تاڭىرمەن دە تەڭ سويلەسكەن تەكتى جىر!
سەرىك اقسۇڭقاردىڭ «كوكەيىمدە – كۇلتەگىننىڭ جازۋى» اتتى كىتابىنا وي-تولعاق
«ولەڭ – ءسوزدىڭ پاتشاسىن...» تاعىنا وتىرعىزىپ، تارلانبوزدارعا ءزارۋ بوپ كورمەگەن جۇرتتان ەدىك. «ءسوز قۇدىرەتىن - ءوز قۇدىرەتىم» - دەپ ۇققان ەدىك.ۇلاعاتى - ۇلى كوش، ۇلتتان ەدىك. سيقىر ءۇنى سايتانمەن دە سىرلاسىپ، تىلسىم-ءتىلى پەرىشتەمەن دە مۇڭداسقان رۋحتان ەدىك. ارعىسى – انارىستى ايتپاعاندا، بەرگىسى - كۇلتەگىننىڭ كوك تاسىنداعى كۇمبىرلەگەن كۇمىس جىرلىرىم دا – ءبىر ءتىل ەدى. وزگەنىكى، «وزدەرىڭدەي» بولساق – دەگەن، جاي عانا سۇڭقىل ەدى!..
كەمىتكەنىم ەمەس، شىندىقتان ءسوز بۇزىلمايدى. قۇدايدىڭ قۇدىرەتىمەن ولمەستىڭ ەمىن ىزدەگەن قورقىت بابامنىڭ ارۋاعى رازى بولسىن! ونىڭ ماڭگىلىگىنە – ارتىندا قالعان قازىناسى قازى بولسىن! ولمەستىڭ ەمى – وسى – دەپ، قوبىزدى ادامزاتتىڭ قولىنا ۇستاتتى ەمەس پە؟ اباي اۋليە «ءوزى ءۇشىن ءومىر سۇرگەن ادام – ءوزى ءۇشىن وتتاعان مالمەن تەڭ ...» دەيدى. ال، قورقىت «ولمەستىڭ ەمى – ونەر، ونەگە، عيبرات، ۇرپاقتان ۇرپاققا مۇرا بولار قاسيەت» - ەكەنىن دالەلدەدى. ءتاڭىردىڭ ءتىلى، تابيعاتتىڭ ءۇنى، تىلسىم دۇنيەنىڭ سىرى، جان-جۇرەكتىڭ مۇڭى ىمىرالاس ەكەنىن ىمسىز-اق تۇسىنەتىن ەدىك قوي.
ەندى، مەن - توتەسىنەن قۇلديلاپ كورەيىن. ويتكەنى، وسى اڭگىمەنى ايتۋ ءۇشىن، جازىم بوپ كەتسەم دە جازىعىم جوق ەكەنىن بىلەم. ويتكەنى، بۇل – ءتاڭىرىنىڭ ءسوزى – ولەڭ تۋرالى. ولەڭگە اينالىپ، تىلسىممەن تەڭ سويلەسە الاتىن اقىن تۇرعىسىنداعى تۇعىرلى كەپ.
قولىمىزعا قالام الىپ، بىردەڭەنى بىلىقتىرىپ جۇرگەلى، الدى-ارتىمىزدى وراعان وت-اۋىز، وراق-ءتىلدى اقىنداردى قالدىرماي وقىپ كەلەمىز;
جەك كورەم ءيتتى!.. – دەسە، كوكبورى بوپ كوككە ۇلىپ كەتەمىز.
...ساۋىربەك اعا، عافۋ ەت، سۇراعانىما،
ارعىماقتاردىڭ دا ادامشا جىلاعانىما؟! – دەپ، جۇرەگى اتتاي تۋلاسا، كەنتاۆرعا اينالىپ شىعا كەلەمىز.
...ارىڭنان وكسىپ بوپ شىعادى دا،
اۋزىڭنان ولەڭ بوپ توگىلە سالادى...
ارى قاراي اقىندىق الەمنىڭ كەڭىستىگىن اقسۇڭقار بوپ شارلاماساڭ دا ...شاما-شارقىڭشا سامعايسىڭ.
ول – ءجاي اقسۇڭقار ەمەس، اقسۇڭقاردىڭ سەرىگى!!! بىردە تۇڭعيىعىنا باتىرىپ، بىردە ءتۇپسىز كوگىنە شاقىرىپ، بىردە تاڭىرمەن مۇڭداسىپ، بىردە تابيعاتپەن سىرلاسىپ، بىردە مىنا جالعاننىڭ جاعدايىن جالعىز ءوزى ويلاپ جۇرگەندەي بولادى.ءيا، جاراسىپ-اق تۇر. مۇقاعالي كوكەمنىڭ «رۋح بولماعان جەردە، تۇك بولمايدى» - دەيتىنى بار ەدى. مەنىڭ سەرىك اعام ۇلتتىڭ اقىنى عانا ەمەس، رۋحتىڭ اقىنى! ال. رۋح – الاشقا عانا ەمەس، تۇگەل تۇركى دۇنيەسىنە، قالا بەردى ادامزاتقا ورتاق قۇدىرەت.
...تاڭىرىگە وقيتىن كۇندە ىشىمنەن،
دۇعام بولدى وسى ءبىر ولەڭ دەگەن...
...كۇلتەگىننىڭ كوزىنىڭ قاراشىعىنداي،
مەنىڭ جىرىم مىناۋ ەلدىڭ ءدىلىن،
ءۇنىن ساقتاپ تۇر!
راس ايتادى. كوكتەن تۇسكەن ءتورت كىتاپ تا كۇلتەگىننەن قالعان تاس كىتاپ تا ولەڭمەن جازىلعان. ولەڭ-دۇعاڭ ونە بويىڭدى بالقىتىپ، تاڭىرمەن تەڭ سويلەسە الاتىن قۇدىرەتىڭ بولماسا، مۇڭ مەن سورعا باسىڭدى مىڭ رەت باتىرساڭ دا مۇنداي اقىندىق رۋحقا جەتە المايتىنىڭ انىق.
«قولىنا قالام-قاعاز الىپ، ولەڭ جازۋعا وتىرعان اقىن قۇدايدىڭ الدىندا وتىرعانداي سەزىنبەسە، ول – دالباسا... » - دەپ ءبىر قايىرىپ، قايراپ سويلەيتىنى بار ەدى، سەرىك اعامنىڭ. «كوكەيىندەگى – كۇلتەگىننىڭ جازۋىن» تاڭىرگە جازدىرىپ، تامىرىندا سويلەتىپ وتىراتىنى – سودان ەكەن عوي...
...باتىرلارى بولماسا – قورقاق بۇكىل ادامزات...
اقىماق بۇكىل ادامزات – اقىندارى بولماسا!
اقىن مەن باتىر قوسىلماي، رۋح بولمايدى! ەكەۋى - قۇستىڭ قوس قاناتىنداي بولماسا، تۇك بولمايدى!تاڭىرمەن دە تەڭ سويلەسە الاتىن، تەكتى جىردىڭ تۇعىرىندا تۋ بوپ جەلبىرەگەن سەرىك اقسۇڭقار – مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ مارتەبەسىن اسقاقتاتاتىن ايبىندى دا ارۋاقتى اقىن!
باقىت بەدەلحانۇلى،
اقىن، حالىقارالىق الاش ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى.
Abai.kz
