جاپونيانىڭ جاڭا پرەمەر-ءمينيسترى فۋميو كيسيدا بيلىككە كەلە سالا، رەسەيمەن شەشىلمەگەن اۋماقتىق تۇتاستىق ماسەلەسىن رەتتەۋگە كىرىسەتىنىن مالىمدەدى. بيلىك تىزگىنىن العان فۋميو جۇما كۇنى ءوزىنىڭ باعدارلاماسىن تانىستىرۋ بارىسىندا كۋريل ماسەلەسىن دە كوتەردى. 

"مەن رەسەيمەن بەيبىت كەلىسىمگە كەلىپ، سولتۇسىتك ايماقتارىمىزدى، ياعني كۋريل ماسەلەسىن شەشۋ جولىندا جۇيەلى جۇمىس اتقارماقپىن", - دەدى كيسيدا. ول اۋماقتىق تۇتاستىق ماسەلەسىن تۇبەگەيلى شەشپەي، ەشقانداي بەيبىت كەلىسىم جايلى ايتۋعا بولمايتىنىن دا ايتا كەتتى.

جاپونيانىڭ جاڭا باسشىسى بيلىككە كەلە سالا رەسەي پرەزيدەنتىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەستى. 7-قازان كۇنى فۋميو كيسيدا مەن ۆلاديمير پۋتين اراسىندا العاشقى پىكىر الماسۋلار بولىپ، جاپون پرەمەرى وندا اۋماقتىق تۇتاستىق ماسەلەسىن دە كوتەردى. تەلەفونمەن سويلەسۋ بارىسىندا تاراپتار بەيبىت كەلىسىمگە كەلۋ ءۇشىن ءوزارا كەلىسسوزدەردى توقتاتپاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

جاپون باسشىسى كەز كەلگەن كەلىسىمنىڭ باستى ماقساتى اۋماقتىق تۇتاستىق ماسەلەسىن تولىق شەشۋگە باعىتتالۋى ءتيىس دەگەن كوزقاراسىنان تايقىمايتىنىن جەتكىزدى. ونىڭ پىكىرىنشە يتۋرۋپ، كۋناشير، شيكوتان مەن حابوماي ارالدارىنىڭ ماسەلەسى شەشىلمەي، ەشقانداي كەلىسىم جايلى ءسوز بولۋى مۇمكىن ەمەس.

ء"بىز رەسەيمەن كەلىسسوزەردى جۇرگىزۋ بارىسىندا جاپونياعا تيەسىلى ءتورت ارال بويىنشا قاتاڭ پوزيتسيانى ۇستاناتىن بولامىز. بۇل ماسەلە بويىنشا ءبىزدىڭ باعىتىمىز ەشقاشان وزگەرمەك ەمەس", - دەدى كيسيدا. جاپونيا ۇزاق جىلدار بويى كۋناشير، شيكوتان، يتۋرۋپ جانە حابوماي ارالدارىن قايتارۋ بويىنشا ۇمىستار جۇرگىزىپ كەلەدى.  بۇل ارالدار 1855 جىلعى ەكى ەل اراسىنداعى "ساۋدا تراكتاتىنا"  بايلانىستى جاپونياعا تيەسىلى، توكيو سول كەلىسىمدەردى العا تارتۋدا. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن كسرو مەن جاپونيا اراسىندا بەيبىت كەلىسىم جاسالۋى ءتيىس بولاتىن، الايدا ارالداردىڭ ماسەلەسى ونى تۇبەگەيلى ىسكە اسىرۋعا كەدەرگى بولدى.

1956 جىلى كسرو مەن جاپونيا ءوزارا دەكلاراتسياعا قول قويىپ، وندا ماسكەۋ ءتورت ارالدىڭ ەكەۋىن جاپونياعا قايتارۋ ماسەلەسىن قاراستىراتىنىن ايتتى. كسرو سول ارقىلى ماسەلەنى تولىق شەشەمىن دەپ سانادى، ال جاپونيا ەكى ارالدىڭ قايتارىلۋ ماسەلەسىن بەيبىت كەلىسىمگە باستايتىن ءبىر جل دەپ قانا اتاپ ءوتتى. ماسكەۋ ءالى كۇنگە دەيىن ارالدار ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ ناتيەسى جانە ونى تالقىلاۋ مۇمكىن ەمەس دەپ سانايدى.

2020 جىلى رەسەي كونستيتۋتسياسىن وزگەرتتى. وزگەرگەن كونستيتۋتسياعا سايكەس، ماسكەۋ ءوز اۋماعىن وزگەگە بەرۋ بويىنشا كەلىسىم جۇرگىزە المايدى. بۇل توكيو مەن ماسكەۋ اراسىنداعى كەلىسسوزدەردى جۇرگىزۋدى قيىنداتىپ جىبەردى. كۋريل ارالدارى بويىنشا بۇرىنعى پرەمەر ابە مەن ەسيحيدە قاتاڭ پوزيتسيا ۇستانعان بولاتىن، ال جاڭا باسشى ءتىپتى قاتاڭ كۋرس ۇستاناتىنىن ناقتى ايتتى.

كۋريل ارالدارى ماسەلەسى اتالمىش ايماقتاعى شيەلەنىستى بولاشاقتا ارتتىرىپ جىبەرۋى بەك مۇمكىن. وڭتۇستىك شىعىس ازيا مەن جاپون جانە قىتاي تەڭىزدەرى سوڭعى ەكى ايدا قاقتىعىس وشاعىنا اينالدى. قىتاي تايۆانعا سەس كورسەتىپ، اۋە كەڭىستىگىن كۇنارا بۇزۋدا. سولتۇستىك كورەيا جاڭا زىمىران تۇرلەرىن سىناسا، وڭتۇستىك كورەيا سۇڭگۋىر قايىقتان زىمىراندار جىبەرىپ جاتىر. جاپونيا ءوزىنىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىن نىق قورعايتىنىن ءبىلدىرىپ، ەكى بىردەي ءىرى جاتتىعۋ وتكىزدى. قىتاي ەلىمەن ارالدار ءۇشىن قاقتىعىسىپ جاتقان توكيو، رەسەيمەن كۋريل ماسەلەسىن بەيبىت رەتتەۋگە، ءتىپتى ول ءۇشىن ەكونوميكالىق كەلىسىمدەر جاساۋعا دا باراتىنىن اڭعارتۋدا. جاڭا پرەمەردىڭ ۇرانى دا ناقتى، ول "كۋريلدى قايتارامىز!" دەگەن ۇران.

Abai.kz