رەسەيدىڭ  ترويتسك قالاسىندا 1911 جىلدىڭ  قاڭتار ايىندا  تۇساۋى كەسىلىپ، 1915 جىلدىڭ  قىركۇيەك ايىنا دەيىن  شىعىپ تۇرعان "ايقاپ" جۋرنالىنىڭ العاشقى ءنومىرىنىڭ  جارىق كورگەنىنە 2011 جىلى 100 جىل تولادى.
بەلگىلى اقىن، جۋرناليست، جازۋشى مۇحامەتجان سەرالين سىندى تانىمال تۇلعانىڭ  قايراتكەرلىگىنەن تۋعان بۇل مەرزىمدىك  باسىلىم XX عاسىردىڭ باس كەزىندەگى  قازاق قوعامىندا تەڭدەسى جوق ەڭبەك اتقارىپ، ۇلتتىق وي-سانانىڭ قۇدىرەتتى قوزعاۋشىسى بولا ءبىلدى.
قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قارلىعاشى ءicپeتتى تۇڭعىش جۋرنال ەڭ الدىمەن حالىقتى وقۋ-بىلىمگە شاقىرىپ، اعارتۋشىلىق ءداستۇردى نىسانا ەتتى.  جاريالانىمدارى ارقىلى ءوز داۋىرىندەگى  قازاق حالقىنىڭ قوعامدىق-ساياسي  ءومىرىنىڭ بارلىق ماسەلەلەرىن قامتۋعا تىرىستى، ءاcipece ايەلدەردىڭ الەۋمەتتىك احۋالىنا ايرىقشا كوڭىل ءبولدى.  وقۋشىلارىنىڭ رۋحاني الەمىن جاڭعىرتۋ ماقساتىندا ۇلتتىق ادەبي شىعارمالار مەن كوركەم اۋدارمالارعا كەڭ ورىن بەردى.
عالىم-زەرتتەۋشىلەر س.زيمانوۆ پەن ق. ىدىرىسوۆتىڭ تۇجىرىمداۋى بويىنشا، "يستوريا جۋرنالا ("ايقاپ" جۋرنالىنىڭ – س.ب.) ۆ ليتەراتۋرە پوچتي نە وسۆەششەنا، نە يزۋچەن ي پۋت، پو كوتورومۋ شەل م.سەرالين ك ەگو سوزدانيۋ، ا ۆمەستە س تەم ەتوت ەتاپ ەگو دەياتەلنوستي ۆاجەن نە تولكو ۆ پوزناۆاتەلنوم، نو ي ۆ ناۋچنوم پلانە، يبو موتيۆى ي تسەلي سوزدانيا جۋرنالا نە موگلي نە وترازيتسيا نا ەگو سودەرجا¬ني" (زيمانوۆ س.ز.، يدريسوۆ ك.ز. وبششەستۆەننو-پوليتيچەسكيە ۆزگليادى مۋحامەدجانا سەرالينا. ا.، 1989, س.64-65.)

رەسەيدىڭ  ترويتسك قالاسىندا 1911 جىلدىڭ  قاڭتار ايىندا  تۇساۋى كەسىلىپ، 1915 جىلدىڭ  قىركۇيەك ايىنا دەيىن  شىعىپ تۇرعان "ايقاپ" جۋرنالىنىڭ العاشقى ءنومىرىنىڭ  جارىق كورگەنىنە 2011 جىلى 100 جىل تولادى.
بەلگىلى اقىن، جۋرناليست، جازۋشى مۇحامەتجان سەرالين سىندى تانىمال تۇلعانىڭ  قايراتكەرلىگىنەن تۋعان بۇل مەرزىمدىك  باسىلىم XX عاسىردىڭ باس كەزىندەگى  قازاق قوعامىندا تەڭدەسى جوق ەڭبەك اتقارىپ، ۇلتتىق وي-سانانىڭ قۇدىرەتتى قوزعاۋشىسى بولا ءبىلدى.
قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قارلىعاشى ءicپeتتى تۇڭعىش جۋرنال ەڭ الدىمەن حالىقتى وقۋ-بىلىمگە شاقىرىپ، اعارتۋشىلىق ءداستۇردى نىسانا ەتتى.  جاريالانىمدارى ارقىلى ءوز داۋىرىندەگى  قازاق حالقىنىڭ قوعامدىق-ساياسي  ءومىرىنىڭ بارلىق ماسەلەلەرىن قامتۋعا تىرىستى، ءاcipece ايەلدەردىڭ الەۋمەتتىك احۋالىنا ايرىقشا كوڭىل ءبولدى.  وقۋشىلارىنىڭ رۋحاني الەمىن جاڭعىرتۋ ماقساتىندا ۇلتتىق ادەبي شىعارمالار مەن كوركەم اۋدارمالارعا كەڭ ورىن بەردى.
عالىم-زەرتتەۋشىلەر س.زيمانوۆ پەن ق. ىدىرىسوۆتىڭ تۇجىرىمداۋى بويىنشا، "يستوريا جۋرنالا ("ايقاپ" جۋرنالىنىڭ – س.ب.) ۆ ليتەراتۋرە پوچتي نە وسۆەششەنا، نە يزۋچەن ي پۋت، پو كوتورومۋ شەل م.سەرالين ك ەگو سوزدانيۋ، ا ۆمەستە س تەم ەتوت ەتاپ ەگو دەياتەلنوستي ۆاجەن نە تولكو ۆ پوزناۆاتەلنوم، نو ي ۆ ناۋچنوم پلانە، يبو موتيۆى ي تسەلي سوزدانيا جۋرنالا نە موگلي نە وترازيتسيا نا ەگو سودەرجا¬ني" (زيمانوۆ س.ز.، يدريسوۆ ك.ز. وبششەستۆەننو-پوليتيچەسكيە ۆزگليادى مۋحامەدجانا سەرالينا. ا.، 1989, س.64-65.)
«ءبىزدىڭ قازاقتىڭ «ءاي، قاپ!» دەمەيتۇعىن قاي ici بار؟!» دەپ بەتىن اشىپ العان "ايقاپ" پاتشا ۇكىمەتى بەكىتىپ بەرگەن باعدارلاماسىنا سايكەس "سىرتقى حابارلاردى، مۇسىلمان تىرشىلىگىنىڭ مىسالدارىن، ۋاقيعالاردى، كىتاپتار حاقىندا ءھام عىلىم باپتارىنان كەڭەستەردى، باسقارۋشىعا كەلگەن حاتتاردى»، سونداي-اق باعدارلامادا "فەلەتون" دەپ كورسەتىلگەن كوركەم ادەبيەت ۇلگىلەرىن جاريالاپ وتىرۋعا  ءتيىستى بولدى.
جۋرنالدىڭ تۇڭعىش نومىرىندە احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ايگىلى «قازاقتىڭ وكپەسى» دەگەن ماقالاسى جاريالاندى. «ءدۇنيادا ەرگە تەڭدىك، كەمگە كەڭدىك، ازدى كوپكە تەڭگەرەتىن عىلىم مەن ونەردى، ەلسىزدى ەلدىگە تەڭگەرەتىن، جوقتى بارعا تەڭگەرەتىن عىلىم مەن ونەردى كەرەك قىلاتىن قازاق از. تەڭدىككە قولى قالاي جەتسىن؟ قاتەرلى جەردە قاپەرسىز وتىردىق. وزىمىزگە وكپەلەمەسەك، وزگەگە وكپەلەر بەت جوق» دەپ احاڭ وسى جولى حالىق الدىندا قازاق جەرىنىڭ  سول كەزدەگى تاعدىرى تۋرالى تولعاندى.
كەيىننەن قاناتتى سوزگە اينالىپ كەتكەن «ءبىزدىڭ زامانىمىز - وتكەن زاماننىڭ بالاسى، كەلەر زاماننىڭ اتاسى»، «تالاپ جوق، ءۇمىت مول بip حالىقپىز»، «ەڭبەكسىز ەگىن شىقپايدى، تەرلەسەڭ، تەرىڭ تەگىن قالمايدى»، «تەلمىرىپ  العان تەڭگەدەن تەر سىڭىرگەن تيىن جۇعىمدى»، «اتا جولداسى – ناداندىق» ءتارىزدى ويلارىن وسى ماقالاسىندا ءبىلدىردى.
باسىلىمنىڭ  بۇدان كەيىنگى نومىرلەرىنە دە قىزۋ اتسالىسقان احاڭمەن 6ipگe ءاليحان بوكەيحانوۆ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆ قوعامدىق-ساياسي قۇرىلىم جايىنداعى ماڭىزدى ماقالالارىن جاريالادى. ءاcipece الاشتىڭ وسى ءۇش ارىسى جازعان جەر ماسەلەسىنە، وتىرىقشىلىق تۇرمىسقا كوشۋ جايىنا، قازاق جازۋىن تارتىپكە كەلتىرۋگە قاتىستى جاريالانىمدار وقىرماندار تاراپىنان سان الۋان  پىكىرلەر تۋىنداتتى.
«ايقاپتى» نەعۇرلىم تارتىمدى، قالىڭ كوپشىلىكتىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىراتىنداي ەتىپ شىعارۋ ءۇشىن تالاپكەر اقىنداردىڭ ولەڭ-جىرلارىنا، جۇمباقتارعا، حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ باسقا دا كورنەكتى ۇلگىلەرىنە، تاعىلىمدىق  اڭگىمەلەرگە كەڭ ورىن بەرىلدى.
«ايقاپ» جۋرنالى باسقارماسىندا مۇحامەتجان سەرالينمەن بipre سول تۇستاعى تانىمال اقىن، جازۋشى، دراما¬تۋرگ اكىرام عالىموۆ، بەلگىلى اقىن، جۋرناليست مۇحامەدسالىم كاشىموۆ، كورنەكتى اقىن سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ ەڭبەك ەتىپ، ءوز شىعارمالارىن جاريالاپ تۇردى. ماعجان جۇماباەۆتىڭ، ءسابيت دونەنتاەۆتىڭ، ساكەن سەيفۋلليننىڭ، Tahيp جومارتباەۆتىڭ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ، قوشكە كەمەڭگەروۆتىڭ، احمەت مامەتوۆتىڭ، مۇستاقىم مالدىباەۆتىڭ، كەنجەعالي عابدۋلليننىڭ، سامات ابىشەۆتىڭ، بايباتىر ەرجانوۆتىڭ العاشقى ولەڭدەرى «ايقاپتا» جارىق كوردى. جۋرنال سونىمەن بipگe اۋدارما ادەبيەتكە دە نازار اۋداردى. بۇگان ءا.فەردوۋسيدىڭ  «شاحناما» ەپوپەياسىنان اۋدارىلعان «رۇستەم-زوراب» تاراۋى، جازۋشى ليحانوۆتىڭ «ماناپ» دراماسى، ي. كرىلوۆتىڭ، م. لەرمونتوۆتىڭ، ا. پۋشكيننىڭ، ا.چەحوۆتىڭ، ا. سوروكيننىڭ قازاقشالانعان ەڭبەكتەرى مىسال بولا الادى.
«وي  ءتىرىلىپ، ۇيقى كەتىڭكىرەپ، جاماننان جيىركەنىپ، جاقسىنىڭ يici مۇرىنعا كipe باستاعان كەزدە»  («ايقاپ». ا.، 1995,  169-بەت) جارق ەتە قالعان «ايقاپتىڭ» بەتىندە ايتار ءسوزىن حالقىنا جەتكىزە الماي بۋلىققان وقىعان قازاق بالاسىنىڭ  جاپپاي جارىسا ءسوز الۋى جالپى جۇرشىلىقتى بەيتاراپ قالدىرعان جوق.  اسىرەسە جاڭا جۋرنالدى قۇمارتا وقىعان سول كەزدەگى كوزى اشىق جاستار  باسىلىم جاريالانىمدارىنان  جالپى قوعامنىڭ ساياسي سارىنىن سارالاپ، قورشاعان الەمنىڭ تىنىسىن ۇعىندى، وزىندىك تۇسىنىكتەرىن ءتۇزىپ، ناقتى   كوزقاراستارىن ايقىنداي باستادى.
سول تۇستا-اق جارقىن جىرلارىمەن تانىلىپ قالعان ماعجان جۇماباەۆتىڭ «ايقاپ» بەتتەرىندەگى:
باسقا جۇرت اسپان-كوككە اسىپ جاتىر،
كىلتىن ونەر-ءبىلىم اشىپ جاتىر.
بipi اي، بipi جۇلدىز، بipi كۇن بوپ،
جالتىراي كوكتەن نۇرىن شاشىپ جاتىر...
ويلاماي ءبىزدىڭ قازاق تەككە جاتىر،
ءبىر ىسكە جاناسا الماي تەككە جاتىر.
ازىراق كوز جۇگىرتىپ قاراپ تۇرساڭ،
قازاعىڭ تاڭقالارلىق كەپتە جاتىر.
بايلارىڭ  مىڭدى ايداعان شالقىپ جاتىر،
بار مالىن بولىستىققا سارقىپ جاتىر.
بارىمتا، ۇرىس-كەرىس، كici ءولتىرىس،
ىشىندە سورلى قازاق قالكىپ جاتىر...
(«جاتىر»  ولەڭىنەن);
قازاقتا سورلى ۇرعاشى،
ەردەن تەڭدىك كورەر مە؟
تيىلىپ، كۇرعاپ كوز جاسى،
بipگe داۋرەن سۇرەر مە؟
( «شىن  سورلى»  ولەڭىنەن);
جاس عۇمىر ناداندىقتا وتكەن بوسقا،
وقىماي، ونەر قۋماي جازى، قىستا.
بىلىمنەن ات-تونىمەن  قاشقان قازاق،
سايلاۋعا تالاسۋعا قانداي ۇستا...
قور بولدىق،  ءبىلىم قۋماي، كايران ەلىم،
كۇش كەتىپ، تالاي جاننان كوردىك  كورىم،
سۇلىق بوپ جان شىققالى تۇر تاياۋلاپ،
ماڭدايدان شىپ-شىعىپ ءولىم تەرىڭ.
(«كۇز  كۇنى»  ولەڭىنەن),-
دەپ اششى دا بولسا اشىق ايتقان جۇرەكجاردى سىرلارى، ءسابيت دونەنتاەۆتىڭ:
بۇل زامان وسى كۇنى كۇشتىنىكى،
ازۋلى، تىرناقتى مەن  تىستىنىكى.
دۇنيەنىڭ پاتشالىعى، باتىرلىعى،
تىپىرلاپ تىنىش جاتپاعان ەستىنىكى..
(«زامان كىمدىكى؟»  ولەڭىنەن), -
دەپ تولعانۋى جانە باسقا دا ۇلت ۇلاندارىنىڭ زامان مەن قازاق بالاسىن قاتار قويىپ قوزعاعان قوردالى ويلارى تالايدىڭ  تالابىن ۇشتاپ، ساناسىنا سونى وي سالدى.
حالىق تۇرمىسىنداعى كەيبىر  كەلەڭسىز ادەت-عۇرىپتاردان  ارىلۋ قاجەتتىگىن العا تارتقان  تانىمدىق جاريالانىمداردىڭ ءبىرى  رەتىندە بەيىمبەت ءمايليننىڭ «قوستانا ۇيەزى، دامبار بولىسى» (1913) دەپ اتالاتىن تىرناقالدى تۋىندىسىن اتاپ وتۋگە بولادى. 
«بipaق ءبىزدىڭ قازاق حالقىنىڭ ەجەلدەن پايداسىن بىلە تۇرا اياق باسپايتىندىعى بار ەمەس پە؟- دەيدى بولاشاق جازۋشى.- ءبىرسىپىرا جارامسىز ادەتتەرىن اتا عۇرپىمىز دەپ ايىرىلماي بۇل ۋاقىتقا شەيىن قولىنا ۇستاپ كەلدى. ول جارامسىز ادەتتەرىنىڭ بipi قىز الىپ، قىز بەرۋ تۋراسىندا، ونان سوڭ 6ipeyi  ولىك تۋراسىندا».
جۋرنالدىڭ جاس اۆتورى بۇدان كەيىن  ولىككە مۇشە بەرۋدىڭ، مولدالاردىڭ ادام قايتىس بولعان كەزدە مال الامىن دەپ ۇمتىلاتىنىنا قىنجىلا كەلىپ، وسى عۇرىپتىڭ  ورەسكەلدىگىنەن سىن ايتادى.  ءسويتىپ، 19 جاستاعى اۋىل بالاسى «ءناپىل-ساداقالاردىڭ   ءبارىن جيىپ، نەگە مەشىت-مەدرەسە اشپايمىز، نەگە ونى ءبىلىم بەرۋ جولىنا جۇمسامايمىز» دەپ سول زاماننىڭ  تابيعاتىنا سىڭىسە قويمايتىن  تىڭ وي ۇسىنادى. ءجاسوسپىرىم بەيىمبەتتىڭ بۇل ويلارىمەن  كەلىسپەۋ قيىن، ارينە.
وسى تۇستاعى جۋرنال اۆتورلارىنىڭ باسىلىم  مۇراتىمەن بىرلىكتەگى  ورتاق كوزقاراس-ويلارىن   بەيىمبەت ءمايليننىڭ  «ايقاپتا»  جاريالانعان  تاعى ءبىر ماڭىزدى مۇراسىمەن بايلانىستىرا بايانداۋعا بولادى.  ول - 1915 جىلعى «بولعان ic» اتتى دەرەكتى اڭگىمەسى. بۇل تۋراسىندا زەرتتەۋشى-عالىم ۇشكىلتاي سۇبحانبەردينا: «ب.ءمايليننىڭ العاشقى اڭگىمەلەرىنىڭ بipi. اۆتور سول كەزدەگى ەتەك جايعان جەر ساتۋ iciن، ورىس پەن قازاق بايلارىنىڭ كەيپىن كەدەي تاپ تۇرعىسىنان سىناي جازعان» (ادەبي مۇرا. ا.، 1970, 250-بەت) دەيدى.
وسى العاشقى اڭگىمەلەرىنىڭ بىرىندە جاس قالامگەردىڭ  شىعارماشىلىق قولتاڭباسىن كورسەتە وتىرىپ، جەر ساتۋ سىندى سوراقىلىقتىڭ سوڭى كىمنىڭ ماڭدايىنا سوققى بولىپ تيەتىنىن  الدىن الا بولجاي بىلگەندىگى تاڭ قالدىرادى. شىعارمادا كوشىپ كەلگەن ورىستارعا جەر ساتىپ، پايدا تاۋىپ جۇرگەن جانپەيىس دەگەننىڭ جاعىمسىز بەينەسى بار. جانپەيىستىڭ پىسىقتىعىنا قاجىباي اقساقال  ءتانتى  بولىپ، ودان  مەنىڭ دە جەرىمدى ورىسقا وتكىزىپ  بەر دەپ  وتىنەدى...
اقىرى پەرەسەلەن مەكولاي ساتقان جەرىڭدى  تولىقتىرىپ بەر، بولماسا اقشامدى قايتار دەپ جانپەيىستى سوققىعا جىعادى. قاجىبايدىڭ جىلقىسى ۇيرەنگەن ءوpiciنe جايىلىپ بارعاندا، ءوزi ساتقان جەردەگى ورىستىڭ ەگىنىنە  تۇسەدى. مەكولاي جىلقىنىڭ ءبارىن  ايداپ اكەپ، قاماپ تاستايدى. قاماۋدا تۇرىپ قاجىبايدىڭ ەكى تۋ  بيەسى مەن اتى اشتان ولەدى.  قاجىباي پريستاۆقا بارىپ، قالعان جىلقىسىن ارەڭ بوساتىپ الادى...
وسى رەتتە احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ  «قازاق جەرىنىڭ ەكى ۇشى ەكى قولدا: بip ۇشى قازاقتا، بip ۇشى ورىستا. ءادىس قىلعان جاعى اۋىستىرىپ الىپ جاتىر، بوس ۇستاعان جاعى ايىرىلىپ قالىپ جاتىر. جەردى قولىندا قاتتى ۇستاۋ، بوس ۇستاۋ قازاقتىڭ وزدەرىنەن» (بايتۇرسىنوۆ ا. اق  جول. ا.،1991, 228-بەت) دەگەن سوزدەرىنىڭ سول جىلدارى تەگىن ايتىلماعانىن تاعى دا مويىنداۋعا ءماجبۇر بولامىز.
اتالمىش شىعارما جالپى  جۋرنال شىعارۋشىلاردىڭ   دا ماقساتىن سەزدىرەدى. ازىن-اۋلاق قارجىعا مالدانىپ، اتا-بابادان قالعان قارا جەردى ساۋداعا سالىپ جۇرگەن اعايىننىڭ قىلىعىن قوشتاۋعا بولا ما؟ ەگەر سول تۇستاعى قالام ۇستاعان جاستار ەل-جۇرتىنا جانى اشىماسا، كوز الدىندا بولىپ جاتقان سوراقىلىقتى سەزىنە الماسا، ءدال وسى قۇبىلىس  اڭگىمە ارقاۋىنا اينالار ما ەدى؟ 
كەڭەستىك زامانداعى ادەبي سىن  «ايقاپتىڭ» جاريالانىمدارىن كەدەي تاپ مۇددەسى تۇرعىسىنان  ءبىر جاقتى ۇعىندىرىپ كەلگەنى جاسىرىن ەمەس.  XX عاسىرداعى قازاق بالاسى باستان كەشىرگەن قيتۇرقى زاماننىڭ مۇراعات قاباتتارىندا قاتتاۋلى جاتقان بip بۇرىلىسى وسىنداي. الايدا عاسىر باسىنداعى تەكتەس باسىلىمدارعا قاراعاندا، كەزىندە ءبىرشاما زەرتتەلىپ، زەيىندەلگەن، وقىپ، تانىسۋعا مۇمكىندىك بولعان  دا وسى «ايقاپ». بىراق «ايقاپتىڭ» بارلىق اۆتورلارى جايىندا كەزىندە تولىق ايتىلمادى;  ال بۇرىنعىداي اق پەن قىزىلعا بولمەي، «ايقاپقا» شىن مانىندە بەت  بۇرىلعان كەزەڭ ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك الۋىمەن بىرگە باستالدى.  جۋرنال جاريالانىمدارىنىڭ جەكە كىتاپ بولىپ مازمۇندالىپ شىعۋىن وسى ورايداعى ۇلكەن ادەبي-عىلىمي جەتىستىك  رەتىندە باعالاعان ءجون.    جاريالانىمدار مازمۇنىنا تەرەڭىرەك ۇڭىلگەن سايىن الدىمىزدان  بۇرىن  سەزە الماعان وزگەشە لەپ - الاش ۇلى مەكەندەگەن اتامەكەنگە دەگەن ۇلتجاندىلىق  سارىن ەسەدى.  
حح عاسىردىڭ باس كەزىندە «ايقاپپەن» قاتار «قازاق» گازەتى جارىق كوردى.  ءبىراز ۋاقىت ەكى باسىلىم اقپاراتتىق كەڭىستىكتە قاتار ءجۇردى.  كەيىننەن كەڭەستىك عىلىم بۇلاردىڭ بىرەۋىن قوشتاپ، بىرەۋىن موشقاپ، بىرەۋىن دەمكوراتياشىل، ەكىنشىسىن ۇلتشىل دەپ ايدارلادى. سوعان بايلانىستى  «قازاق» گازەتى  90-جىلداردىڭ باس كەزىنە دەيىن مۇلدە جابىق جاتتى. 
بىراق كەزىندە «ايقاپ» جازعانداي، «تۇڭعىش  ۇلى «ايقاپتى» سۇيگەن قازاق «قازاقتى» دا سۇيە باستاپ» [5]   ەدى.   وسى ەكى باسىلىمعا بايلانىستى اڭگىمەدە بەيىمبەت ءمايليننىڭ   «قازاق» گازەتىنە شىققان  «ايقاپ» ويلارىڭدا بار ما؟» دەگەن ماقالاسى  سول كەزەڭنىڭ  ءبىر تىنىسىن تانىتادى.  
ماسەلەنىڭ ءمانىسى مىنادا ەدى: «قازاق» گازەتىنە جازعان ءبىر ماقالاسىندا شاكارىم قۇدايبەردىۇلى «ءبىلىمسىز ەل جاس بالا سىقىلدى، ءبىر جاڭا نارسە كورىنسە، بۇرىنعىنى تاستاپ، سوعان ۇمتىلماقشى» دەي كەلىپ،  ءبىزدىڭ  قازاق «قازاق» گازەتى شىققان سوڭ، «ايقاپ» جۋرنالىن تاستاپ كەتپەي مە دەگەن كۇدىگىن بىلدىرگەن ەدى. مىنە، بەيىمبەت وسىعان وراي قولىنا قالام الادى.
«ايقاپتىڭ» العاشقى شىققان كەزىندە،- دەيدى ول،- تۇيمەنىڭ تانا مونشاعى  ونىڭ ۇستىندە بولدى. ارينە، ول ەندى  «ايقاپتىڭ» جاڭالىعىنان بولسا دا، جالعىزدىعىنان بولسا دا بولعان ءبىر قۇرمەت شىعار دەۋگە جاقىنداپ قالدىق. بولماسا جازۋشىلارىنىڭ بۇرىنعىدان كەميتىن رەتى بار ما؟ راس، «قازاق» گازەتاسى شىعىپ، ەكى-ءۇش  جازۋشىنىڭ ورنى  جوعالعانى. ونىڭ ەسەبىنە ەسكى جازۋشىلار ىسىلماقشى، جاڭادان بىرەن-ساران جاس جازۋشىلار دا قوسىلماقشى. ءسويتىپ، «ايقاپتىڭ» اسىعى تۇگەل بولماقشى ەمەس پە ەدى؟  بىراق ولاي بولمادى. جازۋشىلاردىڭ جازعانى «قازاققا» عانا جازاتىن بولىپ، جازباعانى مۇلدە قويدى...». وسىلايشا تولعانا كەلىپ، گازەت-جۋرنالعا جازۋشىلارعا «ايقاپ» قالامدارىڭىزدى تىستەي مە؟ «قازاق» كوزىمىزدىڭ قاراسى بولعاندا، «ايقاپ» اعى ەمەس پە ەدى» دەگەن ويىن ۇسىنادى.  سونىمەن بىرگە،  بەيىمبەتتىڭ  بۇل سوزدەرى ۇزاق ۋاقىتقا دەيىن ادەبي-عىلىمي اينالىمنان شەت قالىپ كەلگەنىن دە  ايتا وتكەن ءجون.
«ايقاپ» جۋرنالىنىڭ مازمۇندى، وقىرمان ءۇشىن قىزىقتى جاريالانىمدارى از ەمەس.  مىسالى، 1914 جىلعى ونىنشى سانىندا وقىرمانعا بىرنەشە جۇمباقتار ۇسىنعانى بار. بايباتىر ەرجانوۆ جولداعان سول جۇمباقتىڭ ءبىرى مىناداي ەدى:  
«بالا كوتەرىپ تۇرعان قاتىنعا بipey:
- بۇل كوتەرىپ تۇرعان بالا وزىڭىزگە  قاي جاعىنان جاقىن بولادى؟ - دەپ سۇراعاندا، قاتىن:
-    بالامنىڭ بالاسى، بايىمنىڭ ءىنىسى دەپ جاۋاپ بەرەدى، بۇل  قالاي؟».
وسى جۇمباقتى بيمۇحامەت مايلين شەشىپتى.  جاۋابى مىناداي ەكەن: «مىسالى، بip بالاسى بار تۇل قاتىن بip كۇڭدى ەرجەتكەن بالاسىمەن ساتىپ الادى. سودان سوڭ كۇڭنىڭ بالاسىن ازات قىلىپ، ءوزى سوعان تيەدى. قوجا قاتىننىڭ بالا¬سى كۇڭىنە جاقىندىق  قىلسا، سودان تۋعان بالا – بالاسىنىڭ بالاسى، بايىنىڭ  ءىنىci بولىپ تابىلادى».
«ايقاپ» جۋرنالى 1915 جىلعى 14-نومىرىنەن سوڭ  شىعۋىن توقتاتتى. بۇعان سول كەزدگى  رەسەيدە بولىپ جاتقان سوعىستىڭ سالدارىنان تۋعان كۇرت قىمباتشىلىق ايتارلىقتاي اسەر ەتتى. قاعاز  باعاسى مەن باسپاحانا شىعىندارى ءوستi. ەكىنشى جاعىنان، جۋرنالعا جازىلۋشىلار ازايىپ، ناقتى قارجىلاي كومەك بەرۋشىلەر بولمادى. وسى سوڭعى نومىرىندە جۋرنال باسشىلىعى وقىرماندارىنا مىناداي ءسوز ارنادى: «ال ەندى الاش ازاماتتارى!.. ءبىز قولىمىزدان كەلگەن جۇمىسىمىزدى الاش پايداسىنا جۇمساۋدان تارتىنباي قازاق جۇرتىمىزعا از دا بولسا بip سوقپاق جول بولسىن دەپ باستاپ جۋرنال شىعاردىق، ماقسۇتىمىز دۇنيە جيىپ بايىماق،  پايدالانباق ەمەس، تەك قانا جۇرتتىڭ كوزى، قۇلاعى بولماق ەدى. بىلگەنىمىزدى جازدىق، ايتتىق... نە جازساق تا تازا جۇرەك، تازا نيەتپەن جازىپ ەدىك،... ماقسۇتىمىز حالىققا جول كورسەتپەك ەدى. گازەتاشىلىق، جۋرنالشىلىق قازاق جىگىتتەرىنىڭ  قولىنان كەلەتىن جۇمىس ەكەندىگىن سىپات ەتپەك ەدىك. ءبىز سول ماقسۇتىمىزعا جەتتىك. ەندىگى جۇمىس وقىعان جاستاردىڭ موينىندا...» («قازاق»، ا.،1998, 228-بەت).
قازاق حالقىنىڭ جازبا ەسكەرتكىشىنىڭ ءبىرى  بولىپ سانالاتىن «ايقاپ» جۋرنالىنان بۇگىندە رەسەي جەرىندە قانداي بەلگى بار؟ وكىنىشكە قاراي، ەشتەڭە جوق. بۇدان ءجۇز جىلداي بۇرىن شىققان جۋرنال باسقارماسى ورنالاسقان ءۇي قايدان  ساقتالسىن، ارينە... بىراق قازاقتىڭ العاشقى ۇلتتىق كاسىبي جۋرنالىنىڭ ءبىر كەزدە رەسەي اۋماعىندا شىققانىن  بۇگىنگى ۇرپاقتارعا ءبىلدىرۋ ەكى ەل اراسىنداعى مادەني-رۋحاني بايلانىستاردى  بايىتا تۇسەتىندىگى ءسوزسىز. سوعان وراي ءبىز قازاقتىڭ كوزىنىڭ اعىنداي  «ايقاپ» جۋرنالى تۋرالى ترويتسك قالاسىندا  ءبىر بەلگى ورناتىلعانى ورىندى  بولار ەدى  دەپ سانايمىز.  بۇل بارىمىزگە،  سونىڭ ىشىندە رەسەي قازاقتارىنا دا سىن.  (2013 جىلى ورىنبوردا  شىققان «قازاق» گازەتىنىڭ جارىق كورگەنىنە دە ءجۇز جىل تولادى).

سەرىكقالي بايمەنشە، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى.
"قازاق ءتىلى" گازەتى