قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ الەۋمەتتىك جەلى پاراقشاسىندا دەباتتىق قوزعالىستاردى جانداندىرۋ مەن مەكتەپتەگى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تۋرالى جازدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، دەباتتىق قوزعالىستار وقۋشىلاردى كۇندەلىكتى اقپارات اعىنىن سىني قابىلداۋعا، ۇگىت-ناسيحات پەن پوپۋليستىك يدەيالاردى وڭاي اجىراتۋعا باۋليدى.

«دەباتقا العاش رەت كۋرستاسىمنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا قاتىستىم. نەگىزى ويىنعا باسقا ازامات شىعۋى كەرەك بولاتىن، بىراق ول بارا المادى. وسىلايشا ەكىنشى كۋرستا وقىپ جۇرگەنىمدە دەباتتارعا قاتىسا باستادىم.

ءار ويىن سايىن تاجىريبە جيناپ، جارتى جىلدان كەيىن فاكۋلتەت دەڭگەيىندە، كەيىن ۋنيۆەرسيتەت، قالا، وبلىس دەڭگەيىندە جەڭىمپاز بولدىق. ودان كەيىن ۇلتتىق پىكىرسايىس ءتۋرنيرى بولدى.

سول جىلدارى دەبات قوزعالىسى وتە بەلسەندى دامىپ جاتتى. ءاربىر ۋنيۆەرسيتەت پەن مەكتەپ قابىرعاسىندا دەبات كلۋبتارى جۇمىس ىستەيتىن.

مەكتەپتەردە پىكىرسايىستار كارل پوپپەر فورماتىندا، ال ۋنيۆەرسيتەتتەردە نەگىزىنەن امەريكالىق پارلامەنتتىك فورماتتا ۇيىمداستىرىلاتىن. ويىننىڭ قاي تىلدە وتكىزىلەتىنىنە بايلانىستى دەبات ءۇش ليگاعا بولىنەتىن.

قازىرگى ۋاقىتتا جان-جاقتى دامۋ ءۇشىن تەك ءبىلىم قورى جەتكىلىكسىز. ءار ادام جيناعان ءبىلىمى مەن بىلىگىن دۇرىس پايدالانۋى ماڭىزدى.

بۇل رەتتە دەبات ويىندارى مەن مەكتەپتەگى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تەتىكتەرى جوعارىدا اتالعان قابىلەتتەردى قالىپتاستىرادى.

دەبات تەك زياتكەرلىك ويىن ەمەس، ول – سىني ويلاۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرىپ، اقپاراتتى دۇرىس تالداۋعا، كوماندامەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە، سۇراق قويىپ، ولارعا ناقتى جاۋاپ بەرۋگە ۇيرەتەتىن ءبىلىم بەرۋ تەحنولوگياسى.

ويىنعا قاتىسۋشىلار كەيىن ۇگىت-ناسيحات پەن پوپۋليستىك يدەيالاردى وڭاي اجىراتىپ، ءوز ۇستانىمىن كوپشىلىككە ناقتى ارگۋمەنتتەر ارقىلى جەتكىزە الادى.

مۇنداي تاجىريبە جاستارعا كۇندەلىكتى اقپارات اعىنىن سىني قابىلداۋعا دا كومەكتەسەدى. بالالار ءبىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناس جاساي وتىرىپ، وزدەرىنىڭ الەۋمەتتىك بايلانىستارى مەن ءبىر-بىرىنە دەگەن سەنىمىن نىعايتادى.

پىكىرسايىستاردا جەتىستىكتەرگە جەتۋ ءۇشىن كوزقاراس، مىقتى مىنەز، ءوز ۇستانىمىن دالەلدى تۇردە قورعاي بىلۋگە جەتەلەيتىن ۇمتىلىس ماڭىزدى. ول ءۇشىن كوپ كىتاپ وقىپ، تانىمدىق باعدارلامالاردى قاراپ، قارىم-قاتىناس ورناتا ءبىلۋ، ارگۋمەنتاتسيا داعدىلارىن دامىتۋ بويىنشا ۇنەمى جۇمىس ىستەۋ كەرەك.

جالپى ەلىمىزدەگى وقۋشىلار اراسىندا دەبات ويىندارى العاش رەت 1996 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا ءوتتى.

سول ۋاقىتتا الماتى، قاراعاندى، سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي، اقتوبە، پاۆلودار وبلىستارىندا، نۇر-سۇلتان جانە الماتى قالالارىندا ۇيىمداستىرىلعان ويىنداردىڭ وزىندىك ءستيلى مەن باعىتتارى قالىپتاستى. ارينە، ول ويىندار وقۋشىلاردىڭ بويىندا كوممۋنيكاتيۆتىك قۇزىرەتتىلىكتى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەردى.

ءبىز ەلىمىزدەگى مەكتەپتەردە، كوللەدجدەر مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردە دەبات قوزعالىسىن قايتا جاڭعىرتىپ جاتىرمىز.

ءاربىر وقۋ ورنىنداعى ءبىلىم الۋشىلاردىڭ جان-جاقتى دامۋىنا بارىنشا مۇمكىندىك جاساۋ قاجەت. بۇل رەتتە مەكتەپتەگى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسىنىڭ دە ىقپالى زور. ى. التىنسارين اتىنداعى ۇلتتىق ءبىلىم اكادەمياسى ارنايى ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىق ازىرلەپ شىعاردى. سونىڭ نەگىزىندە ەلىمىزدەگى مەكتەپتەر ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزە الادى.

مەكتەپتەگى وقۋشىلاردىڭ ءوزىن-ءوزى باسقارۋى قالاي جۇرگىزىلمەك؟

ادەتتە وقۋشىلار اراسىندا سايلاۋ ۇيىمداستىرىلىپ، مەكتەپ پارلامەنتىنىڭ مۇشەلەرى سايلاناتىن. ونىڭ قۇرىلىمىندا اتقارۋشى ورگاندار دا بولۋى مۇمكىن، ولاردىڭ ارقايسىسى ءوز باعىتىنا جاۋاپ بەرەدى. بۇل جۇيە وقۋشىلارعا باسقارۋدىڭ نە ەكەنىن تۇسىنۋگە، ولاردىڭ ساياسي جانە قۇقىقتىق مادەنيەتىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بالالارعا جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەپ، ءوز بەتىنشە ارەكەت ەتۋگە جاعداي جاسايدى.

مۇنىڭ ماڭىزى نەدە؟

ەڭ الدىمەن وقۋشىلار مەكتەپتەگى بارلىق ءبىلىم الۋشالاردىڭ مۇددەسىنە سايكەس باستامالار كوتەرىپ، ءتيىستى شەشىم قابىلداۋدى جانە ولاردى جۇزەگە اسىرۋدى ۇيرەنەدى.

مەكتەپتەگى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىن دەموكراتيالاندىرۋ، كوشباسشىلىق قاسيەتتەردى دامىتۋ، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا جانە بار ماسەلەنى بىرلەسىپ شەشۋگە ءوز ىقپالىن تيگىزەدى.

الداعى ۋاقىتتا ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ءۇردىسى دە دەبات ويىندارى سياقتى مەكتەپتەردەگى، كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى تاربيە جۇمىسىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالادى.

ءبىز ءوز كەزەگىمىزدە بالالار مەن جاستاردىڭ شىعارماشىلىق جانە زياتكەرلىك تۇرعىدا دامۋىنا باعىتتالعان جوبالاردى قولدايتىن بولامىز.

مۇنداي كىشىگىرىم باستامالار ءبىزدىڭ قوعام ءۇشىن وتە ماڭىزدى. پىكىرسايىستار مەن ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسى الەۋمەتتىك كاپيتال مەن قوعامدىق سەنىم دەڭگەيىن كوتەرۋگە دە اسەر ەتەدى»،- دەپ جازدى مينيستر.

Abai.kz