قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ «ەل بىرلىگى – جاڭارعان قازاقستاننىڭ تىرەگى» اتتى وتىز ءبىرىنشى سەسسياسى ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى قانداي ماڭىزدى ماسەلەلەردى اتاپ ءوتتى؟

«بىرلىك، تاتۋلىق جانە بەيبىتشىلىك – ءبىزدىڭ مىزعىماس قۇندىلىقتارىمىز. ونىڭ ايرىقشا ماڭىزدى ەكەنىن قاڭتار وقيعالارى كەزىندە ايقىن سەزىندىك. قازىر قاتەرلى كۇندەر ارتتا قالدى. سول كەزدە قانداي قاۋىپپەن بەتپە-بەت كەلگەنىمىزدى ۋاقىت وتكەن سايىن ۇعىنا تۇسەمىز. شىن مانىندە، ءبىز مەملەكەتتىلىگىمىزدى جوعالتىپ الا جازدادىق. حالقىمىز قاڭتار قاسىرەتىنەن ساباق الا ءبىلۋى كەرەك. ەندى ونداي جاعداي قايتالانباۋى ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساۋعا ءتيىسپىز»،- دەدى مەملەكەت باسشىسى.

الەمدەگى گەوساياسي جاعدايدىڭ ۋشىققانىن دا تىلگە تيەك ەتتى. «قازىر گەوساياسي احۋال ۋشىعىپ تۇر. جاڭا سىن-قاتەرلەر پايدا بولۋدا. مۇنداي جاعدايدا ەلىمىزدىڭ ازاماتتىق بىرەگەيلىگىن نىعايتىپ، وتانشىلدىق رۋحىن كوتەرۋگە باسا ءمان بەرۋىمىز كەرەك. «بىرلىگىمىز – ارالۋاندىقتا» دەگەن باستى قاعيداتىمىز ەشقاشان وزگەرمەيدى. ءبىز جاس ۇرپاقتى ناعىز وتانشىل ازامات ەتىپ تاربيەلەۋىمىز كەرەك»،-دەدى پرەزيدەنت. راسىمەن الەم ەلدەرى اراسىنداعى جاعداي ۋشىعىپ بارادى. الەم قايتا قىرعي-قاباق سوعىس كەزەڭىنە اياق باسقان سىڭايلى.

اسسامبلەيا جيىنى بولعاندىقتان، ءسوزدىڭ باسىم بولىگى اسسامبلەيا قىزمەتىنە باعىتتالدى.

«اسسامبلەيا بۇرىنعىسىنشا ءبىزدىڭ بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ساياساتىمىزدىڭ بەرىك ينستيتۋتسيونالدىق تىرەگى بولادى دەپ سەنەمىن. بۇگىنگى سەسسيانىڭ مىندەتتەرى – اسسامبلەيانىڭ ساياسي جۇيەنى رەفورمالاۋداعى ورنى مەن ءرولىن ايقىنداۋ، ونىڭ ودان ءارى دامۋ ۆەكتورىن بەلگىلەۋ. ءبىز ساياسي جاڭعىرتۋدىڭ ىرگەلى قۇرامداس بولىگى رەتىندە ء"بىز ءارتۇرلىمىز بىراق بىرگەمىز" قاعيداتىن نەگىزگە الامىز»،- دەدى پرەزيدەنت. «ماجىلىستەگى اسسامبلەيا كۆوتاسىن جويۋ دەموكراتيالىق سايلاۋ ستاندارتتارىن ساقتاۋعا قاتىستى بىرقاتار ماسەلەلەردى شەشەدى. بۇل رەتتە اسسامبلەيا اتىنان سايلانعان سەناتورلار جالپىۇلتتىق ينتەگراتسيا مەن ەتنومادەني سانالۋاندىق نەگىزىندە قازاقستاننىڭ ەتنوستىق توپتارى مۇددەلەرىنىڭ جيىنتىعىن بىلدىرەتىن بولادى. مۇنداي ۇلگى حالىقارالىق تاجىريبەنى جانە قازاقستاننىڭ پارلامەنتتىك جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگىن كورسەتەدى", - دەدى مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە.
«وسىعان بايلانىستى اسسامبلەيا سەنات دەپۋتاتتىعىنا كانديداتتاردى ىرىكتەۋدىڭ ءتيىمدى ءارى اشىق راسىمدەرىن ازىرلەۋى كەرەك. وسى ماسەلەلەردىڭ بارلىعى جاڭارعان "قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرالى" زاڭدا كورىنىس تابۋعا ءتيىس»، - دەدى ول.

پرەزيدەن ساياسي رەفورمالار جايىندا دا ايتا كەتتى. «پارتيالىق جانە سايلاۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ بارلىق ازاماتتاردىڭ سايلاۋ پروتسەستەرىنە قاتىسۋىنا جاڭا مۇمكىندىكتەر اشادى. بارلىق ەلەكتورالدى لاندشافتتى قامتيتىن جاڭا پارتيالار پايدا بولادى دەپ بولجانۋدا. پارتيالىق تىزىمدەر، سونداي-اق ءبىر مانداتتى وكرۋگتەر بويىنشا كانديداتتار سايلاۋى قازاقستاننىڭ ەتنوستىق ارالۋاندىعىن ءىس جۇزىندە كورسەتەدى دەپ سەنەمىن”،- دەپ اتاپ ءوتتى پرەزيدەنت.

سونىمەن قاتار، پرەزيدەنت ەشبىر جاعدايدا ەتنوسارالىق فاكتوردى ساياسيلاندىرۋعا، وسى تاقىرىپتا جاعىمسىز جانە ارانداتۋشىلىق پىكىرتالاستارعا جول بەرۋگە بولمايتىنىن ايتتى. «ەلىمىزدە تۇراتىن بارلىق ەتنوس وكىلدەرىنىڭ جالپىازاماتتىق قۇندىلىقتارمەن ءبولىسىپ، وزدەرىن قازاقستانمەن بايلانىستىرۋى وتە ماڭىزدى. بۇل ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى وراسان زور جەتىستىگىمىز جانە ءبىز ونى جان-جاقتى نىعايتۋعا مىندەتتىمىز»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

«مادەنيەتىمىز ءارالۋان ەكەنىن كورسەتەتىن ەرەكشە اقپاراتتى ازىرلەۋ قاجەت. سونىڭ ىشىندە، قازاق ءتىلدى اۋديتوريامەن جۇمىس جۇرگىزگەن ءجون. قازاق ءتىلدى اۋديتوريانىڭ اۋقىمى كەڭەيىپ جاتىر. بۇل – جاعىمدى، وڭ ءۇردىس. قازاقستاندى دامىتۋعا وزگە ەتنوستاردىڭ قوسىپ جاتقان ۇلەسىن مەملەكەتتىك تىلدە ناسيحاتتاۋ ماڭىزدى. ءبىز وسى باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن اقپارات قۇرالدارىن بارىنشا قولداۋىمىز كەرەك»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى. «ءبىر ايدان كەيىن جاڭا ديالوگ الاڭىنىڭ العاشقى وتىرىسى – "ۇلتتىق قۇرىلتاي" وتەدى. قۇرىلتاي ەل دامۋىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ ءۇشىن قوعامدى جۇمىلدىرۋعا ارنالعان. ول جالپىۇلتتىق ديالوگتىڭ امبەباپ مودەلىنە اينالادى. قۇرىلتاي قۇرامىنا دەپۋتاتتار، اسسامبلەيا مۇشەلەرى، ساراپشىلار مەن قۇقىق قورعاۋشىلار، سونداي-اق ازاماتتىق اليانستىڭ، قوعامدىق كەڭەستەردىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ، بيزنەس-قاۋىمداستىقتاردىڭ جانە ءوندىرىس سالاسىنىڭ وكىلدەرى كىرەدى",- دەدى ول.

"مەن كونستيتۋتسياعا ەلدىڭ ساياسي جۇيەسىن تۇبەگەيلى وزگەرتەتىن وزگەرىستەر ەنگىزۋگە باستاما كوتەردىم. ءبىز جاڭا مەملەكەتتىك مودەلگە، مەملەكەت پەن قوعام اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ جاڭا فورماتىنا كوشۋدەمىز. مۇنى ەكىنشى رەسپۋبليكا دەپ اتاۋعا بولادى. جۇمىس توبى نەگىزگى زاڭنىڭ 33-بابىنا تۇزەتۋلەر دايىندادى، ال بۇل بۇكىل كونستيتۋتسيانىڭ ۇشتەن ءبىرى. اتالعان وزگەرىستەردى ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسى كونستيتۋتسيالىق كەڭەسكە بەرىلدى، ول جاقىن ارادا ءوز ۇكىمىن شىعارادى", - دەدى پرەزيدەنت

«وسى رەفورمالار قولعا الىنعان كەزدە كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلەتىن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلاردىڭ جوباسىن پارلامەنت قارايدى دەپ ويلاعان ەدىك. بۇل – قولدانىستاعى زاڭنامادا ورنىققان ءراسىمنىڭ ءبىرى. الايدا، الداعى اۋقىمدى ءارى ماڭىزدى وزگەرىستەر ەل بولاشاعىنا ايرىقشا اسەر ەتەدى. سوندىقتان، مەن اتا زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ جونىندە رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم وتكىزۋدى ۇسىنامىن. رەفەرەندۋم ءاربىر ازاماتقا ەل تاعدىرىن شەشۋگە تىكەلەي قاتىسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە جان-جاقتى دەموكراتيالاندىرۋ مەن جاڭا قازاقستاندى قۇرۋ جونىندەگى باعىتىمىزدى نىعايتادى»، -دەدى مەملەكەت باسشىسى.

«ءبىز بارلىق جوسپارىمىزدى مىندەتتى تۇردە جۇزەگە اسىرامىز. مەن بۇعان كامىل سەنەمىن. ءبىز ەكىنشى رەسپۋبليكانى بىرگە قۇرامىز، جاڭا قازاقستاندى بىرگە وركەندەتەمىز! ءار ازاماتقا بىردەي مۇمكىندىك بەرەتىن ءادىل ءارى دامىعان مەملەكەت بولامىز! ءسوز سوڭىندا سىزدەردى الدا كەلە جاتقان قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنىمەن جانە ورازا ايت مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن»،- ءسوزىن قورىتىندىلادى پرەزيدەنت.

Abai.kz