مارقۇم شەشەم “سەنىڭ ءتىلىڭ ورىسشا شىققان” دەيتىن. زامان سونداي بولدى عوي. اكە-شەشەم سول كەزدەگى استانا – الماتىدا تۇردى. مەن بالاباقشادا بولدىم، ۇيگە ورىسشا شۇلدىرلەپ كەلەم دەگەن سياقتى. انام كەيىن مەنى ورىس مەكتەبىنە بەردى. قازىرگى اباي وبلىسىنا قاراستى ءۇرجاردا ورىس، نەمىس، گرەك سياقتى ءورىستىلدى ۇلتتىڭ وكىلدەرى تىم كوپ بولاتىن. مەن سولاردىڭ اراسىندا ءوستىم. كوپ دۇنيەنى ورىس تىلىندە وقىدىم، راس، قازىر دە الەم ادەبيەتىن، عالام جاڭالىقتارىن، عىلىمي-تانىمدىق باسقا دا كۇردەلى ماتىندەردى مەن ورىس تىلىندە وقيمىن. سەبەبى كوپ دۇنيە قازاق تىلىنە اۋدارىلىپ ۇلگىرمەي جاتىر. بىلايشا ايتقاندا كەز كەلگەن ءورىستىلدى اداممەن ساعاتتاپ پىكىرلەسىپ، پولەميكا جۇرگىزۋگە قاۋقارىم بار.

بىراق! مەن ورىس ءتىلىن بىلگەنىمدى ەشقاشان ەشكىمگە مىناۋ “مەنىڭ ارتىقشىلىعىم، كەرەمەت دامىپ كەتكەندىگىم” دەپ كورسەتپەيمىن. بۇل مەن ءۇشىن بار بولعانى ادامزات بىلىمىنەن سۋسىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرال عانا. مەن ءالى بۇيىرتسا، اعىلشىن ءتىلىن دە مەڭگەرەرمىن، عۇمىر بەرسە باسقا دا تىلدەردە دە سويلەرمىن. ونىڭ ءبارى تەك مۇمكىندىك بولادى مەن ءۇشىن. ال مەنىڭ بابا ءتىلىم - قازاق ءتىلى سەكىلدى كوركەم، قۇنارلى، استارلى، دانىشپان ءتىلدى مەن ىزدەسەم تاپپاسپىن. مەن مۇنى پافوسپەن ايتىپ تۇرعام جوق. سالقىنقاندى، ءبىر نارسەنى بىلەتىن، ءوز سوزىنە سەنىمدى ادام رەتىندە ايتىپ تۇرمىن. ويتكەنى مەن ءۇشىن بۇل كادىمگى زاڭدى فاكت.

ال ءبىزدىڭ كەيبىر اعايىن ورىس ءتىلىن دۇرىس مەڭگەرمەي جاتىپ، ونىڭ زاڭدىلىقتارىن تولىق بىلمەي تۇرىپ، اۋىزى قيسايىپ، ءتىلىن بۇراپ ارەڭ سويلەپ تۇرادى. قاتە سويلەيدى كوبىسى. ول ادامنىڭ قازاقى ورتادا ءونىپ، قازاق ءتىلىنىڭ بارلىق شىرىنىنان سۋسىنداپ وسكەنى ءبىلىپ-سەزىپ تۇراسىڭ. ال ول ورىسشا جانە قاتە-قاتە سويلەي باستاعاندا ءوزىڭ قاراداي قىسىلاسىڭ. نە ءسان بۇل؟! ون قازاق وتىرعان جەردە قانداي قاجەتتىلىك تۋىپ تۇر بۇلاي سايقىمازاقتانۋىنا وعان؟! ۇقپايمىن وسىنى. ءوز اناسىن ەرتىپ كەپ، بۇل سەنىڭ اناڭ دەسە، جوق مەنىڭ انام تەتيا ۆاليا دەپ تۇرعان سياقتى تۋرا.

وڭتۇستىكشە ايتقاندا وسىنداي “تالپىشتىكتى” قويۋ كەرەك قوي. قاجەتتىلىك بولماسا، ءوزىڭدى نەسىنە قينايدى دەيسىڭ؟! دەمەك ورىسشا سويلەسەم ءبىلىمدى، زامانعا ساي وزىق كورىنەم دەيدى-اۋ.  ساناڭدا، جۇيكە-جۇلىنىڭدا، ءاربىر جاسۋشاڭدا سۇلۋ دا عالامات قازاق ءتىلى توگىلىپ، اعىلىپ جاتقاندا، باسقانىڭ قاڭسىعىنان قانداي ءلاززات الۋعا بولادى؟! وزگەدەن بىردەڭە تالاپ ەتۋ ءۇشىن اۋەلى وزىمىزدەن باستايىقشى.

اقبەرەن ەلگەزەك

Abai.kz