پۋتين، ءورت، قارىز، بازالىق ستاۆكا = رەيتينگ. اشىعىن ايتۋ كەرەك، قازاقستاننىڭ پروبلەمالارى كوبەيىپ بارادى.

S&P قازاقستاننىڭ رەيتينگىن ءتۇسىرىپ تاستادى. BBB قالدى، بىراق بولجام "تۇراقتىدان" "جاعىمسىزعا" اۋىستى. قازىر S&P فورمۋليروۆكالارىن اۋدارىپ بەرسەم كوپ ادامعا تۇسىنىكسىز بولادى. قاراپايىم تۇسىندىرۋگە تىرىسايىن.

ءبىر جىگىتتىڭ ايلىعى 500 مىڭ تەڭگە. 2020 جىلى ول ايىنا 100 مىڭ كرەديت تولەيتىن. سول جىلى ىنىسىنە كومەكتەسەمىن دەپ تاعى كرەديت الدى. سوندىقتان 2021 جىلدان باستاپ ايىنا 160 مىڭ تولەپ ءجۇردى. ال بيىلعى جىلدان باستاپ وتباسىنا انا-مىنانى الىپ بەرەم دەپ ۋادە بەرگەننەن كەيىن تاعى كرەديت الدى. ەندى ول ايىنا 200 مىڭ تەڭگە تولەيدى.

سول جىگىتتىڭ باستىعى ونىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىرە باستادى. داۋىل بولدى دەپ كومپيۋتەرىن ءوشىرىپ تاستادى. سوسىن مينا تابىلدى دەپ ءوفيستى جاۋىپ قويدى. جاقىندا قۇبىردا جارىقشاق بار دەپ تۋالەتتى جاپتىرىپ تاستادى. سودان جىگىتتىڭ كورسەتكىشتەرى تومەندەپ، ول ەندى ادەتتەگىدەي 500 مىڭ ەمەس، 450 مىڭ ايلىق الدى.

ءسويتىپ جۇرگەندە قوراسى ورتەنىپ كەتتى. ونى قايتا سالۋ ءۇشىن 150 مىڭ تەڭگە كەرەك.

وسىنى كورىپ وتىرعان S&P اتتى كرەديتتىك مەنەدجەر جاعدايدى بىردەن ءتۇسىندى. ول جىگىتكە ەندى كرەديت بەرۋ قاۋىپتى. سولاي رەيتينگىن ءتۇسىرىپ تاستادى.
بۇل ەندى وتە قاراپايىم مىسال. S&P ءوز شەشىمىن كتك قۇبىرىنا قاتىستى ۇلكەن تاۋەكەلدەرمەن جانە ءبىزدىڭ جالپى قارىزدىڭ تازا اكتيۆتەر كولەمىنەن ارتىپ كەتكەنىمەن بايلانىستىرادى. كتك بيىل ءبىر ەمەس، ءۇش رەت توقتادى.
باسىندا S&P قازاقستاندا 2022 جىلى مۇناي ءوندىرۋ كولەمى 87,5 ملن توننا بولادى دەپ بولجاعان ەدى. كتك-داعى جاعدايلاردان كەيىن وسى بولجام 85,6 ملن تونناعا دەيىن تومەندەپ وتىر.

S&P اناليتيكتەرى 2024 جىلدان باستاپ مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى بيۋدجەت كىرىسىنە قىسىم جاساۋى مۇمكىن دەپ بولجايدى. وندا دەفيتسيت ارتىپ، قارىز الۋ كولەمى ۇلعايسا، بىزگە جالعىز جول – بيۋدجەت شىعىندارىن قىسقارتۋ عانا قالادى. ول كەزدە حالىق نارازىلىعى ارتىپ، الەۋمەتتىك تولقۋلار باستالسا پرەزيدەنت پەن اتقارۋشى بيلىكتىڭ پوزيتسياسى مىقتى بولۋى ءتيىس. سوندىقتان بۇعان جەتكىزبەگەن ءجون جانە وعان قازىردەن باستاپ دايىندالا بەرۋ كەرەك. وزىنە تىم كوپ الەۋمەتتىك جۇكتەمە ارتىپ العان مەملەكەت جان-جاقتان قارىز الىپ كەتكەنى جانە ونى قايتارۋ بيۋدجەتكە سالماق تۇسىرە باستاعانى بايقالادى.

ۇلتتىق بانك ينفلياتسيامەن كۇرەسىپ جاتسا، مىنا جاقتان ۇكىمەت مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋ ءۇشىن قارىزعا تەرەڭىرەك باتتى. 2021 جىلى ءبىز قارىزدى قايتارۋعا 1,1 تريلليون تەڭگە جۇمسادىق. ينفلياتسيامەن كۇرەس ءۇشىن بازالىق ستاۆكا 14,5% كوتەرىلگەلى، ۇكىمەتكە ىشكى نارىقتان قارىز الۋ قۇنى ايتارلىقتاي قىمباتتادى. قازىر جىلدىق كۋپونى 15%-دان اسپاسا، مەملەكەتتىك وبليگاتسيالار ەشكىمگە قىزىق ەمەس.

سوندا بولجام بويىنشا، 2022-2025 جىلدارى قارىزدى جابۋعا كەتەتىن شىعىن ۇلەسى بيۋدجەت تۇسىمدەرىنىڭ ورتاشا 9,8 پايىزىن قۇراماق.

S&P Global Ratings ءوز ءسوزىن ايتتى. ەندى Fitch نە دەر ەكەن؟ Fitch ءبىزدىڭ سۋۆەرەندى رەيتينگتى شامامەن قازان-قاراشا ايلارىندا جاڭالايدى. قازىر BBB تۇراقتىمىز. Fitch تە بولجامدى تۇسىرەتىن بولسا، وندا بارلىق كۆازيكومپانيالاردىڭ رەيتينگى قۇلدىرايدى. بارىمىزگە سىرتتان قارىز الۋ قىمباتتايدى جانە ينۆەستور بىزگە كەلەر الدىندا ۇزاعىراق ويلاناتىن بولادى.

ايبار ولجاەۆ

Abai.kz