ايبەك قاليەۆ: «شاكىرتتەرىمنىڭ بەتىنەن قاققىم كەلمەيدى»
ايتىس ونەرىنىڭ اقتاڭگەرى - ايبەك قاليەۆ (سۋرەتتە) قازىر ىبىراي التىنسارين اتىنداعى ارقالىق مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا فيلالوگيا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى بولىپ قىزمەت ەتۋدە. زامانا شىندىعىن اششى ايتاتىن اقىن جىر دوداسىنان سوڭعى جىلدارى كورىنبەي قالىپ جۇرگەنىمەن شاكىرت تاربيەلەپ، عىلمي شىعارماشىلىقپەن شۇعىلدانۋدا. تومەندەگى سۇحباتىندا ول ءىزباسارلارىنىڭ ونەردەگى وزىندەي ءور مىنەز كورسەتىپ قالاتىن كەزدەرىنە ءارى سۇيىنەتىنىن، ءارى ولاردىڭ بولاشاعىنا الاڭدايتىنىن جاسىرىپ قالا المادى.
- جالپى شىعارماشىلىق جولىندا ويىڭىزعا نە ءتۇيدىڭىز؟
- شىعارماشىلىق دەگەن وتە كۇردەلى پروتسەسس. مەنىڭ ومىرىمدە وسى پروتسەستىڭ بىرنەشە تۇرىنە اتسالىسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. اتاپ ايتقاندا، ادەبي شىعارماشىلىق، عىلىمي شىعارماشىلىق، پەداگوگيكالىق شىعارماشىلىق. بايقاپ وتىرعانىمىزداي ۇشەۋى ءۇش الەم. الايدا، مەنىڭ مىسالىمدا ۇشەۋى ءبىرتۇتاس دۇنيە. مەنىڭ ادەبي شىعارماشىلىعىمنىڭ ناتيجەسى - مەنىڭ ايتىستارىم، عىلىمي شىعارماشىلىعىمنىڭ ناتيجەسى - زەرتتەپ جۇرگەن تاقىرىبىمنىڭ اينالاسىندا جارىق كورگەن مونوگرافيا، وقۋلىق، عىلىمي ماقالالارىم، پەداگوگيكالىق شىعارماشىلىعىمنىڭ جەمىسى - ءبىلىمدى، بىلىكتى، تاربيەلى شاكىرتتەرىم. مەن ءوزىمدى شىعارماشىلىق جولعا ەندى ءتۇستىم دەپ ەسەپتەيمىن. بەينەلەپ ايتقاندا، شىعارماشىلىقتىڭ تۇقىمىن ەندى سەۋىپ، كۇتىپ-باپتاپ جۇرگەن جايىم بار، جەمىسىن كورۋگە ءالى ەرتەلەۋ. شىعارماشىلىققا ادال بولساڭ، ناتيجەسى دە دىتتەگەن جەردەن شىعادى.
ايتىس ونەرىنىڭ اقتاڭگەرى - ايبەك قاليەۆ (سۋرەتتە) قازىر ىبىراي التىنسارين اتىنداعى ارقالىق مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا فيلالوگيا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى بولىپ قىزمەت ەتۋدە. زامانا شىندىعىن اششى ايتاتىن اقىن جىر دوداسىنان سوڭعى جىلدارى كورىنبەي قالىپ جۇرگەنىمەن شاكىرت تاربيەلەپ، عىلمي شىعارماشىلىقپەن شۇعىلدانۋدا. تومەندەگى سۇحباتىندا ول ءىزباسارلارىنىڭ ونەردەگى وزىندەي ءور مىنەز كورسەتىپ قالاتىن كەزدەرىنە ءارى سۇيىنەتىنىن، ءارى ولاردىڭ بولاشاعىنا الاڭدايتىنىن جاسىرىپ قالا المادى.
- جالپى شىعارماشىلىق جولىندا ويىڭىزعا نە ءتۇيدىڭىز؟
- شىعارماشىلىق دەگەن وتە كۇردەلى پروتسەسس. مەنىڭ ومىرىمدە وسى پروتسەستىڭ بىرنەشە تۇرىنە اتسالىسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. اتاپ ايتقاندا، ادەبي شىعارماشىلىق، عىلىمي شىعارماشىلىق، پەداگوگيكالىق شىعارماشىلىق. بايقاپ وتىرعانىمىزداي ۇشەۋى ءۇش الەم. الايدا، مەنىڭ مىسالىمدا ۇشەۋى ءبىرتۇتاس دۇنيە. مەنىڭ ادەبي شىعارماشىلىعىمنىڭ ناتيجەسى - مەنىڭ ايتىستارىم، عىلىمي شىعارماشىلىعىمنىڭ ناتيجەسى - زەرتتەپ جۇرگەن تاقىرىبىمنىڭ اينالاسىندا جارىق كورگەن مونوگرافيا، وقۋلىق، عىلىمي ماقالالارىم، پەداگوگيكالىق شىعارماشىلىعىمنىڭ جەمىسى - ءبىلىمدى، بىلىكتى، تاربيەلى شاكىرتتەرىم. مەن ءوزىمدى شىعارماشىلىق جولعا ەندى ءتۇستىم دەپ ەسەپتەيمىن. بەينەلەپ ايتقاندا، شىعارماشىلىقتىڭ تۇقىمىن ەندى سەۋىپ، كۇتىپ-باپتاپ جۇرگەن جايىم بار، جەمىسىن كورۋگە ءالى ەرتەلەۋ. شىعارماشىلىققا ادال بولساڭ، ناتيجەسى دە دىتتەگەن جەردەن شىعادى.
- ۇستازىڭىز رىمعالي نۇرعاليدىڭ ءۇمىتىن قانشالىقتى اقتادىڭىز؟
- عىلىمعا دەگەن قىزىعۋشىلىق مەندە ستۋدەنت كەزىمنەن وياندى. ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا جۇرگەندە ساۋلە سەرىكبايقىزى شايكەنوۆا دەگەن ۇستازىمنىڭ اسەرى كوپ بولدى. سول كىسىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن ديپلوم جۇمىسىن قورعادىم. سونىمەن بىرگە ديحان قامزابەكۇلى، ەربول تىلەشەۆ، ءىلياس قۇرمانعاليەۆ سىندى ۇستازدارىمنىڭ دا ىقپالدارى مەن ەڭبەكتەرى وراسان زور بولدى. ال، اكادەميك رىمعالي نۇرعاليدىڭ عىلىمي مەكتەبىنەن ءوتۋ مەن ءۇشىن جاراتقاننىڭ ۇلكەن سىيى دەپ ەسەپتەيمىن. كانديداتتىق ديسسەرتاتسيامنىڭ تاقىرىبىن ۇسىنعان دا سول كىسى بولاتىن. عىلىمي جۇمىسىمنىڭ قولجازباسىن وقىپ شىققاننان كەيىن، «تورعايدىڭ وشكەنىن جاندىرىپ، ولگەنىن ءتىرىلتىپسىڭ، اينالايىن!»-دەپ بەتىمنەن ءسۇيدى. قولجازبانىڭ سوڭىنا جارتى بەت قىپ ءوزىنىڭ اق باتاسىن جازىپتى. ول مەندە ءالى كۇنگە دەيىن ساقتاۋلى. كورنەكتى عالىمنىڭ وسىنداي باعاسىن الۋ قانشالىق باقىت بولعانمەن، مەندە ءبىر وكىنىش بار. ارقىلىققا اۋىساتىن كەزدە ءبىر اي بويى ول كىسىگە ايتۋعا باتا الماي ءجۇردىم. بىراق كەتەردە ول كىسى: «دەكان بولىپ قىزمەت ىستەگەن جاقسى، الايدا ينستيتۋتتىڭ ءومىرى بىتپەيتىن جۇمىسىمەن جۇرگەندە عىلىمي جۇمىس اقساپ قالادى، سوندىقتان، قىزمەتتىڭ كۇيبەڭىمەن جۇرە بەرمەي، ءبىر جىلدان كەيىن جۇمىسىڭدى اياقتاپ، الىپ كەل!»-دەپ ەدى. مەن جۇمىسىمدى اياقتاپ ۇلگەرە المادىم، ول كىسى قايتىس بولىپ كەتتى. ءسويتىپ جۇرگەندە، عىلىم جۇيەسى وزگەردى، كانديداتتىق، دوكتورلىق قورعاۋ توقتاتىلدى. قازىرگى تاڭدا عىلىم كانديداتتارى نە ىستەرىن بىلمەي، دەل-سال كۇيدە جۇرگەن جايى بار. مەنىڭ وكىنىشىم سول اماناتتى ورىنداي المادىم.
- شاكىرتتەرىڭىزدىڭ قانداي بولعانىن قالار ەدىڭىز؟ ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- شاكىرتتەرىمنىڭ ەڭ الدىمەن يماندى، ۇلتجاندى، ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولعانىن قالايمىن. ول ءۇشىن ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە مەمەلەكەت قۇراۋشى ۇلت قازاق ۇلتىنىڭ مۇددەسىنە باعىتتالعان ۇلتتىق يدەولوگيا قاجەت. ۇلتتىق يدەولوگيا الاشقا نەگىزدەلۋى ءتيىس. بالاباقشادان باستاپ ۇلتتىق يدەولوگيا بويىنشا تاربيەلەسەك، ون بەس-جيىرما جىلدا جاڭا ۇلتجاندى بۋىن قالىپتاستىرىپ شىعارامىز. سوسىن بالاباقشا تەك قازاق تىلىندە بولۋى قاجەت، سوندا وزگە ۇلت وكىلدەرى عانا ەمەس، ءوزىمىزدىڭ شالا قازاق اتانىپ جۇرگەن باۋىرلارىمىزدىڭ بالالارى دا ءدۇبارا بولماي، تازا قازاق بولىپ شىعادى. بالاباقشادان كەيىن ورىسشا وقي ما، اعىلشىنشا وقي ما، قىتايشا وقي ما ءوزى بىلەدى.
- رۋحاني ازىپ-توزعان، انا ءتىلىن بىلمەيتىن، ءدىلىن جوعالتقان، باتىس ەلدەرىنە ەلىكتەگەن بۇگىنگى وسكەلەڭ ۇرپاققا دەگەن كوزقاراسىڭىز قانداي؟
- قازىرگى جاستاردى تەلەديدار مەن ينتەرنەت تاربيەلەپ جاتىر. مەن ۇلتقا تونەتىن قاۋىپتىڭ ءبارىن سودان كورەمىن. اتا-انا كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرلىكپەن اۋرە، بالا تاربيەسىنە ۋاقىتى جوق. مەكتەپتە ۇستازداردىڭ بۇرىنعىداي ەمەس، بەدەلى تۇسكەن. بالا كۇنىمىزدە كوشەنىڭ باسىنان مۇعالىمدى كورسەك، كەلەسى كوشەمەن اينالىپ ءوتۋشى ەدىك. قازىرگىلەر اينالىپ وتپەك تۇگىل، امانداسپاي، سوعىپ وتەدى. قازىرگى وقۋشىلاردىڭ پسيحولوگياسى باسقا. بۇعان ءوزىمىز دە كىنالىمىز. اتا-انا بالاسىنىڭ تاربيەسىن مەكتەپتەن، مەكتەپ اتا-انادان كورەدى. مەكتەپ بالاعا قاتاڭ شارا قولدانسا، اتا-انا بالاسىن قورعايدى. سوسىن ۇبت-نى تىم اسىرەلەپ جىبەردىك، ءومىردىڭ قۇنى ۇبت-مەن ولشەنەتىن بولدى. جاسىراتىن نەسى بار، مەكتەپتىڭ ابىرويىن جابۋ ءۇشىن مۇعالىمدەر زىر جۇگىرەدى، ەمتيحان كەزىندە تەستىڭ جاۋابىن مۇعالىمدەر شەشىپ، تەلەفونمەن جىبەرىپ وتىرادى. وقۋشىنىڭ مىندەتى سول جاۋاپتاردى قابىلداپ، بەلگىلەۋ عانا. ۇبت-دان قۇلاعاندار اۋىر پسيحولوگيالىق كۇيزەلىسكە ۇشىرايدى، ءتىپتى ءوز-وزىنە قول جۇمساۋ فاكتىلەرى دە كەزدەسىپ جاتىر. ءبىز مەكتەپ بىتىرگەندە اتا-انامىزدىڭ ءبىزدىڭ ەمتيحانىمىزبەن شارۋاسى دا بولمايتىن، ءتىپتى نەشە الدىڭ دەپ تە سۇرامايتىن. قازىر اتا-انا تانىس ىزدەپ شاپقىلايدى. مىنە وسىنىڭ ءبارى جاستاردىڭ مىنەزىنە اسەر ەتەدى. وسىدان كەلىپ ونىڭ بويىندا نەمقۇرايدىلىق پايدا بولادى. ال، نەمقۇرايدىلىق ادامنىڭ باستى جاۋى ەكەنىن دانىشپاندار ايتىپ كەتكەن. نەمقۇرايدىلىق ماڭگۇرتتىكتىڭ جەڭىل ءتۇرى. تەلەديدار مەن ينتەرنەت جونىندە بولەك اڭگىمە. باتىستىڭ اتىس-شابىس، جابايى ءتان جاقىندىعىن ناسيحاتتايتىن كورسەتىلىمدەرىن ايتپاعاندا، وتاندىق تەلەونىمدەردىڭ تاربيەلىك جاعى وتە تومەن. ەكراندى جۇلدىزسىماقتار بوساتپايدى. ءتىپتى جاسى كەلگەن اعا-اپالارىمىزدىڭ ءوزى باتىستىڭ، رەسەيدىڭ جۇلدىزدارىنا ەلىكتەپ اۋزىنا كەلگەنىن ايتادى، ءانشى، جۇلدىز دەپ جۇرگەندەرىمىز ەشكى ەمىپ، قۇرت-قۇمىرسقا شايناعانىنان كەيىن باسقاسىن جاۋىپ قوي. كەيبىر يسلام عالىمدارى اقىرزاماننىڭ بەلگىسى رەتىندە ايتىلاتىن جالعىز كوزدى جالماۋىز تاجالدى وسى تەلەديدار مەن ينتەرنەت دەپ ەسەپتەيتىن كورىنەدى. جاقىندا ءبىر مالىمەت وقىدىم، اقش-تا ما، باتىس تا ما، ەسىمدە جوق، ءبىر ەلدە اتا-انا وزدەرىن دە، بالالارىن دا ەكى اي بويى ينتەرنەتتەن، تەلەديداردان اۋلاق ۇستاپ، ءتىپتى ۇيالى تەلەفوندى دا پايدالانباعان. سوندا ولاردىڭ ۇلىنىڭ سۋرەتكە، قىزىنىڭ مۋزىكاعا دەگەن قابىلەتى اشىلىپ، مىنەزدەرىندە كوپ وزگەرىستەر بولعان. مىنە، وسىنىڭ ءوزى ءبىراز نارسەدەن حابار بەرسە كەرەك. مەن فيلولوگتارعا ساباق بەرەم. قازىرگى ستۋدەنتتەردىڭ ءتىلى جۇتاڭ. سويلەي المايدى. كىتاپ وقىمايدى. ءبىز تەستىلەۋ ءادىسى ارقىلى بالانىڭ ءتىلىن بايلاپ جاتىرمىز. ال، بۇل ۇلكەن قاسىرەتكە الىپ كەلەدى.
- قازاق ايتىس ونەرىنە، ايتىسسۇيەر قاۋىمعا نە بەردىڭىز، ايتىستان نە الدىڭىز؟
- قازاق ايتىسىنا، ايتىسسۇيەر قاۋىمعا نە بەرگەنىمدى سول قاۋىمنىڭ وزىنەن سۇراۋ كەرەك شىعار. ايتىسقا بەرگەنىمنەن بەرەرىم كوپ. ال، ايتىستان العانىم كوپ. مەنىڭ ءومىرىم وسى ايتىس ونەرىمەن ءورىلدى. ايتىس ءومىرىمنىڭ وزەگىنە اينالدى. ايتىس تانىمالدىلىق، ابىروي-بەدەل بەردى.
- ءبىزدىڭ ايتىس ونەرى مەن ايتىس اقىندارىنىڭ مادەنيەتى جونىندە نە ايتاسىز؟
- ايتىس سينكرەتتى ونەر. تەاترى جوق اتام قازاق ايتىس ونەرىن وتە جوعارى باعالاعان. ايتىس اقىنىنىڭ بويىندا بىرنەشە ونەر ءتۇرى توپتاسقان. ول سۋىرىپ-سالما اقىندىق، مۋزىكالىق اسپاپتا ورىنداۋشىلىق، انشىلىك، ايتىپ وتىرعان ويىن كورەرمەنگە جەتكىزۋ ءۇشىن ارتىستىك سياقتى ونەر كەرەك. ءار اقىننىڭ ءستيلى، ءيمميدجى بار. بىرەۋى ساليقالى، سابىرلى، ەندى ءبىرى قىزبا، ءۇشىنشى ءبىرى قالجىڭعا شەبەر دەگەندەي. دەسەك تە، ساحنا مادەنيەتى ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى قاجەت. كەيىنگى شىققان جاس اقىنداردىڭ كەيبىرىندە حالىقتىڭ سيمپاتياسىن الام دەپ ۇلكەننىڭ جاعاسىنا جارماسىپ، «ويتەم دە، بۇيتەم، قىرام دا، جويام» دەپ الاسۇراتىن كەلەڭسىزدىك ءجيى ورىن الىپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە جەڭىسكە جەتۋدىڭ وڭاي جولى رەتىندە جەكە باستىڭ ماسەلەسىن اڭگىمە ەتەتىندەر دە كەزدەسەدى. ول اقىنعا ابىروي اپەرمەيدى. ونداي اقىندار امانجولدان، بالعىنبەكتەن، بەكارىستاردان ۇلگى الۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.
- ءتول شاكىرتتەرىڭىز ايتىسقا ءتۇسىپ، ونەر كورسەتىپ جاتقاندا قانداي اسەردە بولاسىز؟
- قاتتى تولقيمىن. بۇرىندارى ماعان كەيبىر كىسىلەر «قاتتى ايتاسىڭ، اششى ايتاسىڭ، باسىڭ بالەگە قالار، قازاق ساعان ريزا، جەتەر جەرىنە جەتكىزىپ ايتتىڭ، ەندى شامالاپ ايتساڭ قايتەدى» دەگەندەي اڭگىمەلەر ايتقاندا، ونشا تۇسىنە بەرمەيتىن ەدىم، ەندى شاكىرتتەرىم اششى اقيقاتتى ايتىپ جاتقاندا ءوزىم دە سولاردىڭ بولاشاعى ءۇشىن ۋايىم قىلاتىن بولدىم. بىراق ولاردىڭ ەشقايسسىنىڭ بەتىنەن قاققىم كەلمەيدى. «بەس ساۋساق بىردەي ەمەس، ءبىر بيەدەن الا دا، قۇلا دا تۋادى»، ونەرگە ادالدىق تانىتپاي، جۇلدەگە ۇمتىلىپ باسشىلاردى ورىنسىز ماقتاپ، جاعىمپازدىق جاسايتىن كەيبىر شاكىرتتەرىمە كوڭىلىمنىڭ قۇلازيتىنىن دا جاسىرعىم كەلمەيدى. ونداي كەزدە «ىشتەن شىققان شۇبار جىلان» دەيمىز دە، ىشتەن تىنامىز.
- «تورعاي اقىندىق مەكتەبى» اتتى وقۋ قۇرالىڭىز جارىق كوردى، وسى كىتاپتان وزگە وبلىستاردان كەلگەن ستۋدەنتتەر قانداي ءتالىم، ونەگە الماق؟ وقىتۋداعى ماقساتىڭىز نە؟
- باسقا وبلىستاردان كەلگەن ستۋدەنتتەرگە تورعاي اقىندارىنىڭ قاجەتى نە دەيسىز عوي! ونداي قيسىنعا سالاتىن بولساق، ورىس پۋشكيننىڭ، اعىلشىن بايروننىڭ، نەمىس گەتەنىڭ، يتاليان پەتراركانىڭ، پارسى ءفيردوۋسيدىڭ دە قازاققا قاجەتى بولماي قالادى عوي. ابايدى تەك سەمەيلىكتەر، ماحامبەتتى اتىراۋلىقتار، تۇرماعامبەتتى تەك قىزىلوردالىقتار وقۋ كەرەك قوي، وندا. تورعاي اقىندىق مەكتەبى مەنىڭ عىلىمي تاقىرىبىم. ءاربىر جوعارى وقۋ ورىنىندا عىلىمي دارەجەلى وقىتۋشىلار ءوزىنىڭ عىلىمي تاقىرىبى بويىنشا ارنايى كۋرس جۇرگىزەدى. تورعاي اقىندىق مەكتەبىنىڭ وكىلدەرى كەڭەستىك زاماندا زەرتتەۋ اياسىنان تىس قالىپ كەلدى. ونىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. سول سەبەپتەردىڭ ءبىرى بۇل اقىنداردىڭ ءبىرازى احمەت پەن مىرجاقىپتىڭ ۇستازدارى، ەندى ءبىرازى الاش قوزعالىسىنا قاتىسقان، سول ءۇشىن حالىق جاۋى اتانعان، سوتتالعان، جەر اۋدارىلعان اقىندار. بۇل اقىنداردىڭ قاي-قايسىسىن الساڭىز دا قازاق پوەزياسىنىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسقان اقىندار. حالىق اقىندارى نۇرحان احمەتبەكوۆ، ومار شيپين، ءسات ەسەنباەۆتار، قازاق پوەزياسىنداعى باللادا جانرىنىڭ اتاسى قاينەكەي جارماعامبەتوۆ، قازاق ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلدەرى سىرباي مەن عافۋ، كەڭشىلىك، ءشامىل، قوعاباي، قويشىعارا، تولەن، سەرىك، سەرىكباي، قونىسباي سياقتى اقىن-جازۋشىلاردىڭ ءبارى سول كىسىلەردىڭ شەكپەنىنەن شىققان. ونى وقىتۋداعى ماقساتىم-قازاق ادەبيەتىنىڭ وسىنداي اقتاڭداق بەتتەرىن ورنىنا كەلتىرۋ، سونىمەن بىرگە، قازاق ادەبيەتتانۋىندا كەنجە دامىپ كەلە جاتقان ايماقتىق ادەبيەتتانۋ سالاسىنا ۇلەس قوسۋ. وسى جۇمىستىڭ ىزىمەن قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن ستۋدەنتتەر ءوز ايماعىنداعى وسىنداي اشىلماي جاتقان قازىنانى تاۋىپ، زەرتتەپ-زەردەلەپ قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىنا قوسسا دەگەن نيەت قوي.
- ۇستازدىق قىزمەتتەگى ماقساتتارىڭىز بەن ارماندارىڭىزعا جەتتىڭىز بە؟
- ول تۋرالى ءسوز قوزعاۋ ەرتەرەك شىعار. دەگەنمەن ءبىراز شاكىرتتەرىمنىڭ ومىردەن ءوز جولىن تاۋىپ، ەلگە پايداسى تيەدى-اۋ دەگەن باعىتقا جول سىلتەۋگە سەپتىگىمىز ءتيىپ جاتقان بولار. ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىتقان شاكىرتتەرىمنىڭ ءبىرى عىلىم كانديداتى، ەندى ءبىرى كتك، قازاقستان ارناسىندا، تاعى ءبىرى «نۇر-استانا» گازەتىندە بەلدى جۋرناليست بولىپ قىزمەت اتقارىپ قانا قويماي، ەلگە بەلگىلى تۇلعالارعا اينالدى. ارقالىقتاعى شاكىرتتەرىمنىڭ ءبىرازى رەسپۋبليكاعا، وبلىسقا تانىلىپ قالدى.
- الداعى ۋاقىتتاردا قانداي جوبا، جوسپارلارىڭىز بار، سول جونىندە ايتساڭىز! كەزىندە ادەبيەتتانۋشى عالىم بەيسەنباي كەنجەباەۆ تالاپتى جاستاردى جيناپ، ۇلكەن عىلىمي مەكتەپ قالىپتاستىردى، كەيىنىرەك وسى مەكتەپتىڭ وكىلى بولعان ۇستازىڭىز رىمعالي نۇرعالي وسى باعىتتا جۇمىس جاسادى. ءسىز وسى ءۇردىس بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرسىز با؟
- الداعى ءومىر ءبىر اللاعا ايان. ويدا جۇرگەن جوبا-جوسپارلار جەتكىلىكتى. ءوزىم قىزمەت ەتىپ جاتقان فاكۋلتەتتەگى تاربيە جۇمىسىن جۇيەلى جولعا قويۋعا باعىتتالعان ءبىراز ويلارىم بار. نەگىزىنەن تاربيە جۇمىستارىن ستۋدەنتتەردىڭ بويىنداعى قارىم-قابىلەتتەردى اشا وتىرىپ، شىعارماشىلىق باعىتتا وربىتكىم كەلەدى. ينشاللا، باستاما جامان ەمەس. ەندى وسى جۇمىستى ينستيتۋت، قالا دەڭگەيىنە دەيىن جەتىلدىرىپ، قالامىزدا جاستاردىڭ رۋحاني ورتاسىن قالىپتاستىرۋ باستى ماقسات. سونىمەن بىرگە ەلىمىزدىڭ باسقا ايماقتارىنداعى ادەبي ورتامەن شىعارماشىلىق بايلانىس جاساپ تۇرساق، شىعارماشىل جاستاردىڭ وسۋىنە زور ىقپالى بولار ەدى. عىلىمي مەكتەپ جايىنا كەلسەك، بۇل دا كوپتەن ويدا جۇرگەن ماسەلە ەدى. بۇل ءىستى ەندى قولعا الىپ جاتىرمىز. جاقىندا عىلىمعا يكەمى بار دەگەن ون شاقتى ستۋدەنتتى جيناپ، تاقىرىپتارىن اقىلداسىپ، جوسپارىن قۇردى0.
- «ىبىرايتانۋ» كۋرسىن عىلىمي اينالىمعا ەنگىزىپ، وقىتۋدىڭ ماقساتى نە؟
- بىلتىرعا جىلى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا «ىبىرايتانۋ» كۋرسىن دايىنداعان بولاتىنبىز. نەگىزگى باسشىسى پەداگوگيكا جانە پسيحولوگيا كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، دوتسەنت پ.ءا.احمەتوۆا بولاتىن. سونىمەن بىرگە قۇرامىندا ينستيتۋت دوتسەنتى ع.ق.بيجانوۆا، ماگيستر گ.شاۋمەن جانە مەن بار شىعارماشىلىق توپ جۇمىس جاساپ، باعدارلامامىز مينيسترلىكتىڭ كونكۋرسىنان جەڭىپ شىقتىق. باعدارلاما رەسپۋبليكالىق «قازاقستان مەكتەبى» جۋرنالىندا جاريالاندى. مينيسترلىكتىڭ نەگىزگى باستاماسى ورتا مەكتەپتەردە فاكۋلتاتيۆتى كۋرس رەتىندە «ابايتانۋ»، «ىبىرايتانۋ» كۋرستارىن جۇرگىزۋ بولاتىن. بىراق كەيىننەن مينيسترلىك تاراپىنان حابار بولماي كەتتى. ينستيتۋتىمىز ىبىراي اتامىزدىڭ اتىندا بولعاندىقتان «ىبىرايتانۋ» كۋرسى بىزدە بۇرىننان جۇرگىزىلىپ كەلەدى. ەندى ءبىز وسى جاساعان جۇمىستى الداعى ۋاقىتتا عىلىمي جوبالار كونكۋرسىنا ۇسىنباقپىز. ماقساتىمىز ورتا مەكتەپتىڭ بارىنە بولماسا دا، ىبىراي اتىنداعى مەكتەپتەرگە، كوللەدجدەرگە وسى كۋرستى ەنگىزۋ.
سۇحباتتاسقان ەلدوس توقتارباي، ىبىراي التىنسارين اتىنداعى ارقالىق مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى فيلالوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى.
Abai.kz
