داريا دەڭگەيىنىڭ سوڭعى جىلدارى تومەندەۋى سىرداعى نەگىزگى داقىل سانالاتىن كۇرىش ەگىسىنىڭ كولەمىن شەكتەۋگە الىپ كەلدى. وسىعان بايلانىستى  وبلىس تۇرعىندارىنىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا سۋدى از قاجەت ەتەتىن كارتوپ، كوكونىس جانە باقشا داقىلدارىن ەگۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ارتتى. بۇل جونىندە وبلىس اكىمى بولاتبەك قۋاندىقوۆ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا ۇلكەن مىندەتتەر جۇكتەگەن بولاتىن. وبلىس باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارى قازىرگىدەي قارجىلىق داعدارىس جاعدايىندا ايرىقشا مانگە يە بولىپ وتىر.
اقيقاتىن ايتار بولساق، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ كليماتتىق جاعدايى جانە تابيعي-رەسۋرستىق الەۋەتى كوكونىس، باقشا داقىلدارىن وسىرۋگە قولايلى ءارى جەتكىلىكتى. دەگەنمەن، قولدا بار مۇمكىندىكتەر تولىعىمەن پايدالانىلماي كەلەدى. كارتوپ كولەمى 2000 جىلى 6420 گەكتار بولسا، ون جىلعا جاقىن ۋاقىت ىشىندە نەبارى 1400 گەكتارعا عانا ۇلعايعان. كوكونىس پەن باقشا ونىمدەرى دە وسى دەڭگەيدەن اسپاپتى. وبلىستا كارتوپ، كوكونىس جانە باقشا ونىمدەرىن وندىرەتىن ءىرى شارۋاشىلىقتار جوق. وسىعان بايلانىستى بۇل داقىلداردى وسىرۋدە ينتەنسيۆتىك تەحنولوگيالار پايدالانىلمايدى.
ال بيىلعى جاعدايعا كەلەر بولساق، وبلىس بويىنشا 7023 گەكتار كارتوپ، 5581 گەكتار كوكونىس جانە 7160 گەكتارعا باقشا ونىمدەرىن ورنالاستىرۋ مەجەلەنگەن. كارتوپ پەن كوكونىس كولەمى قوسا ەسەپتەگەندە وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 900 گەكتاردايعا ارتسا، باقشا ەگىسى 158 گەكتارعا كەمىگەن.

داريا دەڭگەيىنىڭ سوڭعى جىلدارى تومەندەۋى سىرداعى نەگىزگى داقىل سانالاتىن كۇرىش ەگىسىنىڭ كولەمىن شەكتەۋگە الىپ كەلدى. وسىعان بايلانىستى  وبلىس تۇرعىندارىنىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا سۋدى از قاجەت ەتەتىن كارتوپ، كوكونىس جانە باقشا داقىلدارىن ەگۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ارتتى. بۇل جونىندە وبلىس اكىمى بولاتبەك قۋاندىقوۆ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا ۇلكەن مىندەتتەر جۇكتەگەن بولاتىن. وبلىس باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارى قازىرگىدەي قارجىلىق داعدارىس جاعدايىندا ايرىقشا مانگە يە بولىپ وتىر.
اقيقاتىن ايتار بولساق، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ كليماتتىق جاعدايى جانە تابيعي-رەسۋرستىق الەۋەتى كوكونىس، باقشا داقىلدارىن وسىرۋگە قولايلى ءارى جەتكىلىكتى. دەگەنمەن، قولدا بار مۇمكىندىكتەر تولىعىمەن پايدالانىلماي كەلەدى. كارتوپ كولەمى 2000 جىلى 6420 گەكتار بولسا، ون جىلعا جاقىن ۋاقىت ىشىندە نەبارى 1400 گەكتارعا عانا ۇلعايعان. كوكونىس پەن باقشا ونىمدەرى دە وسى دەڭگەيدەن اسپاپتى. وبلىستا كارتوپ، كوكونىس جانە باقشا ونىمدەرىن وندىرەتىن ءىرى شارۋاشىلىقتار جوق. وسىعان بايلانىستى بۇل داقىلداردى وسىرۋدە ينتەنسيۆتىك تەحنولوگيالار پايدالانىلمايدى.
ال بيىلعى جاعدايعا كەلەر بولساق، وبلىس بويىنشا 7023 گەكتار كارتوپ، 5581 گەكتار كوكونىس جانە 7160 گەكتارعا باقشا ونىمدەرىن ورنالاستىرۋ مەجەلەنگەن. كارتوپ پەن كوكونىس كولەمى قوسا ەسەپتەگەندە وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 900 گەكتاردايعا ارتسا، باقشا ەگىسى 158 گەكتارعا كەمىگەن.
بۇگىنگى تاڭدا وبلىس تۇرعىندارىنىڭ جىلدىق قاجەتتىگىنە 64,2 مىڭ توننا كارتوپ، 51,3 مىڭ توننا كوكونىس جانە 15,9 مىڭ توننا باقشا ونىمدەرى قاجەت. وسىعان وراي جىل ساناپ وسى داقىلداردى ەگۋ مەن ءوندىرۋ جولعا قويىلىپ كەلەدى. بۇل جەردە ءبىزدىڭ قازىرگى ەگىپ وتىرعان ەگىنىمىز قاجەتتىلىگىمىزدى وتەي الا ما دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى.
دەرەكتەرگە جۇگىنسەك، بۇگىنگى ەگىس پەن ونان الىنعان ءونىم كولەمى وبلىس حالقىن تۇتاستاي قامتاماسىز ەتۋگە جەتكىلىكتى. ءتىپتى ارتىلعانىن سىرتقا شىعارۋعا مۇمكىندىگىمىز بار. الايدا، ديحان قاۋىمدى الاڭداتاتىنى،  وندىرىلگەن ءونىمدى ساقتاپ، ساتۋ جايى بولىپ وتىر. بۇل ماقساتتا وبلىس ورتالىعىنان 20 مىڭ تونناعا دەيىن اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن ساقتايتىن قويما سالۋ ءۇشىن جەر دە بەلگىلەندى. ەندى ينۆەستور بولسا،  بۇل شارۋانىڭ دا شەشىمى تابىلعالى تۇر.
تاعى ءبىر ەسكەرەر جايت، ۇستىمىزدەگى جىلى وبلىستىق بيۋدجەتتەن ەلدى-مەكەندەردى اياق سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 413,9 ملن. تەڭگە قارجى ءبولىنىپ، ءتيىستى جۇمىستار جۇرۋدە.  سونىمەن بىرگە بيىل كارتوپتىڭ 1 گەكتارىنا 2,5 مىڭ تەڭگە، ال كوكونىس، باقشا داقىلدارىنىڭ ءار گەكتارىنا 9  مىڭ تەڭگەدەن سۋبسيديا تولەنەدى. دەمەك، بۇل داقىلداردى وندىرۋگە تولىق مۇمكىندىك جاسالىپ وتىر. ونىڭ ۇستىنە بۇگىنگىدەي قارجىلىق داعدارىسىنىڭ قىسپاعى جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرۋى ءتيىس.
بيىل وبلىس   كولەمىندە كارتوپ، كوكونىس جانە باقشا داقىلدارىن ەگۋمەن 36 مىڭ ادام اينالىسادى. ونىڭ دەنى شىعىسىمىزدا ورنالاسقان جاڭاقورعان، شيەلى اۋداندارىنىڭ ەنشىسىنە تيەدى. ەكى اۋداننىڭ دا كوكونىس، كارتوپ، باقشا داقىلدارىن ەگۋگە جەرى قۇنارلى بولىپ كەلەدى. بىراق سۋ تاپشىلىعى ديحان قاۋىمىنىڭ قۇلاشىن جازدىرماي وتىر. دەگەنمەن، قولداعى بار مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، ەگىس كولەمىن الدە دە ءبىرشاما ۇلعايتۋعا بولاتىنىن ماماندار جوققا شىعارمايدى. وتكەن جىلى جاڭاقورعاندىقتار 2281 گەكتارعا وسى داقىل تۇرلەرىن ەكسە، بيىل وعان بار بولعانى 769 گەكتار ەگىن قوسىلماقشى. شيرەك عاسىردان بەرى اۋدانداعى ەگىس كولەمى وسى شامادان اسپاي كەلەدى. كەدەرگىلەر قاتارىندا ءونىمدى ساقتاۋ مەن ساتۋ ماسەلەسى العا تارتىلسا، كورشى ورنالاسقان وڭتۇستىكتەگىلەردىڭ  ءونىمىنىڭ ارزان بولۋى دا ديحان قاۋىمنىڭ كەجەگەسىن كەرى تارتىپ وتىرعانعا ۇقسايدى. مۇنىڭ سىرتىندا قانشاما جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ ەڭبەكپەن قامتىلۋى دا قالىس قالىپ جاتادى.
شيەلى اۋدانىندا دا 4 مىڭ گەكتار شاماسىندا ەگۋ مەجەلەنگەن. بۇل بىلتىرعى ەگىس كولەمىنەن كوپ ەمەس. ءالى دە ەگىن سالۋعا  ۋاقىت بارىن ەسكەرسەك، كوپ دۇنيەنى ۇقساتۋعا بولادى. ءبىر باسى اشىق دۇنيە، ونگەن ءونىم جەردە قالىپ كورگەن ەمەس. ونىڭ ۇستىنە بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردا قوزعاۋ دا، قولداۋ دا بار. كوكتەمنىڭ ءبىر كۇنىن جىلعا ازىق سانايتىن ديحان مۇنى جاقسى بىلەدى.

ەلۋباي اۋەزوۆ،
"سىر بويى".
قىزىلوردا قالاسى