ەستەرىڭىزدە بولسا، 21 قىركۇيەك كۇنى Abai.kz پورتالىندا «مەموراندۋم ءماتىنى: سبەر داۋىنا ماشكەۆيچتىڭ نە قاتىسى بار؟» اتتى ماقالا جاريالادىق. ءبىراز ادام وقىدى، پىكىرلەستى. مامين دەگەن مايتابان تىزگىنىن ۇستاعان قازاق ۇكىمەتى بيىل ەشكىمگە ەسكەرتپەستەن، ەشكىممەن اقىلداسپاستان، قوعامدىق تالقىلاۋ وتكىزبەستەن، «ايتتىم ءبىتتى، كەستىم ۇزىلدىگە» سالىپ، رەسەيدىڭ سبەر كومپانيالار توبىمەن مەموراندۋم جاساستى. وعان باس ەمەس، رەسەي مەن قازاقستان پرەزيدەنتتەرى كۋا بولدى.

قازاقستاننىڭ «ەلەكتروندى ۇكىمەت» (eGov) پلاتفورماسىن جاسايتىنى تۋرالى اقپارات قوعامدا ءبىراز تالقىعا ءتۇستى. ول نە مەموراندۋم، ونىڭ جاي-جاپسارى قالاي ەكەنىن تاپتىشتەپ تۇرىپ جازدىق. ءسوز قايتالامايىق...

ۇكىمەتتىڭ وزىمبەلىمدىكپەن قابىلداعان بۇل شەشىمىنە قوعام ءھام اتالعان سالا ماماندارىنىڭ نارازىلىعى ءبىر بولەك، اتالعان كەلىسىمگە قازاقتىڭ قازبا بايلىعىنا قارىق بولىپ، تەسىك قالتالارىن تومپايتىپ، اقىرىندا تايىپ تۇرعان ەۋرازيالىق ۇشتىكتىڭ قاتىسى بار بولىپ شىقتى...

قازاقستان ۇكىمەتى مەن سبەر كومپانيالار جەلىسى اراسىندا جاسالعان مەموراندۋمدا سبەر قازاقستاندىق «BTS Digital» جشس-نى ستراتەگيالىق ارىپتەس رەتىندە تاڭداپ العانى انىق جازىلعان. BTS Digital-دىڭ جالعىز قۇرىلتايشىسى –  «Eurasian Digital Ventures I Limited Partnership» كومپانياسى. بۇل دا اشىق دەرەككوزدەرىندە بار اقپارات. ال بۇل كومپانيانىڭ قوجايىندارى ايلىگى ەۋرازيالىق ۇشتىك – الەكساندر ماشكەۆيچ، پاتوح شوديەۆ جانە مارقۇم اليدجان يبراگيموۆتىڭ ۇلى شۋحرات يبراگيموۆ.

بۇل ءبىر دەڭىز... سبەر مەن جاسالعان مەموراندۋمعا قاتىستى قوعام قارسى داۋىس كوتەرگەندە جاس مينيستر، جاۋاپتى سالانى باسقارىپ وتىرعان باعدات مۋسين سوزسايىسقا شىقتى. ول دا جارىتىپ جاۋاپ بەرگەن جوق. Facebook-تە ءبىرلى-جارىم جازبا جاريالادى. ءسوزىن وتكىزە الادى دەگەن ءتورت-بەس بلوگەردى شاقىرىپ، سولارعا مەموراندۋم جايىن ءتۇسىندىردى. سونىمەن بۇل تاقىرىپ جىلى جابىلىپ بارا جاتقان ەدى.

الگىندە، «ulysmedia.kz» سايتى ماشكەۆيچتەرگە قاتىستى تاعى ءبىر سۇمدىقتىڭ بەتىن اشتى. جوعارىدا ايتتىق، قازاقستاننىڭ بولاشاق تسيفرلىق ترانسفورماتسياسىمەن «سبەر» كومپانيالار توبى اينالىساتىنى بەلگىلى. ال ستراتەگيالىق ارىپتەس رەتىندە – «BTS Digital» جشس ايقىندالعان. بۇل كومپانيا «Eurasian Resources Group (ERG)» ەنشىلەس قۇرىلىمى. «ERG» بولسا رەسەيلىك قارجى كونگلومەراتى – «سبەربانك» جاق الدىندا بەلشەدەن قارىز ەكەن. قاراڭىز:

قارىزعا باتقان ماشكەۆيچ

2011 جىل. «ۆتب-نىڭ» كيپرلىق ەنشىلەس ۇيىمى ماشكەۆيچتەرگە تيەسىلى «ERG-گە»  – 1 ملرد دوللار قارىز بەرگەن. پايىزدىق مولشەرلەمەسى 6,1 پايىز. بۇل سوما 2014 جىلى 7,5% مولشەرلەمەسىمەن قايتا قارجىلاندىرىلعان.

2012 جىل. «سبەربانك» «ERG-گە» 2012 جىلى 2 ملرد دوللار قارىز بەرگەن. پايىزى - 6,3%. ولاردان بولەك، ەلىشىلىك ءھام حالىقارالىق قارجى ۇيىمدارىنان العان قارىزدارى تاعى بار.

2013 جىلى «ERG-ءدىڭ» جالپى قارىزى 6,2 ميلليارد دوللار دەپ ەسەپتەلگەن.  2011-2012 جىلى رەسەيدەن العان اقشاعا ERG كومىر جانە مەتاللۋرگيا اكتيۆتەرىن ساتىپ الىپتى.  ال 2016-2017 جىلدارى رەسەي بانكتەرىنە بەرگەن نەسيە تولەمدەرى 200 ملن دوللارعا تومەندەگەن-مىس.

2016 جىلى «ERG-ءدىڭ» نەگىزگى كرەديتورلار – «ۆتب» مەن «سبەربانك» الدىنداعى قارىزى 5,8 ميلليارد دوللارعا جەتكەن. سول جىلى «تاۋ-كەن مەتاللۋرگيا كومپانياسىنىڭ» ءباسپاسوزى «ۆتب» جانە «سبەربانكپەن» 2020 جىلعا دەيىن كرەديتتەردى قايتا قارجىلاندىرۋ تۋرالى ۋاعدالاسقانى تۋرالى جازدى.

2018 جىلى «ERG» 350 ملن دوللاردان استام سوماعا جاڭا ۇزاق مەرزىمدى بانكتىك نەسيە الىپتى. سول جىلى تامىزدا «Moody's» حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىگى «ERG-ءدىڭ» قارىزى 7,8 ملرد دوللار بولعانىن مالىمدەگەن.

2019 جىل. «S&P Global Ratings» حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىگى «ERG-ءدىڭ» دەفولتقا ۇشفراۋى مۇمكىن ەكەنىن بولجاپ ايتقان. سەبەپ – كومپانيانىڭ كورسەتكىشتەرى ءتۇسىپ، قارىزى كوبەيگەن.

«ERG-ءدىڭ» ەكى نەگىزگى نەسيە بەرۋشىسى  («سبەربانك» پەن «ۆتب») كومپانياعا قولداۋ كورسەتۋدە. الايدا، ەگەر «ERG-ءدىڭ» وپەراتسيالىق قىزمەتىنىڭ كورسەتكىشتەرى تومەن بولىپ قالا بەرسە، «ERG» بۇل قولداۋدان ايىرىلۋى مۇمكىن. ونداي جاعدايدا دەفولتقا ۇشىراۋى ىقتيمال»، - دەلىنگەن.  سويتىپ، «ERG-ءدىڭ» قارىزى 8,4 ميلليارد دوللارعا جۋىقتاعانى ايتىلعان.

سول جىلى «سبەربانكپەن» ارادا 700 ملن دوللار شاماسىندا قايتا قارجىلاندىرۋ تۋرالى كەلىسىم جاسالعان. باسقا دا كرەديتورلاردان 300 ملن دوللار تاعى نەسيە الىنعان. ال «ۆتب» 2022 جىلعا دەيىن تاعى 3 ملرد دوللار مولشەرىندەگى ەرەشەكتى وتەۋ مەرزىمىن ۇزارتقان.

2020 جىلى «ۆتب» جانە «سبەربانكپەن» كرەديتتىك كەلىسىمدەر بويىنشا قارىزدى وتەۋ كەستەسىن قايتا قاراعان. ەكى بانكپەن دە پايىزدىق موشلەرلەمەلەردى ءسال دە بولسا ازايتۋعا كەلىسكەن جانە «ۆتب» الدىنداعى بورىشتىق مىندەتتەمەلەردى وتەۋ مەرزىمىن 2030 جىلعا دەيىن ۇزارتقان.

قىسقاسى الگى ءبىزدىڭ اككى ۇشتىككە تيەسىلى «ERG» رەسەيدىڭ «سبەرىنە» بەلشەسىنەن قارىز. جانە ونى ۋاقىتىلى تولەي الماي، جىلدان-جىلعا ۇزارتىپ كەلەدى، انە.

وسى تۇستا، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ: «وزگەنىكى بور ەكەن، ورىستىكى زور ەكەن»، - دەپ ءجۇرىپ، جاساسقان مەموراندۋمىندا باسقا-باسقا ەمەس، ءدال جاڭاعى بالاعىنان باسىنا دەيىن قارىزعا باتىپ وتىرعان ەۋرازيالىق ۇشتىككە تيەسىلى، ERG-ءدىڭ ەنشىلەس كومپانياسى بولىپ تابىلاتىن «BTS Digital» جشس-نىڭ تاڭدالىپ الىنۋى كوپ كۇدىككە جەتەلەيدى!

«Ulysmedia.kz» سايتى: «بۇل سايكەستىك پە؟ «ERG-گە» نەسيە بەرۋشى نەمەسە نەسيە بەرۋشىلەر («سبەربانك» پەن «ۆتب») الگى ميللياردتاعان قارىزدى تولەۋدىڭ ورنىنا كومپانياعا تيەسىلى اكتيۆتەردى بەرۋ تۋرالى شارت قويۋى مۇمكىن بە؟ «سبەربانك» «ERG-ءدىڭ» نەگىزگى كرەديتورى ەكەنىن جانە كومپانيا ءوزىنىڭ كرەديتورلارىنا قوماقتى سوما – ميللياردتاعان دوللار قارىز ەكەنىن ەسكەرسەك، سول قارىزدى، حالىق دانالىعىندا ايتىلعانداي، كۇلىپ الىپ، جىلاپ بەرەدى ەمەس پە؟»، - دەپ سۇرايدى.

سۇراق وتە ورىندى! ويتكەنى «Eurasian Resources Group» الەمدىك نارىقتا تابيعي رەسۋرستاردى ءوندىرۋ ءھام وڭدەۋمەن اينالىساتىن ءىرى كومپانيا. «ERG-ءدىڭ» رەسمي سايتىنداعى اقپاراتتارعا سۇيەنسەك، اتالعان كومپانيا ءدال قازىر قازاقستاندا: «قازحروم»تۇك» اق، «سوكولوۆ-سارىباي كەن-بايىتۋ وندىرىستىك بىرلەستىگى» اق (سسكوب), «قازاقستان ءاليۋمينيى» اق، «قازاقستان ەلەكتروليز زاۋىتى» اق (قەز), «ەۋروازياتتىق ەنەرگەتيكالىق كورپوراتسياسى» اق (ەەك), «شۇباركول كومىر»، اق «3-ەنەرگوورتالىك»اق، «ترانسكوم» جشس،«3-ەنەرگوورتالىق» اق جانە «ERG Service» اق وندىرىستىك اكتيۆتەرىنە ەگەلىك ەتىپ وتىر.

ەندى زاڭدى سۇراق: نەگە «سبەردىڭ» تاڭداۋى ءدال «BTS Digital» جشس-عا ءتۇستى؟ بىشكەكتە بيوتۋالەت سالىپ ءجۇرىپ، اقىرى سالپاڭ ەتىپ قازاقستانعا قاشىپ كەلگەن، از ۋاقىتتىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ اليۋميني ءوندىرىسىن باۋىرىنا باسىپ، الەم الپاۋىتتارىنىڭ قاتارىنا قوسىلىپ، ابدەن بايىعان، قازاقستاننىڭ قازبا بايلىعىنا قوجالىق جاساپ ءجۇرىپ، جەر بەتىندەگى اسا ءىرى بايلاردىڭ ءتىزىمىن جاساپ وتىراتىن «Forbes» جۋرنالىنىڭ  تۇراقتى كەيىپكەرىنە اينالعان، شوديەۆ، يبارگيموۆ پەن بىرىگىپ «ەۋرازيالىق توپ» قۇرىپ، قازاق بيلىگىنىڭ «سپونسورى» بولعان، كەيىن ءوز تۋعان ۇلتى توبەسىنە تيتتەي تاقيا كيگىزىپ، شاقىرىپ العان (يزرايل ازاماتى) الەكساندر ماشكەۆيچ دەگەن ءجويتتىڭ نە ويلاعانى بار؟.. سۇراق كوپ، كۇدىك كوپ. ال ۇكىمەت شە؟ ۇكىمەت ۇندەمەستىڭ ءدارىسىن ءىشىپ العان... قازاققا قاتىستى شەشىمدى قازاقسىز قابىلداي بەرەدى. قوعامدىق تالقىلاۋ جاساۋعا قۇلىقسىز...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz