سىقاق  اڭگىمە

وسى «Abai. kz» سايتىمەن «اۋەس» اعايىندار، قازەكەمنىڭ: «ىزدەگەن جەتەر مۇراتقا» دەگەنى وتە راس ەكەن!.. بۇدان ءبىر + جارتى اي شاماسى بۇرىن «بىزگە ءبىر سۋپەرماركەت كەرەك-اق!» دەپ جازعانىم  جادىلارىڭىزدا شىعار، سول كوكسەۋىمە كارى-جاس تامىر-تانىستارىمنىڭ ارقاسىندا، بۇگىندە «ارقاسىنسىز» قاي شارۋاڭ بولسىن شاتقاياقتاي بەرەدى ەمەس پە، اقىرىندا قولىم جەتتى! «ادامنىڭ جانىنان باسقانىڭ ءبارى بار» دەگەن سۋپەرماركەتتەن جارتى جىلعا ءبىر بولمەنى جالعا الدىم. قۋانىشىم اياق-قولىمدى دەرەۋ قىزدىرىپ، ءادرىسىم مەن تەلەفونىم بادىرايتىپ كورسەتىلگەن  بەس حابارلاندىرۋ جازدىم دا، بولمەمنىڭ ەسىگىنىڭ سىرتىنا جانە ءداۋ عيماراتتىڭ ءتورت قابىرعاسىنىڭ سىرتتارىنا جاپسىرىپ قويدىم. اقىل ساتاتىنىمدى، البەتتە، الدىمەن ايتتىم. سول-اق ەكەن، تۋ بيەنىڭ جالىنداي شاشى شاشىلعان تاپال كەلىنشەك تاپىراقتاپ كىرىپ كەلىپ:

-اتاشكا، راس پا؟ - دەدى، ءوزى ەلەڭدەپ، كوزى كۇلىمدەپ.

-نەمەنە «راس پا»؟ - دەدىم، ەلپ ەتە قويماي.

-اقىل ساتاتىنىڭىز راس پا، اتاشكا؟

-«اتاشكا» دەمە، «اتا» دە، ەگەر قازاق بولساڭ. مىناۋ ورىندىققا وتىر.

-ە، ءيا، اسىعىپ ءجۇرىپ... باعاسى نەشە تەڭگە..، اتا؟ – دەدى، وتىرا بەرە.

-ءبىر ءسوزىم: زەينەتكەر ەمەستەرگە - 50 تەڭگە، زەينەتكەرلەرگە - 25 تەڭگە، - دەدىم. بۇل باعانى بولمەسىز جۇرگەندە-اق ىشىمە ءتۇيىپ قويعانمىن.

-كوپ ەكەن...

-كوپ، كوپ. قانداي اقىل، قانشا كەرەك ساعان؟

-مەن اقشانى، كوپ، الگى... قىمبات ەكەن دەپ...

-بىزدە ارزان نە بار؟ «ارزاندادى» دەگەن ءسوزدى ەستىمەگەنىڭە نەشە جىل بولدى، ەسىڭە ءتۇسىرشى، كانە؟

-كوپ بولدى، كوپ... ەسىمدە جوق.

-ال «قىمباتتادى» دەگەن ءسوزدى شە؟

-ونى ما، ونى كوپ ەستىپ ءجۇرمىن.

-سەنىڭ «كوپ» دەگەن ءسوزىڭ كوپ ەكەن، ازايتايىق. قانداي اقىل كەرەك، سونى كوپ ەتپەي، از ەتىپ جازىپ الىپ كەل.

كەلىنشەك ماعان باعجيا قاراي قالىپ:

-«جازىپ» دەيسىز بە، ونىڭ كەرەگى نە، مەن ايتامىن، ءسىز دە ايتاسىز، سودان...

-سودان كەيىن، قۇرمەتتى قارىنداس، تىڭدا، نە تۋرالى اقىل كەرەگىن جازىپ اكەلۋىڭ كەرەك، داكۇمەتسىز بولمايدى. مەن ونى وقيمىن، سودان كەيىن اقىلىمدى ايتا باستايمىن، نەشە ءسوز بولاتىنىن ءتۇرتىپ وتىرامىن.

-«ءتۇرتىپ»؟ ول قالاي؟ – دەدى ول، كوزى جىپىلىقتاپ.

-داپتەرگە جازىپ الۋدى كەيدە سولاي ايتامىز. ابدەن بولعان سوڭ ونى سانايمىز دا، سەن «اقىل اقىسى ءۇشىن پالەن تەڭگە تولەدىم» دەپ قول قوياسىڭ، مەن «الدىم» دەپ قول قويامىن. ءبارى زاڭدى بولۋى كەرەك، زاڭنىڭ نە ەكەنىن ۇمىتىپ كەتكەندەر سەن ەكەۋىمىزسىز دە ءنوپىر، ۇقتىڭ با؟  - دەدىم، داۋىسىمدى ادەيى سالقىن شىعارىپ. كەلىنشەك ۇندەمەدى. بەتىنىڭ جارتىسىنا جۋىعىن جاپقان شاشىن قولىمەن قۇلاعىنا قاراي ىسىرىپ، جان-جاعىنا قارادى. ءبىر ۇستەل، ەكى ورىندىق جانە مەن تورتەۋىمىزدەن باسقا دانەڭە جوق بولمەدەن نە ىزدەگەنىن ءوزى ءبىلسىن، ورنىنان باياۋ كوتەرىلىپ، بىراق اياعىن تىپىرلاتا باسىپ، شىعا جونەلدى. كەلگەنىندە  «سالەمەتسىز بە؟» دەمەگەنىندەي، كەتەرىندە «ساۋ بولىڭىز!» دەمەدى. مەن ەرىكسىز ويلانا باستادىم: مىنادايلار اقىل سۇراپ تا، تىڭداپ تا، اقىسىن تولەپ تە جارىتپاس، مەنى بايىتۋدان بۇرىن... ءاي، وسى مەن كەشە ويلايتىندى ەرتەڭنەن ارعى كۇندەردىڭ بىرىندە ويلايتىن كىسى ەكەنمىن عوي؟!. جاڭاعىعا قانشاما اقىلدى سۋتەگىن ايتتىم، ءا؟.. كىرىپ كەلگەنىنەن شىعا جونەلگەنىنە دەيىن وعان نە ايتتىم، مىنا جازعانىمدى وقىپ بايقاڭىزدارشى، جاۋاپتارىمنىڭ ءبارى ادەمى اقىل ەمەس پە؟!.  كەمىندە ءبىر مىڭ تەڭگەم ونىڭ قالتاسىنان شىقپاي قالدى...

ايتكەنمەن، الگى كەلىنشەكتىڭ قۇداي بەرگەن اققۇبا بەتىن دە، ۇزىن قارا شاشىن  دا امان ساقتاپ جۇرگەنىنە، شىنىمدى ايتايىن، اجەپتاۋىر ريزا بولىپ وتىرمىن. سەبەبى: سوڭعى جىلدارى بۇكىل قازاقستاندا قازاق قىز ازايىپ، «ينتەرناتسيونال» قىز-قىرقىن كوبەيىپ كەتتى. ماسەلەن، تەلەديدارىمىزدىڭ  قاي ارناسىن اشساڭ دا سابانشاش ۇرعاشىلار تاپ بولادى. شەت ەلدەردىكىن قويشى، ءوزىمىزدىڭ ارنالارداعى ءوزىمىزدىڭ سابانشاش قازاق بيكەشتەرىمىزدىڭ «كەلبەتىن» ايتساڭشى! ءبىرىنىڭ بەتى دوڭگەلەك، ءبىرىنىڭ بەتى سوپاق دەمەسەڭ، ءبارىنىڭ: قاسى ءبىر ۇلگىمەن قىرىلعانداي، كوزىنىڭ اينالاسى جىلتىر كوكشىل، جاسىلتىم، قوڭىر تۇسكە بويالىپ، جيەگى  قارامەن شەڭبەرلەنگەن، جالعامالى كىرپىگىنىڭ قايقيعان ۇشى قاباعىنا تىرەلگەن، ەرىنى قىزىل بوياۋعا جاڭا عانا مالىپ العانداي. ءبىر قالىپتىڭ كىرپىشتەرى سەكىلدى!

و، ساحناداعى سابانشاش ءانشى-ءبيشى قارىنداستارىمدى كورسەڭدەرشى! ءبيشىنىڭ كاسىبى بەلگىلى: الەم-جالەم كيىنگەن ون شاقتى نوكەرىنىڭ ورتاسىندا ويناقتاپ جونەلەدى. شەتەلدىك تەلەارنالاردان كورىپ جۇرگەندەرىندەي، كوككە شاپشىسا دا، ەڭكەڭدەسە دە، توڭقاڭداسا دا، وتىرا قالىپ، جاتا قالىپ بيلەسە دە ەركى. زالداعى كورەرمەندەردىڭ كوپشىلىگىن – جاستاردى جەلىكتىرۋى كەرەك.

انشىلەر دە بيلەگىش نوكەرىن ەرتە شىعىپ، ساحنادا ولاي-بۇلاي جورتىپ ءجۇرىپ ساڭقىلدايدى، سۇڭقىلدايدى، شىڭعىرادى. «قىزۋى كوتەرىلە باستاعان» زالدى اندەتە ارالاپ، گۇل جينايدى.

ايتپاقشى، بۇل ەكەۋىن دە الگى «مۋزىكالىق سۇيەمەلدەۋدە» دومبىرامىز بەن قوبىزىمىز كورىنبەيتىن بولعالى 4-5 جىل. قاڭعىرلاعان، داڭعىرلاعان اسپاپتار اۋلەكىلەنىپ الدى. راديوارنالارداعى كونتسەرت اتاۋلىدا دا سولار  وكتەم. الدەبىر اسپاپتىڭ دۇڭكىلدەگەن، توڭقىلداعان دۇلەي داۋىسى جۇيكەڭدى جۇلقىلايدى. سونداي «راحات» كونتسەرتتى ماڭايلامايتىن بولدىم.

كەشە وسىنى ويلاپ، ءان-بيىمىزدەگى بۇل «زاماناۋ جاڭالىقتى» بۇدان ارىعا جالعاستىرماۋ،  دومبىرا مەن قوبىزىن، سىرناي-كەرنەيىن قازاعىنا قايتارىپ بەرۋ تۋرالى مادەنيەت مينيسترلىگىمىزگە حات جازىپ، اقىل قوسۋعا مىندەتتىمىن دەپ ءبىلدىم. بيلىك باسىندا، پارلامەنتتە، اناۋ اسسامبلەيادا زەينەتكەر تولىپ جاتسا دا،  بۇل مينيسترلىكتە قالعىپ-شۇلعۋشىلار جوق سياقتى. ياعني ءاربىر ءسوزىمدى بەلگىلەگەن 50 تەڭگەمەن باعالاپ جولداسام... ءوي-ءدا-ءا-ءا!.. كەمىندە ءبىر قاپشىق بولار! مينيسترلىكتەگىلەر ادال اقىمدى ادىرا قالدىرماس، - اناۋ-مىناۋ ەمەس، مادەنيەت مينيسترلىگى عوي؟!.

عابباس قابىشۇلى

02. 12. 2020 ج.

Abai.kz