«سولتۇستىك اعىن-1» جانە «سولتۇستىك اعىن-2» گاز قۇبىرلارىنىڭ ءۇش جەرىنە زاقىم كەلگەن، ەندى ولار جارامسىز بولىپ قالادى، دەپ بولجايدى «Der Tagesspiegel» گازەتى نەمىس ۇكىمەتىنىڭ اقپارات كوزدەرىنە سىلتەمە جاساپ. باسىلىمنىڭ جازۋىنشا، ەگەر قۇبىرلار تەز ارادا جوندەلمەسە، كوپ مولشەردە تۇزدى سۋ كىرىپ، كورروزياعا ۇشىرايدى. ەۋروكوميسسيا سەكىلدى گەرمانيانىڭ قاۋىپسىزدىك ورگاندارى مەن گەرمانيانىڭ فەدەرالدىق بارلاۋ قىزمەتى (BND) وقيعانى قاساقانا ۇيىمداستىرىلعان دەپ ەسەپتەيدى.

BND وقيعانى تەرگەۋ بارىسىندا گاز قۇبىرى جارىلعانعا دەيىنگى سپۋتنيكپەن تۇسىرىلگەن سۋرەتتەرىن قاراپ، «سولتۇستىك اعىن-1» جانە «سولتۇستىك اعىن - 2» قۇبىرلارىنىڭ  ۇش جەرىنەن كەلگەن زاقىم ادەيى جاسالعان دەگەن ويعا كەلگەن.  ويتكەنى ساڭىلاۋلاردىڭ كولەمى وتە ۇلكەن جانە قۇبىرلارداعى قىسىم قاتتى تومەندەگەن كورىنەدى. وقيعانىڭ ءبىر نۇسقاسى سۇڭگۋىر قايىقتار «سولتۇستىك اعىن-1-ءدىڭ» ەكى قۇبىرىنا جانە «سولتۇستىك اعىن-2» قۇبىرىنىڭ ءبىر قۇبىرىنا جارىلعىش زاتتاردى بەكىتكەن دەگەنگە سايادى. بۇل وقيعانى گەرمانيانىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ داعدارىس شتابى دا زەرتتەيدى، بىرنەشە فەدەرالدى مينيسترلىكتەر مەن فەدەرالدى كانتسلەر دەپارتامەنتى بولعان وقيعانىڭ سالدارى تۋرالى كەڭەس بەرەدى. ءبىرىنشى قادام رەتىندە فەدەرالدى پوليتسيا گەرمانيانىڭ اۋماقتىق سۋلارىن باقىلاۋدى كۇشەيتەدى، ونىڭ كەمەلەرى ەلدىڭ ماڭىزدى ينفراقۇرىلىمىنىڭ باعىتتارىن مۇقيات باقىلايدى. سونىمەن قاتار، فەدەرالدى شتاتتاردىڭ بيلىگى سولتۇستىك جانە بالتىق تەڭىزدەرىنىڭ جاعالاۋ ايماقتارىن قورعاۋدى كۇشەيتەدى. سۇيىتىلعان تابيعي گازدى قابىلداۋ بويىنشا سالىنىپ جاتقان تەرمينالدارعا، سونداي-اق سۋ استى جانە تەلەكوممۋنيكاتسيالىق كابەلدەرگە ەرەكشە نازار اۋدارىلاتىن بولادى.

Der Tagesspiegel مالىمەتتەرى بويىنشا، بولجامدى ديۆەرسيانىڭ ەكى ىقتيمال ستسەناريى ايتىلادى:

"سولتۇستىك اعىنداردى" بىرنەشە رەت سىناعان ۋكراينامەن بايلانىستى كۇشتەردىڭ قاتىسۋى; رەسەيدىڭ " جالعان جالاۋشا " وپەراتسياسى. "بۇل قوسىمشا قاۋىپ تۋدىرۋى مۇمكىن، ياعني سوڭعى ۋاقىتتا ەۋروپادا كۇشەيگەن ەنەرگيا قۇنىنىڭ داعدارىسىن ودان ءارى ارتتىرۋ ءۇشىن گاز باعاسىن كوتەرۋگە يتەرمەلەۋى مۇمكىن", – دەپ ءتۇسىندىردى ماقالا اۆتورى.

«سولتۇستىك اعىندارداعى» ديۆەرسيا قاۋپى تۋرالى بيىل شىلدە ايىنىڭ باسىندا ەسكەرتىلگەن بولاتىن. امەريكالىق بارلاۋ قىزمەتى وسى اقپاراتتى ەۋروپاداعى ارىپتەستەرىنە جىبەردى، ال نەمىس بارلاۋى مۇنداي مۇمكىندىكتى جوققا شىعارمادى.بىراق ەۋروپالىقتار بۇل ەسكەرتۋلەرگە نەمقۇرايلى قارادى. ماسكەۋ ەۋروپانى «گاز بەرۋدى توقتاتامىز» دەپ بوپسالادى. سوندىقتان ەۋروپا بوپسادان ابدەن مەزى بولىپ، گازدى  باسقا جاقتان ىزدەي باستادى.

سونىمەن قاتار، رەسەيلىك گاز جەتكىزۋدى مينيمۋمعا دەيىن قىسقارتۋ تۋرالى ساياسي شەشىم قابىلداندى، سوندىقتان «سولتۇستىك اعىندار» مەن ولاردىڭ تاعدىرى ەۋروپا ءۇشىن مۇلدەم قىزىقسىز بولدى. ەۋروپا ءۇشىن رەسەي گاز قۇبىرىنىڭ جارىلعانى ماڭىزدى ەمەس بولىپ وتىر. ولاردى قالپىنا كەلتىرۋ قازىر وتە قيىن. ەۋروپالىقتار بۇعان قاتىسپايدى. ال ولاردىڭ قاتىسۋىنسىز قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىسى كوپتەگەن جىلدارعا سوزىلۋى مۇمكىن، ويتكەنى رەسەيلىك تاراپ قۇبىرلاردى تەكسەرەتىن كەمەنى الۋ ءۇشىن دانيا مەن شۆەتسيا بيلىگىنەن رۇقسات الۋى كەرەك. رەسەيگە قارسى قازىرگى سانكتسيالاردى ەسكەرسەك، مۇنى ىستەۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىر قىزىعى، بۇل وقيعاعا ەۋروپالىق ەلدەر قاتتى الاڭداماعان.

ءبىر جاعىنان بۇل تۇسىنىكتى. بىرىنشىدەن، قورشاعان ورتانى قورعاۋ ورگاندارى وقىس وقيعالاردىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرى تۇرعىسىنان الاڭداۋعا نەگىز جوق ەكەنىن ايتتى. ەكىنشىدەن، «سولتۇستىك اعىن-1-دەن» بىرنەشە اپتادان بەرى گاز جىبەرىلمەي جاتىر، «سولتۇستىك اعىن-2» دە جۇمىس ىستەپ جاتقان جوق. سوندىقتان گەرمانيانىڭ وزىندە «بۇل قۇبىرلار قازىر ماڭىزعا يە ەمەس» دەگەن پىكىر بار. بەرلين ولاردى كىم جارىپ جىبەرگەنىنە باسىن اۋىرتپايدى.

«تەوريالىق تۇرعىدان العاندا، ۋكراينا بۇعان مۇددەلى بولۋى مۇمكىن، بىراق قازىر ونىڭ باسقا ماسەلەلەرى جەتكىلىكتى، وعان قوسا بۇل قۇبىرلار سوعىس اياقتالعانشا جۇمىس ىستەمەيدى دەگەن پىكىرلەر بار»، - دەيدى ولار.

قالاي بولعاندا دا، كرەمل ەندى «سولتۇستىك اعىنداردى» ۇمىتۋعا ءماجبۇر. رەسەي ەۋروپانى سوڭىنا دەيىن بوپلاۋدى ويلاعانىمەن، ءوزى قازعان ورعا ءوزى ءتۇسىپ وتىر.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ

Abai.kz