رەسەي اسكەرىنىڭ ۋكرايناعا اشىق سوعىس اشۋى كوپتەگەن ەلدەردى قورعانىس سالاسىنا قايتا قاراۋعا ءماجبۇر ەتتى. الەمدەگى گەوساياسي احۋال ناشارلاپ، مەملەكەتتەر قايتا ميليتاريستىك كوزقاراستى ۇستانۋعا كوشكەندەي. وسى رەتتە قاي ەل كۇشتى، قاي ەل ءالسىز دەگەن سۇراق تۋىنداۋدا. قازاقستان حالقىن دا بۇل سۇراق ويلاندىرىپ، تولعاندىرۋدا.

قازاقستان ارمياسىنىڭ سانى مەن قورعانىس بيۋدجەتىنىڭ كولەمى بويىنشا ورتالىق ازيادا كوش باستاپ تۇر. قازاقستان اسكەري قۋاتى بويىنشا ەلدەردىڭ رەيتينگىندە 142-ءنىڭ ىشىندە 64-ورىنعا تۇراقتادى. مىسالى رەيتينگتى انىقتاۋ كەزىندە، ارميانى قارجىلاندىرۋ دەڭگەيىنە، ەلدىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا، قارۋلى كۇشتەردى ورنالاستىرۋ مۇمكىندىگىنە، سوعىس جاعدايىندا اسكەردى موبيليزايتسيالاۋ مۇمكىندىگى مەن سانىنا، قارجىلاي مۇمكىندىككە، يدەولوگياعا جانە تاعى باسقا 50 فاكتورلىق كورسەتكىشكە كوڭىل بولىنگەن. الايدا يادرولىق قارۋدىڭ بولۋى رەيتينگتە ەسكەرىلمەدى.

العاشقى ءۇش ورىنعا اقش، رەسەي جانە قىتاي يە بولدى، ال بۋتان 141-ورىن السا، يسلانديا رەيتينگتى جاپتى. ۋكراينا 22-ءشى، وزبەكستان 55-ءشى، تۇركىمەنستان، قىرعىزستان جانە تاجىكستان 83, 90 جانە 111-ورىنداردا تۇر. سونىمەن قاتار، قازاقستاننىڭ قورعانىس بيۋدجەتى وزبەكستاننان 5,6 ەسە جوعارى جانە 3,9 ميلليارد دوللاردى قۇرايدى. تاجىكستان، قىرعىزستان جانە تۇركىمەنستاننىڭ اسكەري بيۋدجەتتەرى 407 ميلليون، 116 ميلليون جانە 90 ميلليون دوللاردى قۇرايدى. قازاقستان ورتالىق ازياداعى ەڭ كوپ ارمياعا يە – 77 مىڭ ادام. وزبەكستاندا 65 مىڭ، تۇركىمەنستاندا 35 مىڭ، قىرعىزستاندا 22 مىڭ، تاجىكستاندا 15 مىڭ اسكەري قىزمەتكەر بار.

ايماق ەلدەرىنىڭ اسكەري-تەڭىز كۇشتەرى تەك كاسپي تەڭىزىندە قازاقستان مەن تۇركىمەنستاندا، قالعاندارىنا تەڭىز كۇشتەرى قاجەت ەمەس، سەبەبى تەڭىز جوق. ەكى ەلدە دە اسكەري فلوت پاترۋلدىك كەمەلەردەن تۇرادى، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندا 15, ونىڭ ىشىندە ەكى ميناعا قارسى كەمە بار بولسا، تۇركىمەنستاندا 25 كەمە بار.

قۇرلىقتاعى اسكەري تەحنيكالاردىڭ سانى بويىنشا دا تۇرىكمەنستان كوش باستاپ تۇر – 3400, بۇل قازاقستاننان 23%-عا، وزبەكستاننان 44%-عا ارتىق. تۇركىمەنستان سونىمەن قاتار سالىستىرمالى تۇردە ەڭ ۇلكەن بروندى تەحنيكا پاركىنە يە (اسكەري كولىكتەردىڭ 60% سول تۇرگە جاتادى).

ءوز كەزەگىندە قازاقستان اسكەري اۆياتسيادا كوشباسشى بولىپ تابىلادى. قازاق پەن وزبەك اسكەرلەرى تىكۇشاقتارمەن، شابۋىلداۋشى ۇشاقتارمەن، جويعىش ۇشاقتارمەن قارۋلانعان. قىرعىزستان مەن تۇركىمەنستاندا اسكەري اۆياتسيانىڭ سوڭعى ەكى ءتۇرى جوق، ال قىرعىزستان اۋە كۇشتەرىندە نەبارى التى تىكۇشاق بار. بۇل وتە از سانالادى.

رەيتينگ ارينە ماڭىزدى. بۇل كەم-كەتىگىڭدى تۇزەپ، العا جىلجۋ قاجەتتىگىن ناقتى كورسەتەتىن كورىنىستى قالىپتاستىرادى. الايدا رەيتينگ اسكەردىڭ جاعدايىن ناقتى سيپاتتامايدى. رەيتينگتى جاساقتاۋ ساتىندە كوپتەگەن مەملەكەتتەر ساياسي قۋلىققا باسادى. ءبىرى قارۋ دەڭگەيىن ازايتىپ كورسەتسە، ەندى ءبىرى ۇلعايتىپ كورسەتەدى. اسكەري بيۋدجەت پەن اسكەر سانىنا دا قاتىستى ءدال سولاي. اسكەردىڭ شىنايى كەلبەتىن سوعىس جاعدايى عانا كورسەتە الادى. مىسالى رەيتينگتە 2 ورىندا تۇرعان رەسەي اسكەرى، رەيتينگتە 22 ورىندا تۇرعان اسكەردى ۇرىس دالاسىندا تىزە بۇكتىرە الماي، قيىندىقتار كورۋدە. بۇل رەيتينگتىڭ ايتارلىقتاي ماڭىزدى ەمەستىگىن كورسەتەدى.

قازاقستان اسكەرى اسكەري بيۋدجەتتىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى ايتارلىقتاي جەتىستىكتەرگە جەتە الادى دەيدى ماماندار. اتاپ ايتقاندا ۇرىس جاعدايىندا جاڭا قارۋ ساتىپ الۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى، قازاقستان بيلىگىنىڭ الەمنىڭ بىرقاتار ەلدەرىمەن قورعانىس سالاسىندا كەلىسىم جاساي الۋى، قازاق ساربازدارىن وزگە ەلدەرگە وقىتۋ جانە تاجىريبە الماسۋعا جىبەرۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى، حالىقارالىق دارەجەدە ءيميدجىنىڭ جوعارى بولۋى جانە ديپلوماتيالىق بەدەلگە يە بلولۋ. وسى ارتىقشىلىقتار قازاقستان اسكەرىن قۋاتتى ەتە تۇسەدى.

Abai.kz