ءانشى، سازگەر ءارى اقىندىعىمەن ەلگە تانىلعان ونەردىڭ سان قىرى مەن سىرىن بويىنا سىڭىرگەن، ۇلتجاندى ازامات ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ قايتىس بولعانىنا دا جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. مامىردىڭ 18 جۇلدىزىندا الماتى قالاسىندا ونىڭ جىلدىق ءنازىرى بەرىلمەكشى.

تومەندە ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ ءبىر قىرى - ولەڭدەرى جايلى بەكقوجا جىلقىبەكۇلىنىڭ ماقالاسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.

«اباي-اقپارات»

"باسى كۇنەس ىلەنىڭ دەگەن اقىن كىم ەدىڭ،

تۋعان جەردى اڭساماۋ جۇمىر باستى ءمىن ەدىڭ.

سارى اۋرۋ ساعىنىش، تابار دەيسىڭ كىم ەمىن!

ءانشى، سازگەر ءارى اقىندىعىمەن ەلگە تانىلعان ونەردىڭ سان قىرى مەن سىرىن بويىنا سىڭىرگەن، ۇلتجاندى ازامات ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ قايتىس بولعانىنا دا جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. مامىردىڭ 18 جۇلدىزىندا الماتى قالاسىندا ونىڭ جىلدىق ءنازىرى بەرىلمەكشى.

تومەندە ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ ءبىر قىرى - ولەڭدەرى جايلى بەكقوجا جىلقىبەكۇلىنىڭ ماقالاسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.

«اباي-اقپارات»

"باسى كۇنەس ىلەنىڭ دەگەن اقىن كىم ەدىڭ،

تۋعان جەردى اڭساماۋ جۇمىر باستى ءمىن ەدىڭ.

سارى اۋرۋ ساعىنىش، تابار دەيسىڭ كىم ەمىن!

ءبىر ارالاپ قايتۋعا قيال تۇلپار مىنەمىن،"- دەپ تۋعان جەرىن جاركەن بودەش اعاسى سەكىلدى اڭساپ وتكەن ءانشى دەسە ءانشى، سازگەر دەسە سازگەر، جازۋشى دەسە جازۋشى، اقىن دەسە اقىن بولا بىلگەن، ءبىر باسىنا كيەلى ونەردىڭ سان قىرى مەن سىرىن سىڭىرگەن، ۇلتجاندى ازامات ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ قايتىس بولعانىنا دا جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. ونىڭ ەل ىشىنە كۇي تاباق بولىپ تارالعان سەزىمگە تولى سەرپىندى اندەرىمەن بىرگە «سىبىزعى سارىنى» (1999) اتتى اڭگىمەلەر جيناعى جانە «وزىڭە ارنايمىن» (2002), «ءۇشبۋرىل» (2010), «بۇ دۇنيە» (2010) قاتارلى ولەڭدەر جيناعى رۋحاني دۇنيەمىزدىڭ قاسيەتتى تورىندە تۇرعاندىعى دا بىزگە مەدەت. ەرمۇرات ەلىمىز ەگەمەندىك الماي تۇرىپ-اق اتامەكەندى اڭساپ جەتكەن ازماتتاردىڭ ءبىرى بولاتىن. ول جاستايىنان تاڭجارىق باباسىنىڭ ونەر جولىن ۇستانىپ، ولەڭ قۋىپ، ونەرگە دەگەن ءوزىنىڭ جاقىندىعىن ايگىلەپ ءوستى. ءان-جىر الەمىندە شىعارماشىلىق تۇساۋىن الاتاۋ باۋرايىنا كەلىپ كەستى.

"تاڭى ەرتە اتسا، شۋاق كۇنى جاي باتاتىن جەر،

عاجاپ ءتۇنىن اي، جۇلدىزى جايناتاتىن جەر

ءۇر استانا، گۇل الماتى قوس جانارىنداي

الىس جۇرسەڭ ساعىنتاتىن، ويلاتاتىن جەر،"- دەپ باستالاتىن انگە اينالعان «قازاقستانىم» اتتى ولەڭىنەن-اق ونىڭ ەگەمەندى ەلىن قالاي سۇيەتىندىگى اڭعارىلىپ تۇرعانداي. قحر - سى مەن قازاق ەلىنىڭ كەلىسىمى ارقىلى وقۋعا كەلگەن ءبىر شوعىر ستۋدەنتتەردىڭ ىشىنەن وقۋ بىتىرگەن سوڭ قايتا كەرى قايتپاي قالۋىنىڭ سىرى دا سوندا بولسا كەرەك. وسى بارىستا ول ساحنا ونەرىندە دە ءوزىنىڭ شەبەرلىگىن شىڭداپ، اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىنان باستالاتىن العاشقى ونەر جولىندا «قىز جىبەك» سپەكتاكلىندە بەكەجاننىڭ، «اباي» وپەراسىندا كوكبايدىڭ ءرولىن ءساتتى سومدادى. 1997-2000 جىلدارى م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنداعى «قاراگوز» سپەكتاكلىندە اسان سالدىڭ، «ءالي جانە قىرىق قاراقشىدا» حاساننىڭ، «قيلى زاماندا» حابارشىنىڭ ءرولىن كورەرمەندەردىڭ كوز الدىندا كورنەكتىلەندىردى.

"وزگە جۇرتتان تىلەنۋ باسقا اماندىق،

ۇرپاعىڭدى قورلىققا تاستاعاندىق.

مانساپقورلىق ساناسىن تاس قامال قىپ،

وتانىنا ورالماۋ - قاس ناداندىق،"- دەپ سانايتىن ول قازاق ەلىنىڭ ازاماتتىعىن العان سوڭ، 2000 جىلدان كۇنى كەشەگە دەيىن قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ورتالىق انسامبلىندە فولكلور-ەتنوگرافيا توبىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى بولۋمەن بىرگە دۇنيەجۇزى قازاقتار قاۋىمداستىعىنىڭ ونەر ورتالىعىن باسقاردى. وسى بارىستا ول اقىن الماس احمەتبەكۇلىنىڭ سوزىنە جازىلعان «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى»، «كۇنەس-اي» اتى ۇلتجاندىلىق پەن سارى اۋرۋ ساعىنىشقا تولى ايگىلى اندەرىمەن تىڭدارماندارىنىڭ ىنتا-ىقىلاسىنا بولەنە باستادى. ەڭ وكىنىشتىسى، «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» سىندى وتانسۇيگىش ءاندى كوزى تىرىسىندە بەينەباياندىق ءان رەتىندە ءوزىنىڭ تىڭداي الماي كەتكەندىگى جانىمىزعا قاتتى باتادى. بۇل ارادا ەرەكەڭنىڭ ازاتتىق راديوسىنا بەرگەن مىنا ءبىر سۇحباتىن كولدەنەڭ تارتۋعا بولاتىن سەكىلدى.

«قازىرگى قازاقستاننىڭ ونەر سالاسىندا اركىم وزىنشە ءومىر ءسۇرىپ كەتتى. جوعارى بيلىكتەن بولسىن، ءتيىستى مينيسترلىكتەن بولسىن بىزدەگى ونەر ادامدارىن قولداپ-قۋاتتاۋ دەگەن جوق بولدى. «ەڭبەك قايراتكەرى» دەگەن اتاقتى شاحتەرگە دە، اكتەرگە دە بەرەتىن بولدى. سوندىقتان قازىرگى ۇكىمەت وسى ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، وسى ناعىز ونەر ادامدارىنىڭ قايتا جارقىراپ شىعۋىنا قانداي دا ءبىر جاعداي جاساۋى ءتيىستى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى قازىرگى جەڭىل مۋزىكامەن ساحنانى، بارلىق تەلەديداردى جاۋلاپ العان «جۇلدىز» انشىلەر ءارى كەتسە 5-10 جىلدا ءوز-وزىنەن جوق بولادى، سوندا ناعىز ءتىرى، جاندى داۋىستى انشىلەردى ىزدەيتىن بولامىز. بىراق سونداي كۇن كەلگەندە تىم كەش قالىپ، وكىنىپ جۇرمەسەك بولعانى». ەرەكەڭنىڭ ايتقانى ايداي انىق كەلىپ وتىرعاندىعىنا تاڭدانباسقا شارا جوق. ەندى ءبىز ونىڭ جاندى داۋىسىن جەر شارىن جەتى اينالساق تا كەزدەستىرە المايمىز. وكىنىش دەگەن، مىنە، وسى. بۇدان اسقان ادىلەتسىزدىكتى جەر بەتىندە ەندىگارى ارقالاپ جۇرگىسى كەلمەگەن ەرەكەڭ كوزى تىرىسىندە بىردە-ءبىر كىتابىن ۇكىمەتتىڭ كىتاپ باسىپ شىعارۋ جوسپارى بويىنشا شىعارا الماي كەتكەندىگى دە جوعارىدا ايتقان وتكىر سىنىنىڭ دالەلى بولسا كەرەك. ول جالپاقتاپ، جاعاتسىنۋدى ءولىم دەپ سانايتىن، ءور مىنەزدى جان ەدى. سول ورلىگىنەن بولار، ونىڭ ەرجىگىتكە ءتان ءور مىنەزىن جوعارى باعالايتىن اعايىن-دوستارى مەن ەل-جۇرتى ونىڭ شىعارماشىلىق كەشتەرىن ۇيىمداستىرىپ، «تۇلپار» مىنگىزدى. جىر جيناقتارى مەن كۇي تاباقتارىن جانە پروزالىق جيناعىن باسپادان شىعارۋ ىسىنە ءوز الدەرىنشە كومەك قولدارىن سوزدى.

"تىرلىك سەرتى -

تاسىنام دا باسىلام،

ءبارى اللانىڭ قولىندا ەكەن، بۇل انىق.

ۇلدارىمنىڭ سيپاپ قويام باسىنان،

قاعىبانى سيپاعانداي قۋانىپ،"- دەپ، كەشە عانا ەكى قۇلىنىنىڭ ماڭدايىنان سيپاپ، «كۇنەس-اي» ءانىسىز وتپەيتىن توي-دۋمانداردىڭ باسى قاسىندا جۇرەتىن ەرەكەڭ قامشىنىڭ سابىنداي قىپ-قىسقا شىعارماشىلىق ومىرىندە ءوز بيىگىنەن كورىنە ءبىلدى. اسىرەسە، ونىڭ سازگەرلىك قىرى مەن اقىندىق بەتالىسىنداعى وزگەگە ۇقسامايتىن ايقىن قولتاڭباسى مەنمۇندالاپ تۇراتىن. وعان «مەن جۇرگەن جايداۋدىڭ تاۋىنىڭ بيىگى-اي» دەپ باستالاتىن «جايلاۋىم - ءانىم» اتتى ءانىنىڭ حالىق انىنە اينالىپ كەتكەن بولمىسىنان انىق جاۋاپ تابۋعا بولادى. ال ونىڭ اقىندىق قىرى تۋرالى زەرتەۋ جۇمىسى ەندى بۇدان بىلاي كەشەندى تۇردە قولعا الىناتىندىعىندا داۋ جوق. ويتكەنى ونىڭ جىر جيناقتارى مەن قويىن داپتەرىنەن مىنا ولەڭ سەكىلدى سەرپىندى ولەڭدەردى ءجيى كەزدەستىرۋگە بولادى.

استانانىڭ اسپانىندا بۇلتتار،

بۇلتتاردا قيلى-قيلى عۇرىپ بار -

تاۋلى جەردە -

بۇلقان-تالقان بۇلىنسە،

جازىقتاردا -

ماڭ-ماڭ باسقان ۇلىقتار.

الاتاۋدىڭ اسقارىندا بۇلتتار،

بار نازارىن الماتىعا بۇرىپ بار -

ءتونىپ كەلىپ توپەلەيدى، توگەدى،

اعىل-تەگىل اسپان بولار بۇرق-سارق!

ديدارعايىپ،

عايىپ بولار بۇلتتار،

دامىلداعان تۇنىق تامشى، تىنىپ قار.

بۋداقتانىپ، شۋماقتانىپ، قاتتانىپ،

بىردە بۇركىپ، بىردە ءبارىن ۇرتتار.

بۇلتتاردا -

قۇيىن قىلىق، قۇلىق بار،

جولاۋشىنى تۇمانداتىپ قۇرىقتار.

كەي ءوڭىردى -

اينالسوقتاپ كەتپەيدى -

كەي وڭىرگە -

جولامايدى قىلىپ دال.

بۇلتتاردا سونداي-سونداي عۇرىپ بار.

وعان تاعى ءبىر دالەل رەتىندە كورنەكتى اقىن امانحان ءالىمنىڭ مىنا ءبىر سۇحباتىن كولدەنەڭ تارتۋعا بولادى.

- اعا، جاڭادان بەرءى جاس اقىنداردى شىقپىرتىپ سىناپ جاتسىز. سءىزدءىڭ كوڭىلءىڭىزدەن شىعىپ جۇرگەن جاستار بار ما؟

-  جاقسىلىق قازىمۇراتۇلى، باۋىرجان الىقوجا، ولجاس قاسىم دەگەن جىگىتتەر ويىمنان شىعىپ ءجۇر... سوسىن ويىمنان شىعىپ جۇرگەن قىتايدان كەلگەن انەۋ ءبىر جىگىت ەدى... جاقىندا عانا قايتىس بوپ كەتتى عوي...

- ەرمۇرات زەيءىپحان با؟

- ءيا، سول.

ءيا سول ەرەكەڭ:

"كەڭ دەيدى،

دۇنيە،

داڭعازا كەرنەيدى.

كوكەك-اۋ، اتى جوق ءبىر جاققا اكەتشى،

تومەنگە تۇسكىم كەلمەيدى"- دەپ ءوز بيىگىنەن كورىنە بىلگەن «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» ازامات ەدى. ول داڭعازالىق پەن جەمقورلىق جەلى ازىناعان كەڭ دۇنيەدەن كوڭىلىنە مەدەت، شابىتىنا شابىت قوساتىن مەيىرلى مەكەندى بار ىنتا-ىقىلاسىمەن ىزدەپ، ومىردەن ءوتتى. ءبىر بولمەلى ءۇي ەمەس، ءبىر الماتىنىڭ ءوزى وعان تارلىق ەتتى. سوندىقتان ول ءوز بيىگىنەن تومەنگە تۇسكىسى كەلمەگەن سوڭ، قايتا ورالماس قارالى ساپارعا بەت تۇزەپ، الىس ساپارعا اتتانىپ تىندى.

"قاڭتار تۋعان جانىمدى وتتاي كور دە،

توقتاي كورمە جۇرەگىم -

توقتاي كورمە،" دەپ ەڭ جاقىن اعايىن-دوستارىنا كەزدەسكەن سايىن ادۋىن ۇيالاعان اقشا جۇزىنە مىسقىل كۇلكىسىن ءۇيىرىپ اكەلىپ، ايتىپ وتىراتىن بويتۇمار شۋماعىنا جالماۋىز جالعاننىڭ جالاڭداعان وتا پىشاعى كەزدەيسوق كەزدەستى. ونەر ءورىسىن، شابىت شالقارىن شامالاپ باعالاي الماعان ەل-جۇرتى ەڭىرەپ ارتىندا قالدى. ەرەكەڭ ءبىزدى تاستاپ «بۇ دۇنيەدەن» و دۇنيەگە كەتتى. ءوزىنىڭ ولەڭدەرى سەكىلدى جۇمباق اجال كوز الدىمىزدى تۇمانداي تورلاپ، الىستاپ بارادى... مۇمكىن ول

ء"ومىر وسى، قۇنتتاپ نە ەتەم،

جەتپەگەن ءبىر ورامعا.

شارشاپ جەتىپ ۇيىقتاپ كەتەم،

ءبىر سايىڭا بارام دا،"- دەگەن وسى ءبىر شۋماق ولەڭىن جازباعان بولسا، ءالى كۇنگە دەيىن ورتامىزدا ويقاستاپ جۇرەر مە ەدى، كىم ءبىلسىن؟! الايدا،

"قازاندا ۇشقان كوبەلەك -

ءدىر-ءدىر ەتىپ عۇمىر ءجۇر.

اجالى ونىڭ جۋىق ءجۇر.

ءبىر قىز ونى قۋىپ ءجۇر"- دەپ ءوز اجالىن ءوزى الدىن الا بولجاپ كەتكەن اقىن جۇرەك بۇل ومىردەن، راسىندا دا، شارشاعان سوڭ، ول جاققا اسىعىس كەتكەن شىعار. ال ءبىزدىڭ كوكەيىمىزدە تاۋەلسىز ەلدىڭ سەمسەر ويلى سەرىسى، ەر مىنەزدى ەرمۇرات زەيىپحانۇلىن سارىلا كۇتكەن سارى اۋرۋ ساعىنىشتىڭ دەمىكپە دەرتى عانا قالعاندىعىن سۇم اجال بىلە مە ەكەن دەشى؟! ءاي، قايدام! مۇمكىن، ءومىردىڭ شىنايى ءمانى دە سول «قولدا باردا التىنىڭ قادىرى جوق» دەيتىن حالىقتىق فالسافاعا كەلىپ تىرەلەتىن بولسا كەرەك.

«اباي-اقپارات»

ءانشى يبراگيم ەسكەندىردىڭ ورىنداۋىندا اقىن المات احمەتبەكۇلىنىڭ سوزىنە جازىلعان اقىن، سازگەر ەرمۇرات زەيىپحاننىڭ ءانى "كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى"