگىزىپ وتىرعان ءبىر فيلوسوفيالىق باعىتتىڭ شەڭبەرىنەن اسا الماۋىندا. ال، ساياساتتانعان الەمدىك قوعام ۇستامىنىڭ قالىپتاسۋىنا ءبىر عانا فيلوسوفيانىڭ يدەيالوگيالىق ۇستەمدىك  جۇرگىزىپ وتىرۋى ادامزاتتىڭ دامۋ كەلەشەگىنە كوپتەگەن قايشىلىقتار اكەلىپ، ادامزاتتى رۋحاني داعدارىسقا اكەلەتىنى بەلگىلى. ويتكەنى، الەمدىك قوعامنىڭ دامۋى ادامداردىڭ بىلىمدەرىنىڭ جەتىلۋى مەن ولاردىڭ ءوسۋ پسيحولوگيسىنا تىكەلەي بايلانىستى بولۋى تابيعي زاڭدىلىق. ادامدار تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگى بولعاندىقتان ولاردىڭ (الەمدەگى حالىقتاردىڭ) ەركىن ءوسىپ تابيعي كەڭىستىكتە عاسىرلار بويى دامۋ زاڭدىلىعىنا بايلانىستى الۋان ءتۇرلى پسيحولوگيالىق  مىنەز قۇلقى، كوزقاراستارى قالىپتاسقان جانە  ەتنيكالىق توپتاردىڭ قالىپتاسۋداعى  بۇل قۇبىلىس تابيعي دامۋ زاڭدىلىعى. ال، وسى زاڭدىلىقتى ءبىر عانا ۇستەمدىك ەتىپ وتىرعان فيلوسوفيالىق ۇعىمعا تاۋەلدى ەتۋ  ادامزاتتىڭ دامۋ كەزەڭىندە كوپتەگەن قايشىلىقتىڭ تۋىنداۋىنا الىپ كەلەدى. ادامزاتتىڭ كەلەشەگى تەك تابيعي الۋان ءتۇرلى الەۋمەتتىك پسيحولوگيانىڭ ءبىر بىرىمەن گارمونيا تاۋىپ، دامۋ جاراسىمدىلىعىنىڭ تابيعي دامۋدان  اۋىتقىماۋىنا تاۋەلدى. وسى زاڭدىلىقتىڭ نەگىزدەرىن ايقىنداپ، ونىڭ دامۋ جولدارىن دالەلدەۋ كەلەشەك عالىمداردىڭ ەنشىسى.  وسى ۇستەمدىك جۇرگىزىپ وتىرعان  يۋدەيا - حرەستياندىق فيلوسوفياسىنىڭ ىقپالىنان پايدا بولعان باعىت قازىرگى  جىل ساناۋ  ەسەبى بويىنشا ءبىرشى مىڭ جىلدىقتىڭ جارتىسىنان باستاۋ الادى. ونىڭ جۇيەلى دامۋىنا جول سالعان ون ءبىرىنشى حاسىردىڭ اياعىندا  باستالىپ، ون التىنشى عاسىردا تولاستاعان باتىستىڭ كرەستى جورىقتارى بولدى. كرەست جورىقتارىنىڭ  يدەولوگيالىق باعىتى نەگىزىنەن يسلام ءدىني وركەنيەتىنە قارسى(حرەستيان ءدىن قۇندىلىقتارىن قورعاۋدى سىلتاۋراتقان)  اگرەسسيالىق ۇستانىم بولدى.ال، ون التىنشى عاسىردان باستاپ ون توعىزىنشى عاسىردىڭ ورتاسىنا دەيىن جەر شارىنىڭ تۇپكىر - تۇكىرلەرىن جاۋلاۋمەن بايلىعىن توناپ ەۋروپا ەلىنىڭ داۋلەتىن اسىرۋىنا مۇمكىنشىلىك تۋعىزعان جانە باتىس يدەولوگيالىق ۇستامىنىڭ ۇستەمدىك جۇرگىزۋىن ءبىر جۇيەگە اكەلگەن قازىرگى ەۆروتسەنتريزم باعىتتى دۇنيە ءجۇزىن مويىنداتتى. عىلىمنىڭ دامۋىنا بايلانىستى پروگرەستىك تەحنيكالىق  دامۋ، جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ پايدا بولۋى الەمنىڭ ەكونوميكالىق  دامۋ ۇدەرىسىنە اكەلگەن وزگەرىستەر حالىقارالىق قارىم - قاتىناستار ساياساتىنا وزگەرىستەر اكەلدى. ياعني، عىلىمنىڭ دامۋ سالدارىنان ادامداردىڭ ساۋاتتىلىعى ارتىپ، سانالارىندا جاڭاشىل وزگەرىستەردىڭ پايدا بولۋىنان  ادامزات دامۋىنىڭ جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلگەنى الەمدىك ساياسي ۇردىسكە دە ءوز اسەرىن تيگىزدى.  ەندى الەمدەگى شيكىزات رەسۋرستارى مەن نارىقتىق پايدا تاباتىن مۇمكىنشىلىكتەردى اشىق اگرەسسيا جولىمەن شەشىپ ۇستەمدىك جاساۋ مەن الەمدىك  ساياساتتى باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرۋ الپاۋىت مەملەكەتتەرگە قيىنعا ءتۇستى.  ەندى الپاۋىت مەملەكەتتەر مەن جاڭادان پايدا بولعان الەمدىك قارجىلىق توپ بارشا الەمدى ءوز ىقپالىنان شىعارماۋدىڭ جولىن ىزدەۋگە تۋرا كەلدى. ويتكەنى  الەم وزگەرگەن، بۇرىنعىداي اشىق سوعىس جۇرگىزۋ الەمدىك قاۋىمداستىقتاردىڭ نارازىلىعىنان وزدەرىنىڭ كۇيرەۋىنە اكەلەتىنى بەلگىلى.سوندىقتان، جيىرماسىنشى عاسىردىڭ ورتاسىنان باستاپ، الپاۋىت ەلدەردىڭ قۇپيا تۇردە كەلەشەكتە ءوز مۇددەلەرى بار ەلدەردە جوسپارلى تۇردە ۇزاق مەرزىمدى ەكسترەميستىك جۇمىستاردى تياناقتى تۇردە جۇرگىزۋدى قولعا الا باستاعان. وسىنداي جۇمىستاردى جۇرگىزۋ ءۇشىن پايدالاناتىن نەگىزگى باعىتتارى مىنالار بولىپ تابىلادى:

 

1) ءدىني ەكسترەميزم; 2) ۇلتارالىق قاتىناستار; 3) جەكە مەملەكەتتەگى ىشكى ۇلت  ماسەلەسى;       4) الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ ناشارلاۋى، تابيعي بايلىقتان تۇسەتىن پايدانىڭ ناتيجەسىن كورۋدەگى تەڭسىزدىك; 5) ادامداردىڭ  قۇقىعىن قورعاۋداعى ادىلەتسىزدىك; 6) رۋحاني باعىتتاعى(كوعامدىق سانا قالىپتاستىرۋ) ديۆەرسيا; 7) تاريحي شيلەنىستەردىڭ قالدىقتارىن پايدالانۋ; 8) مەملەكەتتەردىڭ سىرتقى ساياساتتارىنىڭ قاتەلىكتەرى; 9) مەملەكەتتەردىڭ بيلىك جۇرگىزۋدەگى جانە ىشكى ساياسي ماسەلەلەردى شەشۋدەگى كەمشىلىكتەرى; 10)سەپاراتيزمدى قولداۋ; 11) ەكولوگيالىق ديۆەرسيا; 12) بيلىكتىڭ حالىقتىڭ پىكىرىمەن ساناسپاۋدان تۋىندايتىن نارازىلىقتى پايدالانۋ     ت. ب.

قازىرگى كەزدەگى حالىقارالىق ەكسترەميزمنىڭ نەگىزگى باعىتى يسلام وركەنيەتىنە قارسى ۇيىمداستىرىلاتىنى دا ەشكىمدى كوپ ويلاندىرتپايتىن سياقتى. سەبەبى وسى يسلام ءدىنىنىڭ ىشىنەن سەكتالىق، سەپاراتيستىك باعىتتاردى تۋدىرىپ، ولاردى قارجىلاندىرىپ جانە يدەولگيالىق قولداۋ كورسەتۋدى باتىس يمپەريالىق مەملەكەتتەرى ون توعىزىنشى عاسىردان ىسكە اسىرا باستادى.  سول ۋاقىتتان بەرى  الەمدەگى بارلىق زۇلىمدىق تەك يسلام ءدىنىن ۇستاعان ەلدەردەن  تارايدى دەپ ادامزات ساناسىن ۋلاندىرىپ كەلەدى. ەكسترەميزم  تەك يسلام دىنىنە عانا تانبە دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابى ءوز وزىنەن الەمدەگى ورىن العان باسقا دىندەردەگى شيلەنىستەر جاۋاپ بەرىپ وتىر. ورتا عاسىردان بەرى ورىن العان حرەستيان ءدىنىنىڭ ىشىندەگى كاتوليكتەر، پروۆوسلاۆيا، پروتەستانتتار اراسىنداعى جاعدايلار مەن جيىرماسىنشى عاسىردان شەشىلمەي كەلە جاتقان  يرلاندىقتاردىڭ، باسك حالقىنىڭ، تاياۋ شىعىستا ەۆرەي ءسيونيزمنىڭ سالدارىنان تۋىنداعان پالەستينا حالقىنىڭ ماسەلەلەرىنە كوز جۇمىپ قاراۋعا بولاما. گەرمانيا مەن يتاليا جەرىندە تۋعان فاشيزم مەن يزرايل ءسيونيزىمىنىڭ ۇلتىق  مۇددە قورعاۋ شەڭبەرىنەن شىعىپ، اگرەسسيالىق قىلىقتارىنىڭ فاشيزمگە ۇلاسىپ بارا جاتقانىنا يسلام ءدىنىنىڭ قانداي قاتىناسى بار. ال، بار بولسا ونى عىلىمي تۇرعىدا دالەلدەۋ قاجەت. الەمدەگى ادىلدىكتىڭ ەڭ باستى قاعيداسى الۋان ءتۇرلى فيلوسوفيالىق اعىمدار مەن ءدىني باعىتتاردىڭ تەڭدىگىنىڭ بالانسىن ساقتاۋ دەيتىن بولساق. ەۆروتسەنتريزم مەن ءسيونيزمنىڭ توپىراعىنان ەكسترەميزمنىڭ ەڭ سوراقى قىلىقتارىنىڭ قۇلاعى كورىنپ تۇرسا دا ولاردى سىن الاڭىنان قورعاشتاپ، شاڭ جۋىتپاۋ ەرەكشە ورىن العان.حالىقارالىق ەكسترەميزم  الپاۋىت ەلدەردىڭ مۇددەسىن شەشەتىن كاپيتاليزم نەگىزدەرىن قورعايتىن يمپەريالىق امبيتسياادان تۋىنداپ وتىرادى. ال، ءبىر ەل ىشىندەگى تەرروريزمگە اكەلەتىن ەكسترەميزمدى تۋدىراتىن سەبەپتەردى انىقتايتىن بولساق ول مىنالار:  ءبىرىنشى, سول ەلدىڭ سىرتقى ساياسا ۇستامىنا نارازى الپاۋىت مەملەكەتتىڭ ىشتەن شالۋ ارەكەتى، ەكىنشى, مەملەكەتتىڭ ىشكى ساياساتىنداعى كەمشىلىكتەر، ا)ۇلتىق مۇددەنىڭ ماسەلەلەرىنىڭ شەشىلمەۋى، ب)الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ شەشىلمەۋى، ۆ) قوعامداعى ادىلەتسىزدىك(حالىق پىكىرىمەن ساناسپاۋ), ءۇشىنشى, بيلىك تىزگىنىن ورتالىقتاندىرۋعا(بىر قولدا ۇستاۋ) جانە قاتايتۋعا بايلانىستى باعىتتالعان مەملەكەتتىك ساياسي ەكسترەميزم.

قازاق جەرىندەگى ەكسترەميزمنىڭ بۇرىن ەل ەستىمەگەن تەرروريزمدى الىپ كەلۋ سەبەبى وتە كۇردەلى ماسەلەلەرگە بايلانىستى سىياقتى. ءبىرىنشى, سىرتتان كەلگەن حالىقارالىق ەكسترەميزمنىڭ قاتىسى. جاڭا تاۋەلسىزدىك العان ەلىمىزگە ەكونوميكالىق ەكسپانسيا جۇرگىزىپ ەل بايلىعىن توناۋدى تۇراقتى ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا تاۋەلسىزدىكتى العان كۇننەن باستاپ جوسپارلانعان ۇزاق مەرزىمدى ءدىني، رۋحاني، ساياسي باعىتتاعى ەكسترەميستىك قۇپيا جۇمىستاردىڭ جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقانىنا كۇماندانۋعا بولمايدى. بۇل جۇمىس جۇيەلى تۇردە ۇنەمى ءجۇرىپ جاتادى، ال قاجەتتى ۋقىت كەلگەن كەزدە  سول ەلدىڭ حالقىنا، بيلىككە ۇرەي تۋدىرىپ، ىقپال جاساۋ تەتىكتەرىن قوسىپ وتىرادى، ەگەر بيلىك ىرقىنا كونبەسە وى لاقتىرۋدى ىسكە اسىرادى. قازاقستان اۋەل باستا الەمگە ءوزىنىڭ سىرتقى ساياساتىن كوپۆەكتورلى بەيبىت، ءتىپتى يادرولىق  قارۋدى شەكتەۋدى قولدايتىنىن جاريالاپ، جۇرە كەلە ازيالىق ايماقتىق وداقتى قويىپ اسكەري وداققا كىرۋى، قالا بەردى كەدەندىك وداققا، سوڭىنان رەسەيمەن بىرلەسىپ  ەۋرو وداعىن قۇرۋى باتىستىق  ساياساتقا قارسى كەلەشەك اسكەري -ساياسي بلوكتىڭ ساۋلەسىنىڭ جىلتىڭداۋى دەگەن بولجاممەن، الەمدەگى كەيبىر كۇشتەردىڭ مۇددەسىنە قايشى بولعاندىقتان ولاردى الاڭداتۋى مۇمكىن. ەكىنشى, تابيعي بايلىعى مول حالقى از قازاق ەلىندەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ تۇبەگەيلى شەشىلمەۋىنەن قاراپايىم حالىق كەديشىلىك ءومىر سۇرسە، بارشا بايلىق ازداعان بيلىككە قاتىسى بار توپتىڭ قولىندا

بولىپ، جەمقورلىق، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك اۋىل مەن قالادا مارگينالداردىڭ كۇن ساناپ وسۋىنە اكەلۋى حالىق اراسىنداعى نارازىلىقتىڭ تۋىنداۋىن ءورشىتىپ، اشىنعان ادامداردى قانداي دا بولماسىن بيلىككە قارسى شارالاردى قولداۋعا اكەلەتىنى. ءۇشىنشى, ەلىمىزدەگى بيلىكتىڭ ەشقاشاندا حالىقتىڭ پىكىرىمەن ساناسپاي ساياسي ۇپاي قۋالاپ ادام پسيحولوگيسىنداعى ەڭ نازىك جانە تەز جارالاناتىن سەزىمى ءدىن ماسەلەسىنە وكتەمدىك جاساۋى ءتۇبى وپاتقا اكەلەتىنى بەلگىلى. ويتكەنى: ا)نەگىزىنەن ءبىر بىرىنە ۇيرەنشىكتى بولعان يسلام مەن حرەستياندىق پروۆاسلاۆيا ءدىنى بولعان ەلگە الەمدەگى بارشا  ءدىني باعىتتى جيناۋ كەلەشەكتە ەلىمىزدەگى تىنىشتىقتىڭ دوزاققا ايلانۋىنا جول اشاتىنى، بء)وزىنىڭ قالىپتاسقان تاريحي وركەنيەتى ء(دىن رۋحاني قالىپتاسۋ وشاعى) بار ەلدىڭ ەسىگىن ايقارا اشىپ، جابايى ەل سىياقتى ميسسيونەلەردى كىرگىزۋ - ولارمەن بىرگە ءتۇرلى ەكسترەميزمدىك باعىتتاردىڭ ەنۋىنە مۇمكىنشىلىك تۋاتىنى، ۆ) ءدىن تۋراللى زاڭ قابىلداۋداعى حالىق پىكىرىمەن ساناسپاي جىبەرىلگەن ورەسكەل قاتەلىكتەر.مىسالى الەمدەگى بارلىق ەلدەر ارميا مەن باسقا دا ادامدار شوعىرلاناتىن جەردە ءدىني وكىلدىكتەردىڭ بولۋىن ىسكە اسىرىپ جاتقاندا نەگىزگى يسلام ءدىنىن ۇستاناتىن حالىقتىڭ قۇقىعىن شەكتەۋ  ءدىني ەكسترەميزمدى ۇدەتپەسە باسەڭسىتپەيدى. ءتورتىنشى، مەملەكەت قۇرۋشى قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە بايلانىستى ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋىنە ءمان بەرمەي جانە  حالقتىڭ الەۋمەتتى جاعدايىنا(اۋىل مەن قالا  جاتاقتارىنىڭ مۇشكىل ءحالى) نەمقۇرايدى قاراپ،پىكىرىمەن ساناسپاۋى بيلىكتىڭ ءوز حالقىنان وقشاۋلانۋىنا  الىپ كەلىپ، ءتۇبى ۇلكەن داعدارىسقا اكەلەتىنى. مەملەكەتتى قۇراتىن دا، ونىڭ بوساعاسىن بەرىك شاڭىراعىن جوعارى ۇستايتىن دا، قورعايتىن دا  قاجەت بولعان جاعدايدا بيلىكتى وزگەرتەتىن دە قازاق حالقى. وسىنى ارقاشان دا ەسكە ساقتاۋ قاجەت. بەسىنشى، قوعامداعى ادىلەتسىزدىك، ادامداردىڭ  ازاماتتىق  قۇقتارىنىڭ بۇزىلۋى، جاساندى دەموكراتيالىق  ارەكەتتەرگە بارۋ، جەمقورلىقتىڭ قوعام ءومىرىنىڭ بارلىق  جاقتارىنا  كەڭىنەن جايىلۋى، اسىرەسە قۇقىق قورعاۋ ورىندارىندا كەڭىنەن ەتەك الۋى مەملەكەتتىڭ كەلەشەگى مەن تاۋەلسىزدىگىنە  قاتەر اكەلەدى. وسى ورىن الىپ وتىرعان جاعدايلار ەكسترەميزمنىڭ  قاۋىپىنىڭ ۇلعايۋىنا مۇمكىنشىلىك بەرەدى. جوعارىداعى اتالعان سەبەپتەردى جويۋ ماسەلەسىن شەشپەي ەكسترەميزمنىڭ راديكالدى ءتۇرى تەرروريزمگە جول بەرمەيمىز دەۋ بوس ءسوز.  ەل ىشىندەگى پايدا بولا باستاعان نارازىلىق  ۇشقىنىنىڭ  ءورشىپ، وتقا اينالماۋىنىڭ الدىن الماي ەكسترەميزم قاۋىپى جوعالمايدى.

ەكسترەميزمدى شەكتەي ءبىلۋ ءۇشىن قازىرگى ادامزات ءومىر ءسۇرىپ جاتقان جاھاندانۋ كەزەڭنىڭ ەرەكشەلىگىن ەستەن شىعارماۋ قاجەت.تەك سوندا عانا مەملەكەتتىڭ جۇرگىزەتىن ساياساتى ساۋاتتى بولادى. جاھاندانۋ كەزىندە  الەمدىك ۇستەمدىك ەتىپ وتىرعان ءبىراز الپاۋىت مەملەكەتتەر مەن قارجىلىق توپ اشىق سوعىس وتىن جاعۋعا مۇددەسىز بولعانىمەن جەر شارىنىڭ ءاربىر نۇكتەلەرىندە لوكالدىق قاقتىعىستار مەن كەيبىر ەلدەردە ازاماتتىق قان توگىستەردى ىسكە اسىرىپ وتىرۋى زاڭدىلىق. ويتكەنى جاھاندانۋ داۋىرىندە ەكسترەميزم، تەرروريزم  الەمدىك ۇستەمدىك جۇرگىزۋدىڭ قۇرالى ەكەنى كۇمان تۋعىزبايتىن اقيقيت. ونى سوڭعى ءجۇز جىلداعى الەمدەگى قوعامدىق  دامۋ تاريحىنداعى ورىن العان قۇبىلىستار كورسەتىپ وتىر. ءبىز قوعام  دامۋىن ۇنەمى  وي - ەلەكتەن وتكىزە وتىرىپ، قازىرگى الەمدەگى بولىپ جاتقان جاعدايلار مەن تاريح ساباقتارىنان تاعلىم العانىمىز ءجون.

 

بولات دۇيسەمبى،
«ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسى
«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1483
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3255
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5502