قىرعىزستان: «قازاقستانعا سۋ بەرمەيىك...»
قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىندا شەشىلمەگەن ەكى ماسەلە بار. قىرعىز تاراپى قازاقستان بيلىگىن ۇنەمى شەكارا ماڭىندا تەكسەرۋدى كۇشەيتىپ، كەدەرگىلەر جاسادى دەپ ايىپتاسا، قازاقستان بىشكەك سۋ بەرۋدى ازايتىپ، قىساستىق جاساۋدا دەپ ايىپ تاعادى. بۇل جىلدار بويى قايتالانىپ كەلە جاتقان ستسەناري.
قىرعىز دەپۋتاتتارى قازاقستانعا سۋ بەرۋدى توقتاتۋ كەرەكتىگىن ايتتى. دەپۋتات ايبەك التىنبەكوۆتىڭ ايتۋى بويىنشا قازاقستان شەكارادا قولدان جاسالعان كەدەرگىلەر سانىن ارتتىرىپ، ەكونوميكالىق بلوكادا قويىپ وتىر.
«نەگە ءبىزدىڭ جۇرگىزۋشىلەرىمىز قازاقستان شەكاراسىنداعى ۇزىنسونار كەزەكتە تۇرىپ، قينالۋعا ءتيىس؟ قازاقتار ەكونوميكالىق بلوكادا قويىپ، قىتايدان كەلەتىن تاۋاردىڭ تەك قازاقستان ارقىلى ءوتۋىن قالاپ وتىر. ەندەشە قازاقستانعا سۋ بلوكاداسىن قوىپ، سۋ بەرۋدى توقتاتايىق», - دەيدى.
20 ءساۋىر كۇنى قىرعىزستاننىڭ ۆيتسە-پرەمەر-ءمينيسترى ارزىبەك كوجوشەۆ پەن قازاقستاننىڭ ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ قازاق-قىرعىز شەكاراسىنداعى جۇك كولىكتەرىنىڭ قاڭتارىلىپ تۇرعان ماسەلەسىن تالقىلىپ، تاراپتار كەلىسىمگە كەلدى. قىرعىزستان تاراپى قازاقستانعا ەلەكتروندى ەسەپشوتى جوق جۇك كولىكتەرىن وتكىزبەيتىنىن ايتتى. تاراپتار اراسىنداعى كەلىسسوزدەن كەيىن شەكارا ماڭىنداعى ماسەلە ءبىرشاما شەشىمىن تاپقانداي بولدى. الايدا قىرعىز تارابى ماسەلەلەر شەشىمىن تاپپادى دەيدى.
قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگى، اسىرەسە جامبىل وبلىسى قىرعىزستاننان كەلەتىن سۋعا تاۋەلدى. قازاقستان مەن قىرعىزستان كسرو كەزەڭىندە جاسالعان كەلىسىمدى ۇزاق جىلدار بويى پايدالانىپ كەلدى. شۋ وزەنىنىڭ سۋىن پايدالانۋ بويىنشا 1983 جىلى تاراپتار اراسىندا كەلىسىم جاسالىپ، سۋدىڭ 58% قىرعىزدارعا، 42% قازاقتارعا بولىنگەن ەدى. 2000 جىلى كەلىسىم قايتا جاڭاردى، وسىلايشا ءبىرشاما پۋنكتەر ەنگىزىلدى. پايىز كورسەتكىشى وزگەرگەن جوق. قازاقستان قىرعىزستاننىڭ سۋ قويمالارىن جاقسارتۋعا قارجى ءبولىپ تۇراتىن بولدى، ال قىرعىزستان سۋدى ۇزدىكسىز بەرۋگە كەلىستى.
قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى سۋ مەن شەكارا ماسەلەسى ناقتى شەشىمىن تاپپاي كەلەدى. جامبىل وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى قىرعىزستان سۋارۋ ماۋسىمىندا سۋدى جاۋىپ تاستاپ، شارۋاشىلىققا زيان كەلتىرەتىنىن، ال قىستا كەرىسىنشە سۋدى اشىپ جىبەرۋ ارقىلى، ۇلكەن قيىندىقتار جاسايتىنىن ايتادى. قىرعىزستاننىڭ وزىندە سۋ تاپشىلىعى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. شارۋالاردىڭ سۋدى بۇرىپ الۋى، زاڭسىز بوگەتتەر سالۋى جيىلەگەن. ماماندار الداعى جىلدارى سۋ تاپشىلىعى مەن سۋ ءۇشىن كۇرەس ارتا تۇسەتىنىن بولجاۋدا.
كا مىرزا
Abai.kz