قر پرەمەر-ءمينيسترى ءاليحان سمايىلوۆ ورتا بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدى ودان ءارى جالعاستىرىپ، سالاداعى پروبلەمالىق ماسەلەلەر مەن مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن تالقىلادى. 26 مامىردا وتكەن جيىنعا اقمولا، قوستاناي، پاۆلودار جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنىڭ كاسىپكەرلەرى قاتىستى. 

يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى ءىلياس وسپانوۆ ىشكى رەزەرۆتەر ەسەبىنەن وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى ءوندىرىستى $46 ملرد-قا ۇلعايتۋعا بولاتىنىن، سونىمەن بىرگە قازاقستان ماكرووڭىر نارىعىنا قوسىمشا جالپى قۇنى شامامەن $300 ملرد قۇرايتىن ءونىم جەتكىزۋگە الەۋەتى بار ەكەنىن حابارلادى.

وتاندىق ءوندىرىستى دامىتۋ مۇمكىندىگى جوعارى نەگىزگى باعىتتاردىڭ قاتارىندا مۇناي-گاز ماشينالارىن جاساۋ، قۇرىلىس ماتەريالدارىن، ازىق-تۇلىك جانە تىڭايتقىشتار شىعارۋ، بولات ونىمدەرىن، اليۋميني جانە مىس سالالارىنىڭ تاۋارلارىن ءوندىرۋ، تەمىر رۋداسىن، ماقتا تالشىعىن، ءجۇن، بىلعارى وڭدەۋ جانە باسقالار بار.

تىكەلەي مەملەكەتتىك ىنتالاندىرۋ شاراسى اياسىندا بيىل 500 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى جوبالاردى، ونىڭ ىشىندە ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى مەن قازاقستاننىڭ دامۋ بانكىنىڭ جەلىسى ارقىلى قارجىلاندىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.

اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ەربول قاراشوكەەۆ قازىرگى ۋاقىتتا رەسپۋبليكانىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىندە وڭ دامۋ ءۇردىسى قالىپتاسىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. بۇل رەتتە مەملەكەت قارجىلاندىرۋدىڭ قولجەتىمدىلىگىن كەڭەيتۋ جانە وندىرىلگەن ءونىمدى وتكىزۋدىڭ جاڭا نارىقتارىن اشۋ بويىنشا جۇمىستى جالعاستىرىپ كەلەدى.

ماسەلەن، سۋبسيديالاۋدى رەفورمالاۋ بولىگىندە بيزنەس-قوعامداستىقتىڭ ۇسىنىستارىن ەسكەرە وتىرىپ، سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن تومەندەتۋگە باعىتتالعان، بىراق قولدانىستاعى جۇيەنىڭ نەگىزگى كونتۋرلارىن ساقتاي وتىرىپ، ناقتى وزگەرىستەردى كوزدەيتىن ءوزارا مامىلەگە نەگىزدەلگەن نۇسقا ازىرلەندى.

سونىمەن قاتار بىرىڭعاي اقپاراتتىق جۇيەنى ەنگىزۋ شەڭبەرىندە اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرۋشىلەرىنە سۋبسيديالاردىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن كەزەك تارتىبىمەن بەرىلگەن وتىنىمدەردى قاناعاتتاندىرۋعا كەپىلدىك بەرەتىن «كۇتۋ پاراقتارى» ىسكە قوسىلدى. جالپى، بيىل اۋىل شارۋاشىلىعىن سۋبسيديالاۋعا كەمىندە 425 ملرد تەڭگە بولىنەتىن بولادى.

«اگرارلىق نەسيە كورپوراتسياسى» اق ارقىلى بيىلعى كوكتەمگى ەگىستىك جۇمىستارى مەن وراق ناۋقانىنا 140 ملرد تەڭگە ءبولىندى، ونىڭ 70 ملرد-ى ورتا مەرزىمگە ارنالعان قاراجات جانە كەلەسى جىلعى ءساۋىر ايىنا دەيىن قايتارىلادى.

نەسيەلەۋگە كەلەتىن بولساق، فورۆاردتىق ساتىپ الۋ باعدارلاماسى جالعاسادى. «ازىق-تۇلىك كورپوراتسياسى» ۇك» اق ارقىلى 71 ملرد تەڭگەدەن استام قارجى، سونداي-اق اۋىل شارۋاشىلىعى جانە مال ازىعىن دايىنداۋعا ارنالعان تەحنيكا ساتىپ الۋ ءۇشىن «قازاگروقارجى» اق-نىڭ جارعىلىق كاپيتالىن ۇلعايتۋعا 20 ملرد تەڭگە بولىنەدى. سونىمەن قاتار بارلىق وڭىرلەردە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، اوك-تەگى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى نەسيەلەندىرۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ باستالادى. بيىل ول ارقىلى 65 تاۋارلى-ءسۇت فەرماسىنىڭ قۇرىلىسىن سالۋعا 100 ملرد تەڭگە باعىتتالاتىن بولادى. نەسيەلەردى 2,5%-بەن 10 جىل مەرزىمگە، ەڭ جوعارى مولشەرى 5 ملرد تەڭگەگە دەيىن بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر.

وتاندىق مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وتكىزۋ نارىقتارىن كەڭەيتۋ ءۇشىن قازاقستاندىق كاسىپورىنداردى ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ شەتەلدىك تىزىلىمىنە ەنگىزۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. بۇگىندە 3282 كاسىپورىن ءوز ونىمدەرىن شەتەلگە جەتكىزۋگە قۇقىلى.

وسىمدىك شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنە كەلەتىن بولساق، سوڭعى ەكى جىلدا قازاقستاندىق 901 كاسىپورىن قىتايدىڭ باس كەدەن باسقارماسىنىڭ رەەسترىنە ەنگىزىلگەن.

كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار جەڭىلدەتىلگەن قارجىلاندىرۋدى ۇسىنۋ، سۋبسيديالاۋدىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ، ءوندىرىستى جاڭعىرتۋ جانە اۆتوماتتاندىرۋ، ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمعا قوسىلۋ، جەر رەسۋرستارىنىڭ قولجەتىمدىلىگى، شاعىن ونەركاسىپ ايماقتارىن دامىتۋ، وندىرىستەگى وتاندىق ۇلەستى ارتتىرۋ، ەكسپورتتى قولداۋ، جوسىقسىز باسەكەمەن كۇرەس جانە باسقا دا بىرقاتار ماسەلەنى تالقىلادى.

«ەڭبەك»، «قازاقستاننىڭ جىلىجاي تەحنولوگيالارى»، «سنن»، «Turkey PVL»، «رادۋگا»، «Asyl Farms»، «ادال-اگرو»، «Asyl Farms»، «TEHNOPARK KZ» جانە ت. ب. كومپانيالاردىڭ باسشىلارى ءسوز سويلەدى.

ورتالىق مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ باسشىلارى كوتەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ەگجەي-تەگجەيلى تۇسىنىكتەمەلەر بەردى. اتاپ ايتقاندا، كەزدەسۋ بارىسىندا بىرنەشە تۇيتكىلدى ماسەلەنى شەشۋ جولدارى ايقىندالدى، قالعاندارى بويىنشا پرەمەر-مينيستر ۋاكىلەتتى ۆەدومستۆولارعا ءتيىستى پىسىقتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى تاپسىردى.

ءاليحان سمايىلوۆ ۇكىمەت ورتا بيزنەستىڭ جاڭا وندىرىستەردى قۇرۋ جانە كەڭەيتۋ جونىندەگى باستامالارىن بەلسەندى تۇردە قولدايتىنىن اتاپ ءوتتى. مۇنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارى قاتارىندا وندىرىستەگى وتاندىق ۇلەستى ارتتىرۋ، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ، كاسىپورىنداردى تسيفرلىق ترانسفورماتسيالاۋ، تەرەڭ وڭدەۋ تەحنولوگياسىنا نەگىزدەلگەن باسەكەگە قابىلەتتى ءونىم جاساۋ، زاماناۋي ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ بار.

«ول ءۇشىن ءوندىرىس تسيكلىنىڭ بارلىق كەزەڭىندە ياعني، شيكىزات بازاسىنان باستاپ دايىن ءونىمدى ىشكى جانە سىرتقى نارىقتارعا ساتۋعا دەيىن قولداۋ كورسەتىلەدى»، — دەدى پرەمەر-مينيستر.

ۇكىمەت باسشىسى بيىل يندۋستريالاندىرۋ جەلىسى بويىنشا 1 ترلن تەڭگەدەن استام سوماعا 170 جوبانى، اوك-تە جالپى قۇنى 540 ملرد تەڭگە بولاتىن 300 جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن ايتتى. سونىمەن قاتار سالىقتىق جانە كەدەندىك ارتىقشىلىقتار تىزبەسى، ونىڭ ىشىندە دايىن ءونىمدى ەكسپورتتاۋشىلار ءۇشىن كەڭەيتىلۋدە. جەرگىلىكتى دەڭگەيدە جەر ۋچاسكەلەرىن ءبولۋ، ينفراقۇرىلىم جۇرگىزۋ جانە اكىمدىكتەردىڭ قۇزىرەتىنە كىرەتىن باسقا دا ماسەلەلەر بويىنشا قولداۋ كورسەتىلەدى.

ءاليحان سمايىلوۆ مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ دا ماڭىزدى باعىت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«مەملەكەتتەن قولداۋعا يە بولعان بيزنەس سۋبەكتىلەرى ءوز ءوندىرىسىن كەڭەيتىپ، شيكىزاتتىق ەمەس ءونىم شىعارۋ كورسەتكىشىنىڭ ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس. مۇندا ىشكى نارىقتى وتاندىق تاۋارلارمەن قامتاماسىز ەتۋگە باسىمدىق بەرۋ كەرەك. ءاربىر جوبا بويىنشا ناقتى ەكونوميكالىق ناتيجەگە قول جەتكىزۋ كەرەك، بۇل ەكونوميكانى ودان ءارى ارتاراپتاندىرۋعا جانە تۇراقتى جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا ۇلەس قوسادى»، — دەدى ۇكىمەت باسشىسى.

Abai.kz