كەڭەس يمپەرياسى ەنگىزگەن ارالاس مەكتەپتەن قاشان ارىلامىز؟!

2023 جىلى 14 ماۋسىمدا وتكەن قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ جالپى وتىرىسىندا ءماجىلىس دەپۋتاتى، «اق جول» فراكتسياسى مۇشەسى قازىبەك يسا قازاق مەكتەپتەرىنىڭ اۋىر جاعدايىنا توقتالىپ، ارالاس مەكتەپ جۇيەسىن توقتاتۋدى تالاپ ەتتى.

قر وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى ع.بەيسەنباەۆقا،

شىعىس قازاقستان وبلىسى اكىمى د.احمەتوۆكە!

پارلامەنتكە كەلگەن شىعىس قازاقستان وبلىسى ريددەر قالاسىنداعى جالعىز قازاق مەكتەبى - شاڭىراعى قۇلايىن دەپ تۇرعان «شاڭىراق» مەكتەبىنىڭ اپاتتى جاعدايى تۋرالى اتا-انالار حاتىن وقىعاندا، ءبىز ءالى تاۋەلسىزدىك الماي، كەڭەس يمپەرياسىندا ءجۇرمىز بە دەگەن وي كەلەدى…

550-دەي وقۋشى وقيتىن العاشقى قازاق مەكتەبى ايگىلى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنەن كەيىن 1987 جىلى قازاق مەكتەبىن اشۋعا دەگەن تالاپ كۇشەيىپ، الدىمەن كەشكى مەكتەپ بولىپ اشىلعان. بىراق تاۋەلسىزدىك الساق تا، جاعداي سول كەڭەس وداعى كەزىندەگىدەن وڭالىپ كەتكەنى شامالى...

550-دەي قازاق بالاسى وقيتىن جالعىز قازاق مەكتەبى وتكەن عاسىردىڭ باسىندا، 1936 جىلى جانە 1952 جىلى سالىنعان ەكى توزىعى جەتكەن، قۇلايىن دەپ تۇرعان جايدا وتىر.

ريددەردەگى جالپى 16 مەكتەپتىڭ 1-ەۋى عانا قازاقشا، 12-ءسى ورىسشا، 3-ەۋى ارالاس مەكتەپ. قازاق ەلىندە قازاق مەكتەبى 20 جىلدان بەرى جاڭا عيمارات سۇراپ زارلاپ كەلەدى. ريددەردە قازاقشا مەكتەپ جەتىسپەيتىندىكتەن، قازاق بالالارىنا ديسكريممناتسيا جاسالىپ، وقۋعا جاعداي جاسالماي، زارداپ شەگۋدە.

سونىڭ وزىندە بۇل قازاق مەكتەبى ءبىلىمى بويىنشا قالاداعى ەڭ ۇزدىك مەكتەپ، قازاقستاننىڭ 100 مەكتەبى تىزىمىنە ەنگەن.

«شاڭىراق» مەكتەبىندەگى 550 بالادان باسقا قالادا تاعى 700-دەي بالا قالاداعى ءار ارالاس مەكتەپتە وقىپ جاتىر. وسىعان بايلانىستى حالىق وسى وتكىر ماسەلەنى شەشىپ بەرۋىن، قازاق مەكتەپتەرى اشىلىپ، جاڭا عيمارات سالىنۋىن تالاپ ەتۋدە.

2008 جىلى ءماجىلىس دەپۋتاتى نۇرتاي سابيلياننىڭ قولداۋىمەن «شاڭىراق» قازاق مەكتەبىنە جاڭا عيمارات سالۋعا جەر دە بولىنگەن. بىراق كەيىن جەرگىلىكتى اكىمدىك پەن ءبىلىم ءبولىمىنىڭ ارالاسۋىمەن قۇجاتتار بۇرمالانىپ، №6 شاعىناۋدانداعى جاڭا مەكتەپ عيماراتى باسقا ارالاس مەكتەپكە بەرىلگەن. ال 2022-2023 وقۋ جىلىنىڭ 6 قىركۇيەكتەگى مالىمەتى بويىنشا 600 ورىندىق ول مەكتەپكە بالا تولماي، 218 وقۋشى وقىعان. قالاداعى 1200-دەي قازاق وقۋشىلاردىڭ جارتىسى تيپتىك ەمەس، اپاتتى «شاڭىراق» مەكتەبىندە، جارتىسى قالانىڭ ءار جەرىندەگى ارالاس مەكتەپتەرگە قاتىناپ بارىپ وقىپ ءجۇر.

نەگىزى، «شاڭىراق» قازاق مەكتەبىنە سالىنعان جاڭا عيماراتتى «ارالاس» مەكتەپكە اينالدىرىپ جىبەرگەندەر زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرۋى ءتيىس!

2008 جىلى «شاڭىراق» قازاق مەكتەبىن سالۋعا جەر تەلىمىن ءبولۋ تۋرالى قاۋلى شىققاندا مەكتەپتىڭ اپاتتىق مەكتەپ ەكەنى تۋرالى ەكسپەرت ساراپتاماسى دا، تيپتىك ەمەس مەكتەپتە وتىرعانى تۋرالى دا قۇجاتتار بولدى.

2019 جىلى بۇل ساراپتامانى دا باسقا قۇجاتتاردى دا مەكتەپتەگى جينالىستا ريددەر قالاسى ءبىلىم بەرۋ ءبولىمى باسشىسى داۋلەت يلياسوۆ ءوز قولىمەن الىپ كەتىپ، جوق قىلدى. سودان كەيىن 2019 جىلى جاڭا قاۋلى شىعارعاندا #6 ىقشاماۋداندا سالىناتىن مەكتەپ قۇجاتى قازاق مەكتەبى ەمەس، ارالاس مەكتەپ بولىپ بۇرمالانىپ كەتتى.

1. قازاق ەلىندە قازاق مەكتەبىنىڭ قۇرىلىسىنا بولىنگەن جەر مەن قاراجاتتى قانداي ساياساتپەن حالىقتان ۇرلاپ، وتىرىك قاجەتتىلىك تۋدىرىپ، باسكا مەكتەپكە بەرىپ وتىر؟

2. بىلتىر سالىنعان 600 بالاعا ارنالعان جاڭا مەكتەپتە 218 بالا وقىپ، ءالى كۇنگە دەيىن تولتىرا الماي وتىرسا، وندا نەگە «شانىراق» قازاق مەكتەبىنە بەرمەيدى؟ بۇل حالىق كارجىسىن اشىق توناۋ عوي؟

قابىرعاڭدى قايىستىرار وسى تاۋەلسىز جانە ادىلەتتى قازاقستاننىڭ ۇستانىمىنا قارسى جاسالعان قارەكەتتەرگە كىم كىنالى؟ ولار نەگە جازالانبايدى؟ وبلىس، قالا اكىمدەرى نەگە مەملەكەتتىك مۇددەنى قورعاماي وتىر؟ وسى سۇراققا اشىق جاۋاپ تالاپ ەتەمىز.

وسى ءبىزدىڭ ەلدە قازاق مەكتەبىن اشامىز دەسەك، “ارالاس مەكتەپ اشايىق” دەپ، ارالاسىپ شىعا كەلەتىن قۇلدىق ساناداعى شەنەۋنىكتەردەن قاشان جانە قالاي قۇتىلامىز؟ تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 32 جىل بولدى ەمەس پە؟!

ويتكەنى، مۇنداي مەملەكەتتىك مۇددەگە قارسى شەنەۋنىكتەر ءار قالادا جەتەدى.

ولار ءالى اكىمدىكتە، ءبىلىم سالاسى باسىندا وتىر.

مىسالى، الماتى وبلىسى تالعار قالاسىنداعى ت.رىسقۇلوۆ مەكتەبى ءۇشىن سالىنعان جاڭا #25 مەكتەپتىڭ “وقۋ قازاق تىلىندە” دەگەن پاسپورتىن اۋىستىرىپ جىبەرگەندەر قىزمەتتە ءوسىپ كەتتى. الماتى قالاسىنداعى   ناۋرىزباي اۋدانىندا دا #207 جاڭا مەكتەپتى دە ارالاسقىشتار «ارالاس مەكتەپ» ەتىپ جىبەردى…

ءبىز بۇل ۇلتتىق مۇددەگە - مەملەكەتتىك مۇددەگە قارسى شىققانداردىڭ ءبارىنىڭ اتى -ءجونىن جاريالايمىز الدا.

ەشكىم دە، ەشنارسە دە ۇمىتىلمايدى!

ءبىز ەلىمىزدەگى قازاقشا وقيتىن بالالار مەن اتا-انالاردىڭ تالاپتارىن قولدايمىز:

1. ريددەر قالاسىنداعى «شاڭىراق» قازاق مەكتەبىنىڭ 600 بالاسىنا ارنالعان، بىراق اكىمدىكتىڭ بۇرمالاۋىمەن، 218 وقۋشى عانا وقيتىن № 11 ارالاس مەكتەپكە بەرىلىپ كەتكەن جاڭا عيمارات زاڭدى يەسى «شاڭىراق» مەكتەبىنە بەرىلۋى ءتيىس! سوندا قالانىڭ وسى جاقتاعى جەتى اۋدانىنىنىڭ قازاق بالالارى وسىندا كەلىپ وقيدى.

2. قالاداعى قالعان ءتورت اۋداندا وقىپ جۇرگەن قازاق وقۋشىلارى ءۇشىن سول ماڭداعى №7 ىقشاماۋدانعا سالىناتىن “جايلى مەكتەپ” جوباسى بويىنشا جاڭا مەكتەپ بەرىلۋى ءتيىس!

3. ەلىمىزدەگى ەسكى عيماراتتا جانە ءۇش اۋىسىمدا وقيتىن قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ءبارى “جايلى مەكتەپ” جوباسىنان جاڭا عيمارات الۋى ءتيىس!

4. كەڭەس يمپەرياسى ەنگىزگەن، ءالى كۇنگە ءىس-شارالارى كەڭەس وداعى تىلىندە وتەتىن ارالاس مەكتەپ جۇيەسىن شۇعىل توقتاتۋ قاجەت!

ادىلەتتى قازاقستانعا قادام باسقانىمىزدى ەڭ الدىمەن بالالار سەزىنۋى ءتيىس.

قۇرمەتپەن، «اق جول» فراكتسياسى دەپۋتاتتارى

Abai.kz