«قىزدىڭ جاسى - 18» دەمەكشى، قازاقستاندا زەينەتكەر ايەلدىڭ جاسى - 63 بولعالى تۇر. مارچەنكونىڭ مىرىڭداپ ءجۇرىپ ءماجىلىس پەن سەناتقا ماقۇلداتىپ العان زاڭ جوباسىنا (تەگىندە وسى يدەيانى ۇسىنعان ادام الدىمەن باس بانكيرىمىز ەكەنىن ۇمىتپايىق) پرەزيدەنت قولىن شيىرىپ كەپ قويىپ، ءمورىن باسسا ءبىتتى، اڭگىمە ءتامماتۋل-ءتامام. ويىمشا پرەزيدەنت اتالعان زاڭعا اسا قارسى شىقپايدى. ولاي دەۋىمىزگە سەبەپ - مارچەنكونىڭ «قازاقستان حالقىنىڭ ۇزاق ءومىر سۇرە باستاۋىنا ءبىز كىنالى ەمەسپىز عوي» دەگەن ءمۇتتايىم ءسوزى. حالىقتىڭ ۇزاق ءومىر سۇرە باستاۋى - الەۋمەتتىك تۇرمىستىڭ ءارى كىرىپ، جاقسارعانى، جۇرتتىڭ قۇنارلى ءىشىم-جەمگە مەلدەكتەپ، جۇيكەسىن جۇقارتپاي، جۇرەگىن اۋىرتپاي نۇر-جارىق دۇنيەدە الشاڭ باسىپ ءجۇرۋى دەيتىن انىقتامالىقتارعا سايادى. وسىنىڭ ءبارىن كولدەنەڭ ۇستاي وتىرىپ ايەلدەردىڭ زەينەت جاسىن 63-كە دەيىن سوزا ءتۇسۋدى جاقتايتىندار ەلباسىمىزدى مىنانداي ۋاجگە جىعاۋى مۇمكىن: «نۋرسۋلتان ابشيۆيچ، ەندى قايتەسىز، حالىقتىڭ جاعدايى جاقسارىپ كەتتى. سوندىقتان ۇزاق جاسايتىنداردىڭ دا سانى ارتۋدا. ال ايەلدەرىمىز ءتىپتى الەكەدەي جالانىپ تۇر. ولاردىڭ كاسىبي بىلىگىن، كەمەل تاجىريبەسىن سارقا پايدالانباساق وبال-دى. سەنسەڭىز، نۋرسۋلتان ابيشەۆيچ، ءسىزدىڭ ارقاڭىزدا قىز-كەلىنشەكتەرىمىز جىلدار وتكەن سايىن قۇلپىرا ءتۇسىپ (وسى ارادا ءبارى جامىراي كۇلىپ، ازىلدەسىپ تە الادى. -د.ق.) زەينەتكەر ايەل اتانعىلارى كەلمەي ءجۇر. جۇمىس ىستەيمىز دەيدى. ىستەي بەرەمىز دەيدى.

«قىزدىڭ جاسى - 18» دەمەكشى، قازاقستاندا زەينەتكەر ايەلدىڭ جاسى - 63 بولعالى تۇر. مارچەنكونىڭ مىرىڭداپ ءجۇرىپ ءماجىلىس پەن سەناتقا ماقۇلداتىپ العان زاڭ جوباسىنا (تەگىندە وسى يدەيانى ۇسىنعان ادام الدىمەن باس بانكيرىمىز ەكەنىن ۇمىتپايىق) پرەزيدەنت قولىن شيىرىپ كەپ قويىپ، ءمورىن باسسا ءبىتتى، اڭگىمە ءتامماتۋل-ءتامام. ويىمشا پرەزيدەنت اتالعان زاڭعا اسا قارسى شىقپايدى. ولاي دەۋىمىزگە سەبەپ - مارچەنكونىڭ «قازاقستان حالقىنىڭ ۇزاق ءومىر سۇرە باستاۋىنا ءبىز كىنالى ەمەسپىز عوي» دەگەن ءمۇتتايىم ءسوزى. حالىقتىڭ ۇزاق ءومىر سۇرە باستاۋى - الەۋمەتتىك تۇرمىستىڭ ءارى كىرىپ، جاقسارعانى، جۇرتتىڭ قۇنارلى ءىشىم-جەمگە مەلدەكتەپ، جۇيكەسىن جۇقارتپاي، جۇرەگىن اۋىرتپاي نۇر-جارىق دۇنيەدە الشاڭ باسىپ ءجۇرۋى دەيتىن انىقتامالىقتارعا سايادى. وسىنىڭ ءبارىن كولدەنەڭ ۇستاي وتىرىپ ايەلدەردىڭ زەينەت جاسىن 63-كە دەيىن سوزا ءتۇسۋدى جاقتايتىندار ەلباسىمىزدى مىنانداي ۋاجگە جىعاۋى مۇمكىن: «نۋرسۋلتان ابشيۆيچ، ەندى قايتەسىز، حالىقتىڭ جاعدايى جاقسارىپ كەتتى. سوندىقتان ۇزاق جاسايتىنداردىڭ دا سانى ارتۋدا. ال ايەلدەرىمىز ءتىپتى الەكەدەي جالانىپ تۇر. ولاردىڭ كاسىبي بىلىگىن، كەمەل تاجىريبەسىن سارقا پايدالانباساق وبال-دى. سەنسەڭىز، نۋرسۋلتان ابيشەۆيچ، ءسىزدىڭ ارقاڭىزدا قىز-كەلىنشەكتەرىمىز جىلدار وتكەن سايىن قۇلپىرا ءتۇسىپ (وسى ارادا ءبارى جامىراي كۇلىپ، ازىلدەسىپ تە الادى. -د.ق.) زەينەتكەر ايەل اتانعىلارى كەلمەي ءجۇر. جۇمىس ىستەيمىز دەيدى. ىستەي بەرەمىز دەيدى. ونىڭ ۇستىنە، نۋرسۋلتان ابيۆيشەۆيچ، ءوزىڭىز دە بەك جاقسى بىلەسىز، دامىعان ەلدەردىڭ ازاماتتارى زەينەتكە تىم كەش شىعادى. زەينەت جاسى - ەكونوميكانىڭ عانا ەمەس، مەملەكەتتەگى بۇكىل كومفورتتىڭ كەشەندى كورىنىسى. كرەاتيۆتىلىكتىڭ بەلگىسى».

ءبىز مايىن تامىزىپ ماقتاۋعا ولاقتىعىمىزدان وقساتا الماي وتىرمىز، مارچەنكولار بۇدان زورعىسىن ايتىپ زورىعىپ بارىپ توقتارىنا كۇمانسىزبىن. سودان كەيىن..، ءيا، ەڭ باستىسى حالىقتىڭ جايلى تۇرمىسقا، جاقسى جاعدايعا جەتكەنىن، زەينەت جاسىنىڭ دامىعان ەلدەردەگى  شەگى 63-پەن شەكتەلمەيتىندىگىن  جاقسى بىلەتىن  ەلباسىمىز زاڭعا قۇزىرەت بەرەدى.  زەينەت جاسىن ۇلعايتۋ دا باسكەگە قابىلەتتى قوعام قالىپتاستىرعانىمىزدىڭ انىق دالەلى. اقىرى ەكپىندى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنان ورىن الدىڭ با، ەندەشە، شەگىنەرگە جول جوق، وسىلاي ىستەۋ كەرەك. ايتپەسە ايەلدەر قاۋىمى زەينەتكە 65-70 جاستارىندا عانا اياق باساتىن جاپونيا سياقتى ەلدەرمەن يىق تەڭەستىردىك دەپ قايتىپ ايتامىز؟ ايەلدەردىڭ زەينەت جاسىن بىرجاقتى ەتكەن سوڭ شالبارىنىڭ ىشقىرى اينالعان شالداردى سەكسەنگە سەكىرتە سالۋ - گوري-گوريلەرگە شارۋا ەمەس. گوري-گوريگە، كەشىرىڭىزدەر، گريگوري مارچەنكوعا تاعى ءبىر ءمينيستردىڭ بەتىن شىرىگەن جۇمىرتقامەن  بىلعاتا سالۋ بۇيىم بولىپ پا، ءتايىرى؟.. ءسىرا، بۇل بيلىك ءولارا كەزدە شاڭىراق كوتەرگەن، قىزمەت باستاعان، تىرلىككە ارالاسقان، توقسانىنشى جىلداردىڭ اشتىعىن كورگەن، بار ۇمىتىنەن ايرىلىپ، كۇيرەپ قۇلاسادا قايتادان باس كوتەرىپ تىرباڭداۋدان تايماعان ۇرپاقتى قاۋساتىپ، قارتايتىپ، تاۋىسىپ بىتكەنشە تىنباۋعا بەل بايلاعان سياقتى.

رەفورما، رەفورما، رەفورما. سوتسياليستىك تۇرمىسقا ەڭبەك سىڭىرگەن اكەلەر مەن جابايى نارىققا جالاڭاش كۇيىندە ەنىپ كەتكەن بالالار قازاقستاندا  كوكجيەگى كورىنبەيتىن رەفورمالار مەن ەكسپەريمەنتتەردىڭ قۇربانى بولىپ جاتىر. ارينە،  توقسانىنشى جىلدارى رەفورمالار قاي سالاعا دا  كەرەك ەدى، بىراق رەفورمالاردىڭ تۇراقتاپ، بايىرقالايتىن ۋاقىتى بولدى ەمەس پە؟ رەفورمالاردىڭ تۇراقتاماۋى، ناتيجەگە ۇلاسپاۋى بىزدەگى الەۋمەتتىك تۇراقسىزدىقتىڭ ايقىن ايعاعى. بيلىك سول تۇراقسىزدىقتى كۇشپەن، ۇرەيمەن، تاپسىرىستاردى بۇلجىتپاي ورىندايتىن سوتتاردىڭ قاتاڭ شەشىمدەرىمەن، ءوز باسىن عانا قورعايتىن زاڭدارمەن باسىپ قالىپ وتىر. دەمەك تۇراقسىزدىق، قاتەرلى، قاۋىپتى تۇراقسىزدىق، بيلىكتىڭ ىشىندە. ال، قالىڭ بۇقارا ازىرشە كونۋگە، تىستەنىپ الىپ توزۋگە عانا بار. 63 پە؟ وعاندا ءلاپباي! انالارىمىز سۇلدەرىن سۇيرەتسەدە جۇمىستارىنا بارىپ-كەلىپ ايتەۋىر ىلدەبايمەن كۇنەلتەر. قۇداي عۇمىر بەرسە بەينەتىنىڭ زەينەتىن دە كورە جاتار. بىراق بەلسەنىپ قىزمەت ەتۋ قابىلەتىنەن ەپتەپ شەكتەلگەن، قايتكەندە ايدان ايعا امان-ەسەن جەتىپ، ەڭبەكاقىسىن شاي-پۇلعا جۇمساۋدى ويلايتىن ءالسىز ايەل بالاسى بۇگىنگى ۋاقىتتىڭ تەگەۋرىنىنە، تالابىنا، عىلىم مەن تەحنيكانىڭ ۇزدىكسىز دامۋىنا، قوعامدىق ورتاداعى ءمورالدىڭ اينىمالىلىعىنا شىداي الا ما؟ «بۇل زاڭ ءبىز سياقتى قىزمەتتەگى ايەلدەرگە ارنالعان زاڭ» دەدى  الگى زاڭ جوباسى پارلامەنتتە تالقىعا تۇسكەندە دەپۋتات سۆەتلانا جالماعامبەتوۆا. دۇرىس ايتتى.  ايتسەدە قىزمەتتە، ۇجىم باسقارىپ ۇيرەنىپ قالعان ايەلدەردىڭ ءوزى زەينەت جاسىنىڭ الپىستان اسۋىن ماقۇلداي قويار  ما ەكەن؟ داۋىمىز كەم، ادام بالاسى قاي جاسىندا دا وتباسىنا، ەلىنە پايدالى ءىس اتقارىپ، ەڭبەك ەتكەنى ءلازىم. «سەن زەينەت جاسىنداسىڭ، ەندى قوعامعا كەرەگىڭ شامالى، شالقاڭنان تۇستە جات» دەيتىن شارتتى ەشبىر ەلدىڭ زاڭ-زاكونىنەن كەزدەستىرە المايسىز. ەسەسىنە قايراتتى، جاس كەزىندە جيعان تەرگەنىن باياندى قارتتىعىنىڭ قىزىعىنا جۇمساپ، جەر بەتىن شارلاپ جۇرگەن تۋريستەردى، ازاماتتارىن ايالاي بىلەتىن مەملەكەتتەردىڭ شال-كەمپىرلەرىن قايدا بارساڭ دا جولىقتىراسىڭ. ولار زامانىندا تەر توگىپ ەڭبەك ەتكەن جاندار.  ەندى مىنە، ەڭبەكتەرىنە وراي قوعام تاراپىنان لايىقتى قۇرمەتكە بولەنىپ، دۇنيەنىڭ راحاتىن كەشىپ ءجۇر. اۋىلداعى اۋىر ازاپتان بەلى ءبىر جازىلماعان اكە-شەشەڭدى قامىعا ويلاپ تۇرىپ، ادام ءۇشىن بارشا يگىلىكتەردىڭ باسىن قوسىپ قوعام جاساي بىلگەن مەملەكەتتەرگە، سول مەملەكەتتەردە تۋىپ-وسكەن ەلدىڭ جاسى ۇلكەن كىسىلەرىنە قاراپ قىزىعاسىڭ. بىزدىكى قاناۋ. سوۆەت وكىمەتى ادام ەڭبەگىن اياۋسىز قاناپ ەدى، سونىڭ جالعاسى كوررۋپتسيا جايلاعان قازاقستاندا ءتىپتى قاعىنىپ كەتتى.

سوۆەت وكىمەتى دەسەك، سوۆەتتىك ءومىر سالتىنىڭ قازاق ايەلىنىڭ بولمىسىن كوپ وزگەرتكەنىن، تۇبەگەيلى وزگەرتىپ، تامىرىنان جۇلىپ كەتپەسە دە كەلبەتىنە ءبىراز نۇقسان كەلتىرگەنىن ەسكە تۇسىرەمىز. قازىر شە؟ قازىر قازاق قىزى مىناۋ دەپ قاراگوزايىمدارىمىزدى تانۋدان قالىپ بارامىز. شاشتارى مەن قاستارىنىڭ سارالا ساتپاق بولعانى، جۇزدەرىنىڭ سىلتىگە تۇسكەندەي سۇلكيىپ  «اعارعانى» بىلاي تۇرسىن، ىشكى الەمدەرىنىڭ الەمتاپىراقتىعى جانىڭدى تۇرشىكتىرەدى. بايلىق ءۇشىن، باي ءۇشىن ايارلىقتىڭ اسقان ءتۇرىن كورسەتىپ جۇرگەن كىم قازىر؟ قازاق قىزى. توعىشارلىقتىڭ، توپاستىقتىڭ شەگىنە جەتكەن كىم قازىر؟ تاعى دا قازاق قىزى. اۋزىن اشسا، بوقتىق ءسوزدىڭ بورانى سوعاتىن ناقۇرىس، ەركەك نە ايەل ەكەنى بەلگىسىز بەيباق كىم قازىر؟ ءيا، قازاق قىزى. الا قاپ ارقالاپ الجا-الجاسى شىعىپ قارتايعان، قۇشاعىنىڭ جىلۋىن قارا باقىرعا ايرباستاپ دىڭكەلەگەن كىم، ويباي؟! قازاق ايەلى، قىرمىزى كۇيىنە جەتپەي كۇيىپ ۇلگەرگەن قازاق قىزى. قۇداي-اۋ، تولىپ جاتىر. وسىنىڭ ءبارى ىشتەي ازعان، رۋحاني قۇندىلىقتار مەن ۇلتتىق ءداستۇردى مىسە تۇتپاعان، ءوز تىلىندە سويلەۋگە ارلانعان، ورىس مادەنيەتىنە ەسسىز ىلىققان  قازاق وكىمەتىنىڭ  «جەمىسى».  بۇگىنگى بيلىك، قازىرگى قازاق وكىمەتى  قازاق ايەلىنىڭ جانىن ابدەن ەزگىگە سالدى، اياۋسىز جارالادى. بۇزدى. ايتپەسە، بەيكۇنا قازاق قىزى اناسىنان  اقشا ءۇشىن، ءبىر ساتتىك ءلاززات ءۇشىن ەتەگىن باسىنا ءتۇرىپ تۋماعان شىعار. بۇل ارادا قازاق ايەلى تۇتاسىمەن ازىپ-توزىپ ءبىتتى دەگەن بايلام ايتىپ وتىرماعانىمدى ەسكەرتەمىن. «قايران ءبىزدىڭ انالار اردى ويلاعان» امان-ساۋ ورتامىزدا عوي. ەتىگىنىڭ باسىنا قاراعان ەركەك كىندىكتىدەن اسىپ تۋعان اپكە-قارىنداسقا دا كەندە ەمەسپىز.   ايەل-انالار بىلەكتى ءتۇرىپ تاستاپ بۇگىندە  وتباسىنىڭ تىرلىگى مەن وشاقتاعى وتتىڭ ءسونىپ قالماۋى ءۇشىن مايداندا ءجۇر. ءومىر مايدانىندا. ول مايدان عازيز انالار مەن ارۋ قىزداردىڭ سورىنا قاراي وسى كۇندەرى مەيىلىنشە كۇردەلەنە تۇسكەن سياقتى.  63 جاستاعى زەينەتكەرلىكتى  قويشى،  دەنىڭ ساۋ، دەرتىڭ جوق بولسا، ورتادان الاپەس شىققانداي بولماي ويناپ-كۇلىپ ەڭبەك ەتىپ جۇرگەنگە نە جەتسىن. بارىنەن سۇمدىعى، ءبىز ايەل جانىن وبالسىنبايتىن قوعامعا اينالىپ بارامىز. سول قورقىنىشتى. وقىعان، قىزمەتكە ىلىككەن قىزداردىڭ دەنى  قىزمەتتىڭ نەكەلى جارى بولۋعا دايىن. گەندەرلىك ساياسات، قازاقستاندا وزگە ساياسات تياناق تاپقانداي، كۇن تارتىبىنەن تۇسۋدەن قالدى. ءبىر سوزبەن قايىرعاندا، مارچەنكوسى بار، وزگەسى بار قازاق قوعامىنا بىلگەنىن جاساپ، بىلىقتىرىپ باعۋدا. مويىنداۋعا تۋرا كەلەدى، بار ماسەلە قوعامنىڭ جاتىرىنا بايلانىستى. جاتىرى بۇزىلعان قوعامىڭ تۇزەلۋى قيىن.

Abai.kz