«قازاقستاندا اەس سالىنۋى كەرەك» دەگەن سۇراق اياسىندا ىزۋ-قىزۋ تالقى بولىپ جاتقانىنا دا ءبىراز جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. وتكەندە Abai.kz پورتالىندا «قازاقستانعا اەس-ءتى كىم سالادى؟» دەگەن تاقىرىپتا ەگجەي-تەگجەيلى شولۋ جاريالادىق.

اەس الەمدە كوپتەگەن ەلدەردە بار جانە ءتيىمدى ىسكە اسىپ جاتقان تەحنولوگيا. الايدا اەس-ءتى سالۋدى كىمگە تاپسىرۋ قاجەت ەكەنى دە ماڭىزدى. مىسالى، بۇرىن چەرنوبىل اپاتىن جاساعان جانە اەس سالۋ بويىنشا وزىنە كۇماندى رەپۋتاتسيا العان رەسەيگە مە، الدە، فرانتسيا، كانادا، يتاليا، اقش نەمەسە جاپونيا سىندى ەلدەرگە مە؟ اەس قۇرىلىسىن قولدايتىندار دا، وعان قارسى تاراپ تا جەتەرلىك. قوعامدا وسى تاقىرىپقا قاتىستى تالقى ىزۋ-قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر.

ءبىزدىڭ بۇل تاقىرىپتا قاۋزاۋىمىزعا پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ جۋىردا عانا الدىمەن ماسكەۋگە، سوسىن پاريجگە جاساعان مەملەكەتتىك ساپارى بولدى. پاريج ساپارىندا ءدال وسى اەس قۇرىلىسى جونىندە تالقى جاسالىپ، فرانتسيانىڭ «Assystem» كومپانياسىمەن ءوزارا ارىپتەستىك بويىنشا مەموراندۋمعا قول قويىلدى. بۇل قۇجات اەس-كە قاجەتتى مامانداردى دايارلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، سايكەسىنشە، اەس قۇرىلىسىن فرانتسيا اتقارۋى مۇمكىن.

وسىدان سوڭ ءبىز «Usbanov arnasy» تەلەگرام كانالىندا ارنايى ساۋالناما جۇرگىزدىك. رەسپوندەنتتەرگە: «قازاقستاندا اەس-ءتى كىم سالۋى كەرەك؟»، - دەپ ساۋال تاستادىق.

ساۋالناماعا قازاقستاننىڭ ءار ايماعىنان 3741 رەسپوندەنت قاتىستى. جاۋاپ نۇسقالارى رەتىندە 7 مەملەكەت كورسەتىلگەن. ولار: رەسەي، قىتاي، فرانتسيا، اقش، كانادا، يتاليا جانە جاپونيا.

رەسپوندەنتتەردىڭ 46 پايىزى (1735 داۋىس) «قازاقستانعا اەس-ءتى جاپونيا سالۋى كەرەك» دەپ جاۋاپ بەرسە، ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 29 پايىزى (1084 داۋىس) «اەس قۇرىلىسىن فرانتسياعا تاپسىرعان ءجون»، دەپ تاڭداپتى.

اەس قۇرىلىسىن تاپسىرۋعا سەنىمدى ۇشتىكتى اقش تۇيىندەگەن. رەسپوندەنتتەردىڭ 14 پايىزى (516 داۋىس) «قازاققا اەس-ءتى اقش سالىپ بەرسىن»، دەيدى.

ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 3 پايىزى (122 داۋىس) رەسەيگە سەنىم بىلدىرگەن. تاعى 3 پايىزعا (108 داۋىس) جۋىق رەسپوندەنت «اەس سالۋدا كانادالىق تەحنولوگياعا جۇگىنگەن دۇرىس» دەگەن نۇسقانى ايتادى.

رەسپوندەنتتەردىڭ 1 پايىزى (49 داۋىس) «اەس-ءتى قىتاي سالسىن» دەسە، تاعى 1 پايىزعا جۋىعى (26 داۋىس) «يتاليا تەحنولوگياسى» دەگەن نۇسقانى تاڭداعان.

ساۋالناما قاتىسۋشىلارىنىڭ 1 پايىزعا جۋىعى «قازاقستانعا مۇلدە اەس كەرەك ەمەس»، - دەگەن نۇسقانى تاڭداعان. ولاردىڭ پىكىرىنشە، «اەس قۇرىلىسى – كەزەكتى اقشا جىمقىرۋ سحەماسى عانا». سونداي-اق، رەسپوندەنتتەر: «اەس-ءتى كورشى ەلدەرگە سالدىرۋعا مۇلدە بولمايدى»، - دەپ پىكىر بىلدىرگەن.

قازاقستان بيلىگى تاراپىنان اەس-ءتى قاي مەملەكەت سالاتىنى تۋرالى ناقتى اقپارات ايتىلعان جوق. الايدا، قازاقستان بيلىگىنىڭ پوزيتسياسى: «قازاقستانعا اەس كەرەك». سوندىقتان، اەس سالۋ ماسەلەسى ءالى دە تالقىعا سالىنارى انىق. ءالى سان ەلمەن مەموراندۋم جاسالۋى دا مۇمكىن. الداعى ۋاقىتتا ول كەلىسىمدەر جايلى دا جازا جاتارمىز...

Abai.kz