قاراشانىڭ العاشقى كۇنى ۇلىبريتانيانىڭ گلازگو قالاسىندا الەم كوشباسشىلارىن جيناعان عالامدىق جىلىنۋ قاۋپىنە قاتىستى «COP26» ءسامميتى باستالدى. سامميتكە الەمنىڭ 130-عا جۋىق ەلىنەن مەملەكەت باسشىلارى شاقىرىلعان.

جيىنعا ۇلىبريتانيا پرەمەر ءمينيسترى بوريس دجونسون، اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن، اۋستراليا پرەمەر ءمينيسترى سكوتت مورريسون، ەۋروپا كوميسسيا پرەزيدەنتى ۋرسۋلا فون دەر ليايەن، كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانە افريكا وداعىنىڭ توراعاسى فەليكس تشيسەكەدي، انگليا بانكىنىڭ بۇرىنعى باسشىسى، قازىرگى ۋاقىتتا بۇۇ-نىڭ كليمات وزگەرۋى ماسەلەلەسىن شەشۋ جانە قارجى جونىندەگى ارنايى ەلشىسى مارك كارني، يتاليا پرەمەر ءمينيسترى ماريو دراگي، باربادوس پرەمەر ءمينيسترى ميا موتتلي، ۇلىبريتانيا حانزاداسى چارلز فيليپپ ارتۋر دجوردج قاتىستى.  ال رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين مەن قحر توراعاسى سي تسزينپين حالىقارالىق سامميتكە كەلمەدى.

بۇۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتتەريش جەر استىنان شىعاتىن تابيعي وتىنعا ارقا سۇيەۋ ادامزات بالاسىنىڭ تۇبىنە جەتىنىن ايتتى.

«ءبىزدىڭ الدىمىزدا ەكى تاڭداۋ عانا بار: ءبىز بۇنى توقتاتامىز نەمەسە ول ءبىزدى جويادى. «توقتا!» دەيتىن كەز كەلدى. تابيعاتتى قاتىگەزدىكپەن پايدالانۋدى دوعارايىق. كومىرتەگىمەن ءوزىمىزدى ۋلاۋدى توقتاتايىق. تابيعاتتى «اجەتحاناعا» اينالدىرعانىمىز دا جەتەر»، - دەدى كونفەرەنتسياعا كەلگەن دەگاتتارعا.

«ەگەر وسى كەزدەسۋدەن كەيىن قويىلعان مىندەتتەر ورىندالماسا، مەملەكەتتەر كليماتقا قاتىستى مەملەكەتتىك جوسپارى مەن ساياساتىن قايتا قاراۋى كەرەك. بەس جىل سايىن ەمەس ءبىر جىل سايىن قايتا قاراۋى كەرەك. 1,5 تسەلسي گرادۋستى ۇستاپ تۇرۋ ماسەلەسى شەشىلگەنشە، تابيعي وتىندى پايدالانۋ توقتاعانشا»، - دەدى ول.

فرانتسيا پرەزيدەنتى ەمانۋەل ماكرون: «كليمات وزگەرىسىنە قاتىستى مىندەتتەر «امبيتسيا، ىنتىماقتاستىق جانە سەنىمگە» اينالۋى كەرەك. كليمات داعدارىسىنا باسىن اۋىرتپاعاندار – ەڭ ءبىرىنشى جاپا شەگەتىندەر»، - دەدى، افريكا مەن تىنىق مۇحيتى ەلدەرىنە سىلتەي وتىرىپ.

«عالام جىلىنۋى 2 تسەلسي گرادۋسقا عانا ارتۋ انتيگۋا مەن باربۋدا، مالديۆ ارالدارى جانە دومينيك، فيدجي ارالدارى، كەنيا، موزامبيك، باربادوس تۇرعىندارىن ولىمگە اپاراتىن جاعداي. ءبىز مۇنداي اجالعا باس تىككىمىز كەلمەيدى، ءبىز مۇندا «تاعى دا تىرىسا ءتۇس» دەۋگە كەلدىك»، - دەدى، كليماتى ىستىق ايماقتاردىڭ تاعدىرىنا الاڭداعان باربادوس پرەمەر ءمينيسترى ميا موتتلي.

جيىندا ءسوز سويلەگەن اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن:  «COP26» ءمانى – الداعى ونجىلدىقتا بارىمىزگە ورتاق بولاشاقتى ساقتاۋ قالۋ ءۇشىن كۇرەسەتىن ۋاقىت بولماق»، - دەدى.

دجو بايدەن اتالعان جيىندا اقش-تىڭ ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگياسىن جاريا ەتتى. ول بويىنشا، اقش 2050 جىلعا دەيىن زياندى گازداردىڭ اۋاعا شىعارىلۋىن تولىقتاي توقتاتادى. سونداي-اق، كليمات تۋرالى پاريج كەلىسىمىنەن اقش-تىڭ شىعىپ كەتكەنى ءۇشىن كەشىرىم سۇرادى.

ۇلىبريتانيا پرەمەر-ءمينيسترى بوريس دجونسون گلازگوداعى ءسامميتتىڭ ءسوزباستارىن جاساپ،  «الەمنىڭ «ەكولوگيالىق اقىرزامانعا» جاقىنداپ كەلە جاتقانىن» ەسكەرتتى. دجونسون سامميتكە جينالعان 130-دان استام الەم ليدەرلەرىنىڭ ورتاشا جاسى 60-تان اساتىنىنا توقتالىپ، كليماتتىڭ وزگەرۋىنەن بولاتىن ەڭ اۋىر زارداپتى ءالى تۋىلماعان ۇرپاق شەگەتىنىن اتاپ ايتتى.

ال ءۇندىستاننىڭ پرەمەر-ءمينيسترى نارەندرا مودي 2070 جىلعا قاراي ءۇندىستان كومىرتەگىسىز كەزەڭگە اياق باساتىنىن جاريالادى.

ايتپاقشى، اتالعان جيىنعا قزاقستان اتىنان ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين قاتىسىپتى. پرەمەر-ءمينيستردىڭ رەسمي سايتىندا ءماميننىڭ گلازگو سامميتىنە قاتىسقانى تۋرالى اقپارات بۇگىن جاريا بولدى.

وندا: «2021 جىلعى 1 قاراشادا قر پرەمەر-ءمينيسترى اسقار مامين شوتلانديانىڭ گلازگو قالاسىندا كليماتتىڭ وزگەرۋى جونىندەگى بۇۇ نەگىزدەمەلىك كونۆەنتسياسىنىڭ الەم كوشباسشىلارى سامميتىنە (سور26) قاتىستى. ۇكىمەت باسشىسى ءوز سوزىندە قازاقستان الەمدە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ پاريج كەلىسىمىن راتيفيكاتسيالاعانىن اتاپ ءوتتى (2016 جىلعى 6 جەلتوقساندا). اتالعان قۇجاتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قر 2030 جىلعا قاراي پارنيكتىك گاز شىعارىندىلارىن 15%-عا قىسقارتۋعا نيەتتى. قويىلعان ماقساتقا قول جەتكىزۋ ءۇشىن قازاقستان ۇلتتىق دەڭگەيدە ايقىندالعان ۇلەسىن ء(ۇداۇ) جاڭارتتى، سونداي-اق جاڭا ەكولوگيالىق كودەكستى قابىلدادى»، - دەپ جازىلعان.

پرەمەر-مينيستر 2020 جىلى جەلتوقساندا وتكەن كليماتتىق امبيتسيالار جونىندەگى سامميتتە قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستاننىڭ 2060 جىلعا قاراي كومىرتەكتى بەيتاراپتىققا قول جەتكىزۋ ماقساتىن جاريالاعانىن اتاپ وتكەن.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz