جەنەۆادا دينارا جانە تيمۋر قۇلىباەۆتارعا قارسى قىلمىستىق iس قوزعالۋى مۇمكiن. شۆەيتساريا پروكۋراتۋراسى نازارباەۆ وتباسىنىڭ مۇشەلەرiنە قاتىستى تەكسەرۋدi باستادى. Neue Zurcher Zeitung باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، بۇعان قۇلىباەۆتاردىڭ قاتىسى بار كوممەرتسيالىق داۋ-داماي سەبەپ بولعان. پروكۋرورلىق تەكسەرiس لەيلا حراپۋنوۆانىڭ ارىز-شاعىمىنان كەيiن باستالعان.

Neue Zurcher Zeitung قۇلىباەۆتار مەن حراپۋنوۆتاردىڭ "كوممەرتسيالىق داۋى" قازاقستاندا باستاۋ الىپ، شۆەيتساريادا جالعاسقانىن ناق­تىلايدى. بىلايشا ايتقاندا، "بۇل داۋ - ەكi قازاق وتباسىنىڭ اراسىنداعى تەكەتiرەس". اڭگiمە VILED كومپانياسى تۋرالى بولىپ وتىر. زەرگەرلiك بۇيىمدار، ساعات پەن ءساندi كيiمدەر ساتۋمەن اينالىساتىن اتىشۋلى كومپانيا 2003 جىلعا دەيiن لەيلا حراپۋنوۆانىڭ مەنشiگiندە بولعان-دى. بiراق ونىڭ سوزiنشە، سول جىلى قۇلىباەۆتار Viled كومپانياسىن وزدەرiنە ساتۋعا ماجبۇرلەگەن. "بۇل كوممەر­تسيا­لىق داۋدا الاياقتىق پەن ءماجبۇر­لەۋ فاكتiلەرi ورىن العان بولۋى ءمۇم­كiن" دەيدi پروكۋرور مارك تاپپولەت.

حراپۋنوۆانىڭ ارىز-شاعىمىن قابىلداعان تاپپولەت ازiرگە قىلمىس­تىق iس قوزعاعان جوق. "بiراق شاعىمدانۋشىدان جاۋاپ العانىنا قاراعاندا، تاپپولەت ارىزدى قاراۋعا شىنداپ كiرiسكەن سىڭايلى", - دەپ جازادى Neue Zurcher Zeitung.

جەنەۆادا دينارا جانە تيمۋر قۇلىباەۆتارعا قارسى قىلمىستىق iس قوزعالۋى مۇمكiن. شۆەيتساريا پروكۋراتۋراسى نازارباەۆ وتباسىنىڭ مۇشەلەرiنە قاتىستى تەكسەرۋدi باستادى. Neue Zurcher Zeitung باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، بۇعان قۇلىباەۆتاردىڭ قاتىسى بار كوممەرتسيالىق داۋ-داماي سەبەپ بولعان. پروكۋرورلىق تەكسەرiس لەيلا حراپۋنوۆانىڭ ارىز-شاعىمىنان كەيiن باستالعان.

Neue Zurcher Zeitung قۇلىباەۆتار مەن حراپۋنوۆتاردىڭ "كوممەرتسيالىق داۋى" قازاقستاندا باستاۋ الىپ، شۆەيتساريادا جالعاسقانىن ناق­تىلايدى. بىلايشا ايتقاندا، "بۇل داۋ - ەكi قازاق وتباسىنىڭ اراسىنداعى تەكەتiرەس". اڭگiمە VILED كومپانياسى تۋرالى بولىپ وتىر. زەرگەرلiك بۇيىمدار، ساعات پەن ءساندi كيiمدەر ساتۋمەن اينالىساتىن اتىشۋلى كومپانيا 2003 جىلعا دەيiن لەيلا حراپۋنوۆانىڭ مەنشiگiندە بولعان-دى. بiراق ونىڭ سوزiنشە، سول جىلى قۇلىباەۆتار Viled كومپانياسىن وزدەرiنە ساتۋعا ماجبۇرلەگەن. "بۇل كوممەر­تسيا­لىق داۋدا الاياقتىق پەن ءماجبۇر­لەۋ فاكتiلەرi ورىن العان بولۋى ءمۇم­كiن" دەيدi پروكۋرور مارك تاپپولەت.

حراپۋنوۆانىڭ ارىز-شاعىمىن قابىلداعان تاپپولەت ازiرگە قىلمىس­تىق iس قوزعاعان جوق. "بiراق شاعىمدانۋشىدان جاۋاپ العانىنا قاراعاندا، تاپپولەت ارىزدى قاراۋعا شىنداپ كiرiسكەن سىڭايلى", - دەپ جازادى Neue Zurcher Zeitung.

قۇلىباەۆتارعا قارسى ارىز-شاعىم جازعانىن لەيلا حراپۋنوۆانىڭ ءوزi دە راستادى. Viled كومپانياسىنىڭ نەگiزiن سالعان - لەيلا حراپۋنوۆا دينارا قۇلىباەۆا بۇل كومپانياعا ءاۋ باستان-اق كوز سۇزگەنiن ايتادى. 1999 جىلى الماتىدا اشىلعان Viled شۆەيتساريالىق كومپانياسىنا 8 مۋلتي­برەندiك سالون مەن 5 مونوبرەندi بۋتيكتەر كiرگەن. ولاردىڭ اراسىندا Cartier, Van Cleef & Arpels, H.Stern, Carrera y Carrera ي Buben & Zorweg سياقتى الەمگە كەڭiنەن تانىمال برەند­تەر بار. "مۇنداي بۋتيكتەردiڭ كليەنتتەرi اۋقاتتى ادامدار بولاتىن. ەڭ باستى كليەنتتەر - قۇلى­باەۆتار ەدi. دينارا مەن تيمۋرعا بۇل بيزنەس قاتتى ۇنايتىن. ولار تانىمال رەسەيلiك كومپانيانى شاقىرتىپ، ماعان باسەكەلەس بولماقشى بولدى. رەسەيلiك كومپانياعا مەنi قازاقستاننىڭ بۇل نارىعىنان ىعىستىرىپ شىعارۋعا تاپسىرما بەرiلدi. بiراق iرi بيزنەسكە يەلiك ەتەتiن بۇل كاسiبي ادامدار مۇنى بۇرىس دەپ ەسەپتەدi نەمەسە بۇعان قىزىعۋشىلىق تانىتپادى. ايتەۋiر ولار Viled-تەگi باعالار دۇرىس قويىلعان، حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي، تiپتi قازاقستاندىق ساتىپ الۋشىعا ىڭعايلانعان دەگەن قورىتىندىعا كەلدi. ال ەگەر وزدەرi بۇل نارىققا شىقسا، باعالارى بۇدان الدەنەشە جوعارى بولاتىنىن ەس­كەرتتi. ءسويتiپ، قۇلىباەۆتاردىڭ جوسپارى سول كەز­دە iسكە اسپاي قالدى. الايدا ولاردىڭ Viled-كە قا­تىستى ۇزاقمەر­زiمدi جوسپارى بار ەكەنiنە كەيiن­نەن كوز جەتكiزدiك", - دەيدi ل.حراپۋنوۆا.

ونسىز دا قازاقستاننىڭ تەلەگەي جەراستى مۇنايى مەن iرi بانكiنە يەلiك ەتەتiن قۇلىباەۆتارعا Viled-تiڭ قاجەتi قان­شا؟ ونىڭ دا ءوزiن­دiك سەبەبi بار ەكەن. حراپۋنوۆانىڭ ايتۋىنشا، Viled شۆەيتساريالىق كومپانياسى دينارا قۇلىباەۆاعا شۆەيتسارياعا جول اشقان ءساتتi مۇمكiندiك بولىپتى.

"باق پەن ءوز اينالامىزدان ەستiپ بiلگەنiمiزدەي، دينارا قازiر شۆەيتساريادا تۇرىپ جاتىر. شالقىپ-شىلقىپ، باقۋاتتى تۇرمىس كەشۋدە. ارا-تۇرا كونتسەرتتەرگە بارىپ تۇرادى. شۆەيتسارياداعى ەڭ باي ادامداردىڭ تiزiمiنە ەنگەن ونىڭ بۇعان مۇمكiندiگi جەتەدi. مۇنىسىن ول Viled كومپانياسى ارقىلى زاڭداستىردى".

لەيلانىڭ ايتۋىنشا، دينارا ءوزiنiڭ شۆەيتسارياداعى ءجۇرiپ-تۇرۋىن زاڭداس­تىرۋدىڭ وڭاي جولىن تاپقان. قاعاز جۇزiندە Viled-كە دينارامەن سىبايلاس وزگە ادامدار يەلiك ەتەدi. ءسويتiپ، Viled قازاقستانداعى ەنشiلەس كومپانيالارى ارقىلى دينارانى مەنەدجەر رەتiندە جۇمىسقا قابىلداپ، كەلiسiم­شارت جاساسادى. "مiنە، دينارا شۆەيتساريادا ورنالاسقان باس كومپانيادا مەنەدجەر رەتiندە تiركەلەدi. بۇل - ارام اقشانى اينالىمعا ەنگiزiپ، زاڭداستىرۋدىڭ جولى. مۇنى شۆەيتساريالىق باسىلىمدار دا جازدى. ول 100 مىڭنان استام فرانك جالاقى الادى. ءسويتiپ، ول كوزبوياۋ ءۇشiن جالعان ەڭبەك ەتەدi. بەس جىل وتكەن سوڭ ول شۆەيتساريانىڭ تۇرعىلىقتى تۇرعىنىنا اينالىپ، وندا تۇراقتى تۇردە ءومiر ءسۇرۋ قۇقىعىنا قول جەتكiزەدi. كەيiننەن تولقۇجات الۋ قۇقىعى بەرiلەدi".

حراپۋنوۆانىڭ سوزiنشە، بۇل رەتتە دينارا بiر وقپەن ەكi قويان اتىپ الماق. بiرiنشiدەن، شۆەيتساريا ازاماتتىعىنا قول جەت­كiزەدi. ەكiنشiدەن، ارام جولمەن تابىلعان اقشانى زاڭداستىرادى. شۆەيتساريا زاڭى بويىنشا، شەتەل ازاماتى بۇل ەلدەن جىلجىمايتىن مۇلiك ساتىپ الا المايدى. "دينارا جىلجىمايتىن مۇلiكتi Viled كومپانياسىندا جۇمىس iستەيتiنiن راستايتىن قۇجاتتارى ارقىلى عانا ساتىپ الا الدى", - دەيدi ل.حراپۋ­نوۆا.

ەندi قۇلىباەۆا شۆەيتساريادا زاڭدى تۇردە تۇرىپ جاتقاندىقتان، ل.حراپنۋنوۆاعا ونىڭ ۇستiنەن شاعىم جازۋعا مۇمكiندiك تۋىپتى. حراپۋنوۆا وتباسىنان ءجابiر كورگەن وزگە ازاماتتارعا دا وزiنەن ۇلگi الىپ، سوتقا جۇگiنۋگە شاقىرادى. ايتا كەتە­تiنi, بۇل تيمۋر قۇلىباەۆ شاتىل­عان العاشقى iس ەمەس. 2010 جىلى شۆەيتساريانىڭ فەدەرالدى پروكۋراتۋراسى ورتانشى كۇيەۋبالاعا قاتىستى تەرگەۋ جۇرگiزە باستاعان.

ل.حراپۋنوۆانىڭ د.قۇلىباەۆانى "شۆەيتساريانىڭ ەڭ باي ادامدار تiزiمiنە ەنگەن" دەپ جازعىرۋىنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ حراپۋنوۆتاردىڭ وزدەرi دە سول ەلدiڭ باي ازاماتتارىنىڭ تiزiمiندە. قۇلىباەۆتارمەن سا­لىس­تىرعاندا حراپۋنوۆتار جارلىلاۋ شىعار، بiراق جەنەۆادا قوڭىز تەرiپ كەتتi دەۋگە استە كەلمەيدi. 300 ميلليون دوللارمەن الپi اسقان حراپۋنوۆتاردىڭ شۆەيتساريادا 19 جىلجىمايتىن مۇلكi بار. ەلiمiزدە حراپۋنوۆتاردىڭ ۇستiنەن 20 شاقتى قىلمىستىق iس قوزعالعان. سوندىقتان لەيلانىڭ دينارانىڭ ۇستiنەن ارىز ءتۇسiرۋiنiڭ ارتىندا "وتباسى بiزگە قارسى كۇرەس اشسا، بiز دە قاراپ قالمايمىز" دەگەن پيعىلى جاتسا كەرەك.

ايتپاقشى، "ۋرالسكايا نەدەليا" باسىلىمىنىڭ تiلشiسiنە بەرگەن سۇحباتىندا ۆيكتور حراپۋنوۆ "قازاقستانعا قايتىپ ورالامىن" دەپتi. قايتىپ ورالعاندا دا، ۇلكەن ساياساتقا قايتا ارالاسىپ، پرەمەر-مينيستر بولسام دەگەن دامەسiن جاسىرمايدى. ايتۋىنشا، وعان بiرنەشە رەت جولىققان قازاقستاننىڭ مەم­لەكەتتiك حاتشىسى ونى ەلگە قايتىپ ورالۋعا ۇگiتتەپتi. "بۇل ۇسىنىسقا بىلاي دەپ جاۋاپ بەردiم: "قازاقستانعا قايتىپ ورالۋدان قورىقپايمىن. بiراق بiر شارتىم بار. مەنi پرەمەر-مينيستر ەتiپ تاعايىنداسىن. بiراق ءالi قازاقستانعا ورالماي تۇرىپ تاعايىنداسىن. بۇل رەسمي تۇردە حابارلانعان سوڭ عانا ەلگە قايتىپ كەلەمiن. بۇدان كەيiن پرەمەر-مينيستردiڭ قولىنا اۋەجايدا كiسەن سالۋ وڭايعا سوقپاسى انىق", - دەيدi ول بەتi بۇلك ەتپەستەن. تۇيەنi تۇگiمەن جۇتقان حراپۋنوۆتار ايلا اسىرۋ جونiنەن ازiرگە وتباسىنان ەش كەم ءتۇسiپ جاتقان جوق.

ز.جىلقىبەك.

«جاس الاش» گازەتى