قانات ابىلقايىر. جاڭاوزەندەگى باۋىرىما حات
اسسالاماعالەيكۋم، سۇلتان باۋىرىم! ار ما، بار ما؟ جەلتوقساننىڭ ىزعارى جۇرەگىڭدى قارىمادى ما؟ جاس جانىڭدى ۇسىك شالمادى ما؟ مۇزداعان جوقسىڭ با، جارقىنىم... كەۋدەڭە وكسىك تىعىلدى ما؟ اقيقات پەن اڭىزدىڭ، وتىرىك پەن ولەرمەندىكتىڭ، اشتىق پەن توقتىقتىڭ اراسىن ەكى-اق اتتاپ، بار مەن جوقتىڭ، اق پەن قارانىڭ قايسىسى راس، قايسىسى جالعان ەكەنىن بىلە الماي شەرمەندە بولىپ ءجۇرسىڭ بە؟. شىرىلداعان شىندىق كومەيىڭە كەپتەلىپ ماعان بار سىرىڭدى اقتارعىڭ كەلەتىن شىعار. قولىڭا قالتا تەلەفونىڭدى الىپ، مەنىڭ ءنومىرىمدى نەشە رەت تەردى ەكەنسىڭ. كۇندە «ايشىلىق الىس جولدان جىلدام حابار العىزعان» اگەنتىڭنەن دە كوڭىلىڭ قالىپ، قاپالانىپ وتىرسىڭ با؟ ەكەۋىمىز دە قايعى مەن قۋانىشتىڭ ەمەشەگىن تەل ەمگەن، وسى ەلدىڭ وعلاندارى ەمەس پە ەك؟. ءار قازاق سەنىڭ جالعىزىڭ، ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم ەدى. جوق، الدە قاڭعىعان وق قاتا ءتيىپ، «اقتىق ساپاردىڭ اق بوزىنا» مىنگەن بەيكۇنا نە الاتاۋداي اكەڭدى، اق كيمەشەكتى شەشەڭدى، نە اسىل اعاڭ مەن ءىنىڭدى، نە التىن اپكەڭ مەن قارىنداسىڭدى قارا جەردىڭ قوينىنا بەرىپ، قان جۇتىپ قالعان جوقسىڭ با؟ سەنەن حابار الا الماعان سوڭ، ءتۇرلى جامان وي جانىمدى كەمىرىپ بارادى. مۇنداي كۇيرەۋىك پەندە ەمەس ەم... نەگە، مازام كەتتى، نەگە؟ سۇلتان، «جامان ايتپاي، جاقسى جوق». الدىمەن سەن ءوزىڭ امانسىڭ با؟ امان بولساڭ، جەلتوقساننىڭ جەلىنە، تەمىردەي بەرىك بيلىكتىڭ تەزىنە، «ارانداتۋشىنىڭ» كوزىنە، جەلاۋىزداردىڭ سوزىنە قاراماي حابار جەتكىزشى، ماعان...
اسسالاماعالەيكۋم، سۇلتان باۋىرىم! ار ما، بار ما؟ جەلتوقساننىڭ ىزعارى جۇرەگىڭدى قارىمادى ما؟ جاس جانىڭدى ۇسىك شالمادى ما؟ مۇزداعان جوقسىڭ با، جارقىنىم... كەۋدەڭە وكسىك تىعىلدى ما؟ اقيقات پەن اڭىزدىڭ، وتىرىك پەن ولەرمەندىكتىڭ، اشتىق پەن توقتىقتىڭ اراسىن ەكى-اق اتتاپ، بار مەن جوقتىڭ، اق پەن قارانىڭ قايسىسى راس، قايسىسى جالعان ەكەنىن بىلە الماي شەرمەندە بولىپ ءجۇرسىڭ بە؟. شىرىلداعان شىندىق كومەيىڭە كەپتەلىپ ماعان بار سىرىڭدى اقتارعىڭ كەلەتىن شىعار. قولىڭا قالتا تەلەفونىڭدى الىپ، مەنىڭ ءنومىرىمدى نەشە رەت تەردى ەكەنسىڭ. كۇندە «ايشىلىق الىس جولدان جىلدام حابار العىزعان» اگەنتىڭنەن دە كوڭىلىڭ قالىپ، قاپالانىپ وتىرسىڭ با؟ ەكەۋىمىز دە قايعى مەن قۋانىشتىڭ ەمەشەگىن تەل ەمگەن، وسى ەلدىڭ وعلاندارى ەمەس پە ەك؟. ءار قازاق سەنىڭ جالعىزىڭ، ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم ەدى. جوق، الدە قاڭعىعان وق قاتا ءتيىپ، «اقتىق ساپاردىڭ اق بوزىنا» مىنگەن بەيكۇنا نە الاتاۋداي اكەڭدى، اق كيمەشەكتى شەشەڭدى، نە اسىل اعاڭ مەن ءىنىڭدى، نە التىن اپكەڭ مەن قارىنداسىڭدى قارا جەردىڭ قوينىنا بەرىپ، قان جۇتىپ قالعان جوقسىڭ با؟ سەنەن حابار الا الماعان سوڭ، ءتۇرلى جامان وي جانىمدى كەمىرىپ بارادى. مۇنداي كۇيرەۋىك پەندە ەمەس ەم... نەگە، مازام كەتتى، نەگە؟ سۇلتان، «جامان ايتپاي، جاقسى جوق». الدىمەن سەن ءوزىڭ امانسىڭ با؟ امان بولساڭ، جەلتوقساننىڭ جەلىنە، تەمىردەي بەرىك بيلىكتىڭ تەزىنە، «ارانداتۋشىنىڭ» كوزىنە، جەلاۋىزداردىڭ سوزىنە قاراماي حابار جەتكىزشى، ماعان...
سۇلتان، ەسىڭدە مە، ەكەۋىمىز تاڭدى تاڭعا سوعىپ، تالاي رەت شەر تارقاتىپ ەدىك قوي. ەكەۋىمىز تالاي مارتە ويشا بولاشاعىمىزعا ساپار شەگىپ، قيالداماۋشى ما ەدىك؟ سول قيالىمىزدىڭ دەنى ءوز قامىمىز ەمەس ەدى. تەك جوڭعاردىڭ جۇلىنىن ۇزبەگەنىمىزدى، ىرگەدەگى ورىسپەن دە، شۇرشىتپەن دە، قالماقپەن دە، باشقۇرتپەن دە، حيۋالىقتارمەن دە تاۋەلسىزدىكتىڭ ءاز جولىندا بىلەكتىڭ كۇشىن سىناسقانىمىزدى، سونىڭ ناتيجەسىندە وسى جەرگە ەگە بولعانىمىزدى ءسوز ەتەتىنبىز. باسقانىڭ ەمەس، تەك قازاق ۇلتىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن شىبىن جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ، ءۇش ءجۇز جىلدىق بوداندىق قامىتىن شەشۋ جولىندا قان توككەن بابالارىمىزدىڭ ەرلىگىنە تاڭ قالاتىنبىز. ءبىز تۋعان جىلى بولعان 1986 جىلعى كوتەرىلىسكە وزىمىزشە «ۇلت-ازاتتىق قوزعالىس» دەپ باعا بەرەتىنبىز. سول ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسقا قاتىسىپ، «ناشاقور»، «ماسكۇنەم» اتانعان اكە-شەشەلەرىمىزدى كەرەمەتتەي اياپ كەتەتىنبىز. تەمىر بيلىكتىڭ تەمىر تابانىندا تاپتالىپ، يلەۋدەگى قۇمىرسقاداي كۇي كەشكەن ولاردىڭ جايى جۇرەگىمىزدى ءتىلىپ، تۇز سەپكەندەي اسەر ەتەتىن.
«ەگەۋلى نايزا قولعا الماي،
ەڭكۋ-ەڭكۋ جەر شالماي،
ەرلەردىڭ ءىسى بىتەر مە؟» سۇلتان ءبىز قولىمىزعا نايزا ورنىنا قالام ۇستاعان ەدىك. قازاقتىڭ سايىن دالاسىن سول قاسيەتتى قالامنىڭ ارقاسىندا شارلادىق. ماحامبەتتىڭ جىرىندا ايتىلعان اقيقاتتى، شىندىقتى ءبىز دە ايتپاققا تالپىندىق. اقيقاتتىڭ ەڭ ازى ون جىلعا كەشىگىپ جۇرەتىنىن بىلسەك تە، العان بەتتەن قايتا المادىق، قايتۋ ويىمىزدا دا بولمادى. سەن بىرگە وتكىزگەن كۇندەردى الماتىعا قالدىردىڭ دا، تۋعان ولكەڭە اتتاندىڭ. سول جاقتا ءجۇرىپ، جۋرناليستيكا مايدانىنا اتوي سالماق بولدىڭ. سودان بەرى سەنىڭ شىعارماشىلىعىڭ كۇن ساناپ ءوستى. سەنىڭ قالامىڭ ءسوز ەتكەن ماسەلەگە بەي-جاي قاراي المايتىنمىن. سەنىڭ اقيقاتتى ايتاتىنىڭا يمانداي سەنەتىنمىن. مىنە، سەن تۋعان جاڭاوزەندەگى الاساپىراننىڭ باستالعانىنا ءبىر قانشا كۇن بولدى. تۋعان جەرىڭدەگى جايدى بۇ بۇقاراڭا ەڭ ءبىرىنشى جەتكىزەتىن دە سەن بولۋىڭ كەرەك ەدى عوي، باۋىرىم! سەبەبى، و جاقتاعى جايدىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ىشەتىن سەنەن وڭگە كىم بار، كىم؟ ال، سەن بولساڭ، ەلىڭ ەمەس، مىنا ماعان اماندىعىڭدى بىلدىرە الماي وتىرسىڭ، سۇلتان!
سۇلتان، ستۋدەنتتىك شاقتى ەسىڭە ءتۇسىرشى... جەلتوقساننىڭ ون التىسى جاقىنداعان تۇستا ءبىر قاۋىرت تىرشىلىك باستالۋشى ەدى عوي. ەلدىڭ ساناسىن ۇرەي بيلەيتىن. «كوتەرىلىس بولادى ەكەن» دەگەن قاۋەسەت كەۋلەپ كەتەتىن. جاتاقحانادان شىعىپ بارا جاتىپ قايدا باراتىنىمىزدى ايتىپ، ەسەپ بەرۋشى ەدىك. باسقا جۇمىسى جوقتاي باسشىلىق باسقان قادامىمىزدى اڭدۋشى ەدى. كولەڭكەسىنەن قورقاتىن ۇستازدارىمىزدىڭ قىلىعىنا كۇلەتىنبىز. سۇلتان، بۇل كۇلەتىن نارسە ەمەس ەكەن. انەكي، جاڭاوزەندەگى جاي ماعان سونى ءتۇسىندىردى. ناقاقتان-ناقاق كىسى ءولدى. «ارانداتۋشىلار» ويناق سالدى. ادام ءوز اجالىمەن اقتىق ساپارعا اتتانسا جارايدى، ءولتىردى عوي، بىرەۋدى ەمەس، بىرنەشەۋىن. حالىق جايشىلىقتا قويدان جۋاس. ال ءبىر باس كوتەرسە...
سۇلتان بىلەسىڭ بە؟ مەنىڭ ىشكى كۇدىگىم دەگبىرىمدى كەتىرىپ بارا جاتىر. سوڭعى كۇندەرى تەلەارنا مەن ينتەرنەتتى اينالسوقتاپ قالدىم. وزگە قولدان نە كەلسىن؟! و، جارىقتىقتاردىڭ جاعى ءبىر سەمبەيدى. رەسمي اقپاراتتار «شىقپا جانىم، شىقپا» بولىپ تۇرعان جانىمدى جارالاپ-اق جاتىر. و، عارىپىم، قايتىپ جارالانباسىن؟ بارىنە كىنالى بۇزاقى جاستار ەكەن. ولاي بولسا، ءبارىن قيراتقان دا، ورتەگەن دە، (سەن، قۇي سەنبە) ولتىرگەن دە سولار بولىپ شىقپاي ما؟ «بۇزاقىلاردىڭ دەگەنىنە كونگەن دە، ايتاعىنا ەرگەن دە، ءيتى بوپ ۇرگەن دە «سولار» ەكەن-ءمىس» دەمەي مە، بەسىكتەگى بالامىز. تەگەۋرىندى بيلىك «كۇشىك اسىراپ يت ەتكەن، ول بالتىردى قاناتقاننىڭ» كەرىن كەلتىرىپ جاتىر. بۇل بيلىكتىڭ اقتالۋى سياقتى. سول جاستاردى اسىراعان جانە «نۇرلى بولاشاققا» سەندىرگەن بيلىك سۋدان تازا، سۇتتەن اق بولاتىنداي سىيقى بار ما؟ كومەسكىلەپ جىبەردىم بە؟ وندا باسقاشا كوسىلەيىن. مۇنايشىلار شىلدەنىڭ شىلىڭگىر شىجىعان كۇنىندە كۇنگە قاقتالىپ، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتى تۋ ەتىپ الاڭعا شىعىپ ەدى. ال، بيلىك «يت ءۇرىپ، كەرۋەن كوشەدىنىڭ» كەيپىن كورسەتتى. مۇنايشىلار مۇڭى سارعايا، سارعايا كۇزگە جەتتى. جيىرما جىلدىق تويدىڭ قامى مويىن بۇرعىزا ما؟ مۇنايشى ايعايى ماسا شاققان قۇرلى بولمادى. ول ايعايدىڭ جاڭعىرىعى جەلتوقساننىڭ ىزعارىنا ءىلىندى. بىراق، بۇل كەزدە ءبىزدىڭ بيلىكتى شىرشانىڭ جىلۋى جىلىتا باستاعان بولاتىن. «اش بالامەن توق بالا وينامايدى» ەمەس پە؟ بۇل ءبىر قاراعان ادامعا اش بالانىڭ اقتىق تۇياق سەرپۋى سەكىلدى كورىنەدى ەكەن، سۇلتان... سول اقتىق تۇياق سەرپۋ تاۋەلسىزدىك مەيرامىمەن دالمە-ءدال كەلۋى نەلىكتەن ا؟ بۇ ورايدا «تويدىڭ شىرقى بۇزىلدى» دەپ ەمەس، «قازاقتىڭ شىرقى بۇزىلدى» دەپ الاڭداۋىمىز كەرەك-ءتى. «سول الاڭ كۇيگە ءتۇسىردى» دەگەن جاستار كىمدەر؟ سول جاستار دەگەن ۇعىمنىڭ ىشىندە سەن دە، مەن دە كەتپەيمىز بە، سۇلتان؟! سول سەبەپتى دە، الدىمەن «ارانداتۋشىعا» ەرگەن نەنىڭ اق، نەنىڭ قارا ەكەنىن اجىراتا الماعان، اجىراتا المايتىن جاستاردى ەمەس، ارانداتقان ساياسي مۇددەلەردى كىنالاۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟ سولاردى تەزگە سالماي تۇرىپ، جازالاۋشىلاردىڭ تىزەسى جاڭاوزەندىكتەرگە باتسا، سول قايعى ەمەس پە؟ الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتى جەلەۋ ەتكەن بۇقارادا كىنا بار ما؟ بولۋى مۇمكىن دە ەمەس قوي... «وزىڭدەگى ب-تى كورمەي، وزگەدەگى شوقتى كورۋ» بيلىككە كەرەك پە؟ ماسەلە ءاۋ باستا شەشىلسە، «قۇدا دا، قۇداعي دا» تىنىشتالار ەدى عوي.
«ەلباسىمىز بۇل دۇربەلەڭدى جاساعان مۇنايشىلار ەمەس ەكەنىن، مۇنىڭ بانديتتىك توپتاردىڭ ۇيىمداستىرعانىن ايتتى. سونىمەن قاتار، مۇنىڭ ارتىندا سىرتقى كۇشتەردىڭ دە تۇرعانىن تىلگە تيەك ەتتى». ارينە... سەنبەسكە لاج جوق. دەسە دە، سۇلتان مەنى ءبىر ماسەلە قاتتى مازالاپ وتىر. رەسمي اقپارعا سۇيەنسەك، سول دۇربەلەڭدە تولقىعانداردىڭ سانى بەس مىڭعا جۋىقتاپتى. دەمەك، الاقانداي عانا جاڭاوزەندە بەس مىڭعا تاياۋ «بۇزاقى» بولسا، جەرگىلىكتى بيلىك نە قاراپ وتىرعان؟ جۇلدىز ساناپ وتىردى دەيىن دەسەك، وقيعا ساسكە تۇستە ورىن الدى ەمەس پە؟ جاڭاوزەندە بەس مىڭ «بۇزاقى» بولسا، الماتىدا ميلليونداپ سانالاتىن شىعار!
سۇلتان، وتكەن جولى ماعان تەلەفون شالعانىڭدا جاڭاوزەندەگى مۇنايشىلاردىڭ مۇڭىن مۇڭداپ ەدىڭ. جەتى اي بويى تولقىعان قازاعىڭنىڭ ءسوزىن ەستيتىن قۇلاق بولماعانىنا نارازى ەكەنىڭدى ايتىپ: «شىعىستا جەتى كەمپىر «قالانىڭ كوركىن كەتىرەدى» دەپ الاش زيالىلارىنا ەسكەرتكىش قويدىرماي تاستادى. ال، باتىستا مىڭداعان قازاق ءوز جەرىندە ءجۇرىپ، وزىنە تيەسىلى اقشاسىن الا الماي ءجۇر. بيلىككە مۇنايشىلاردىڭ جەتى كەمپىرلىك قادىرى بولماعانى ما؟» دەدىڭ. ارينە، سول كەزدە جۇمباقتاپ ايتقان سوزىڭە ءمان بەرە قويماپپىن. بۇگىن قاراپ وتىرسام، سەنىڭ سوزىڭدە جان بار ەكەن. سوناۋ سەمەيدە «جەتى كەمپىر ايتتى» دەپ الاشتىقتاردى ارداقتاي الماعان كىم؟ قازاق ەكەن... بەس مىڭ «ورىس» قارسى شىقتى دەپ، ءتىلىن ۇلىقتاي الماعان شە؟ قازاق. ەكسترەميستەردىڭ لاڭىنان ۇرىككەن شە؟ ۇركىتكەن شە؟ تاعى قازاق. سوڭعى كەزدەگى جايلاردى تىزبەلەي بەرسەك بۇگىن تاۋىسا الماسپىز. جاڭاوزەندە «بۇزاقىلىققا» (تىرناقشانىڭ ىشىندەگى) بارعان كىم؟ قازاق. تاياق جەگەن شە؟ تاعى قازاق. دۇربەلەڭدى باستاعان شە؟ وق اتقان شە؟ اتىلعان شە؟ ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەر.
ەح، سۇلتانىم-اي! تاۋەلسىزدىكتىڭ جيىرما جىلدىق مەرەيلى مەرەكەسىندە مەن بار سىرىمدى بۇلاي اقتارامىن دەپ ويلاپپىن با؟ شات-شادىمان كۇلكىمدى اۋىر مۇڭعا ايىرباستايمىن دەپ پە ەدىم؟ وزىمە-ءوزىم جاۋ بولىپ، ءوز ساۋساعىمدى ءوزىم كەسەم دەپ پە ەدىم؟ ءبىر انادان تۋعان باۋىردى الالايمىن دەپ پە ەدىم؟ ەستيسىڭ بە، سۇلتان!
قىرعىز اعايىن اتقا قونعاندا: «ىشەرگە اسى، كيەرگە كيىمى جوق، و بايعۇستار قايتسىن ەندى» دەپ ەدىك. بىشكەك پەن وش وتقا ورانعاندا حالىقتىڭ «مادەنيەتسىزدىگىنە» قىنجىلىس بىلدىرگەن ەدىك. سۇلتان مىنە، ەندى ءوز «مادەنيەتىمىزدىڭ» جەتكەن جەرىن كورىپ وتىرمىز. وزگە ەل، وزگە جۇرت: «مۇنى ىستەگەن قازاقتار ەمەس، سىرتقى كۇشتەر عوي. مۇنى مۇنايشىلار ەمەس، «بۇزاقىلار» جاساعان» دەپ ءبىزدى اقتاي ما؟ تىرنەكتەپ جيناعان ابىرويدى، شەلەكتەپ توگىپ العان جاڭاوزەن وقيعاسى وسىمەن ۇمىت بولا سالا ما؟ بەرەكەسى كەتكەن ەلدىڭ جايى وپ-وڭاي وڭالا سالا ما؟ جوق. ءدال وسىنداي كەزدە ءبىزدى كىم دەمەيدى، كىم؟ سۇلتان، ايتشى... ۇلتتار (دۇرىسى قازاق قانا ۇلت، وڭگەسى دياسپورا) دوستىعىن جەلەۋ ەتكەندەر قايدا؟ بىرەۋىنىڭ باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداپ جاتىر ما؟ ءبىر ەمەس، اسسامبلەيا اتىنان دەپۋتاتتىق ماندات العان جەتى بىردەي «تۇلعامىزدىڭ» ءۇنى نەگە شىقپايدى؟ الاۋلاتىپ، جالاۋلاتقاندا الدىنا جان سالمايتىن ساياسي توپتار نەگە ءتىلىن تىستەپ وتىر؟ نەگە اياق استىنان جازۋشىلار، اقىندار، زيالىلار كەرەك بولا قالدى، جوعارى جاققا؟ ارينە، ولار ەلدى تىنىشتاندىرا السا، قۇبا-قۇپ. ال، جاڭاوزەن تىنىشسىز بولىپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تىنا قالسا، نە بولادى؟ سەنىڭ جايىڭدى، سەنىڭ ەلىڭنىڭ جايىن قالاي بىلمەكپىن.
ءۇيسىز-كۇيسىز قازاقتىڭ قابىرعاسىن قاقىراتقان «باقاي» مەن «شاڭىراق» وقيعاسى كەزىندە كوزىمىزگە جاس الىپ ەدىك. سول جاس قۇرعاماي جاتىپ، تاعى دا كوڭىلىمىز بوساسا نە بولماق؟ ساياسات بىردە بەتىن بەرەدى... بىردە... سول ساياسي ويىننىڭ پەشكاسى بولۋ، سول پەشكانىڭ جىلدار وتكەننەن سوڭ باتىرعا اينالۋى ءدال بۇگىن ءۇشىن كەرەك پە؟ (ونسىز دا تىرناقشانىڭ ىشىندەگى «باتىرىڭ» از با ەدى؟) كىسى ءولىمى مۇنى اقتاي الا ما؟ ساياسات اياق استى باسقاشا تۇشكىرسە، سودان ۇشقىنداعان تۇكىرىك بولۋ كىمگە ابىروي الىپ بەرىپ ەدى. سول سەبەپتى دە، سۇلتان، ەر باسىنا كۇن تۋعاندا جالاڭ اياق سۋ كەشەمىز دە...
سۇلتان! قاراشى... 1986 جىلدىڭ 16 جەلتوقسانى... «قازاقتى قازاق باسقارسىن» دەپ الەمگە اتوي سالدىق. وسىدان بەس جىلدان كەيىن، ءدال وسى كۇنى تاۋەلسىزدىگىمىزدى الدىق. سودان جيىرما جىلدان كەيىن... ءدال وسى كۇنى... «بۇلىك»... «بۇزاقىلىق»... (تىرناقشانىڭ ىشىندەگى) بولۋى... كەزدەيسوقتىق پا؟ سىرتتان بولسىن، ىشتەن بولسىن، ايتەۋىر ءبىر ساياسي مۇددەلەردىڭ كارىنە مىنگەنى اقيقات... بۇل قازاققا ابىروي اپەرە مە، اپەرمەي مە، ونى تاريحقا قالدىرۋ قانداي ادىلەتسىزدىك-ءا؟! ەندى، ءسوز جوق، بىرەۋلەردىڭ قولىنا كىسەن سالىنادى، سۇلتان! وسى ءبىر ىزعارلى كۇندەردىڭ ازابىن تارتادى، ازابىن... ول ازاپ ەلىڭ ءۇشىن ار ازابى مەن جان ازابىنا اينالسا شە؟ ار مەن جان ازابى كوزىمىزدەن جاس ەمەس، قان سورعالاتسا شە؟ ونى قالامىمىز قۇرعاتا الا ما؟ سۇلتان، مۇنىڭ ءبارىن ۋاقىت كورسەتەدى. قازاقتىڭ باسىنان مۇنداي ءناۋبات تالاي وتكەن... سول سەبەپتى، سەن سابىرلى بولشى. سەن باتىر ەدىڭ عوي، سۇلتان! سەنىڭ تۋىستارىڭ دا، تۋعاندارىڭ دا كىل مىقتىلار... ەلىڭ، جۇرتىڭ مىقتى بولسىنشى. حالىق بارىنەن دە بيىك، بارىنەن دە ۇستەم. ەل دەگەنىنە جەتەدى. «كوپ قورقىتىپ، تەرەڭ باتىرماي ما؟» مەنى دە وي تەڭىزىنە لاقتىرىپ، تۇڭعيىعىنا بويلاتىپ بارا جاتقان كوپتىڭ ءىسى ەمەس پە؟
حات سوڭىنا جازىلعان پى-سى
سۇلتان! سوڭعى ءتورت كۇندە شىبىن جانىمدى قويارعا جەر تاپپاي ءجۇرمىن. قۇس بولىپ ۇشىپ جەتەر ەم، قاناتىم جوق. سوندىقتان دا، قاناتى بار حات جازىپ وتىر، پاقىرىڭ... مەنىڭ كەۋدەمە تىعىلعان وكسىك، سەنىڭ جانارىڭنان جاس بولىپ تامباسا ەكەن، كۇننىڭ نۇرىنان جارالعان سۇلتانىم!
"اباي-اقپارات"