ءسابيت دوسانوۆ، جازۋشى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى. مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
ازعانا ۋاقىتتا اقپارات ايدىنىنان ءوز ورنىن العان، جاقىندا عانا 1001-سانىنا جارىققا شىققان «الاش ايناسى» گازەتىنەن تىلەۋ كولباەۆتىڭ «عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ ءۇش ەرلىگى» اتتى ماقالاسىن (31.05.2013 جىل) وقىپ، اڭ-تاڭ بولدىم.
ونىڭ ءمانىسى مىناۋ: عابەڭنىڭ ءۇش ەرلىگى جايلى مەن ەرتەرەكتە جازعان ەدىم. ءبىر تاقىرىپتى بىرنەشە قالامگەردىڭ جارىسا جازۋىندا وعاشتىق جوق، ەگەر اۆتور سول تاقىرىپقا جاڭا ءبىر قىرىنان كەلىپ جاڭالىق اشىپ جاتسا نۇر ۇستىنە نۇر. ماقالا اۆتورى ت.كولباەۆ مىرزا تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور بولعاندىقتان سونداي ءبىر جاڭالىق كۇتىپ ەدىم. ول ءۇمىتىم اقتالمادى. ونىڭ ورنىنا اۆتور مەنىڭ «انا ءتىلى» گازەتىندە 2012 جىلدىڭ 1-7 ناۋرىزىندا جاريالانعان «اتى اڭىزعا اينالعان سۋرەتكەر» اتتى ماقالامنىڭ بىرەر تۇسىنان سوزبە-ءسوز كوشىرىپتى. مەن جوعارىدا اتالعان ماقالامدا بىلاي دەپ جازىپ ەدىم: 1. «شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعى – ءتاندى، ساياساتتىڭ اڭىزاق اپتابى جاندى شىجعىرىپ تۇرعان ايگىلى 1932 جىل. كۇنمەن بىرگە عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ دە جۇرەگى جانىپ تۇر. كوڭىل نالا، جانى جارا جازۋشى كوپ ويلانىپ، كوپ تولعاندى. اشتىقتىڭ قاتتى شەڭگەلى ءبۇرىپ، قان قاقساعان حالقىنا ارا تۇسۋگە بەكىنگەن ول جازۋ ۇستەلىنە وتىردى. سول كۇنى شىلدە ايىنىڭ ءبىرىنشى جۇلدىزىندا دۇنيەگە كەلگەن «بەسەۋدىڭ حاتى» اراعا بىرەر كۇن سالىپ، ولكەلىك پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى گولوششەكيننىڭ الدىنان ءبىر-اق شىقتى. ونىڭ ءبىر داناسى كرەملدەگى كۇن كوسەم اتانعان ماسكەۋدەگى ستالينگە دە جەتكەن ەدى».
ازعانا ۋاقىتتا اقپارات ايدىنىنان ءوز ورنىن العان، جاقىندا عانا 1001-سانىنا جارىققا شىققان «الاش ايناسى» گازەتىنەن تىلەۋ كولباەۆتىڭ «عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ ءۇش ەرلىگى» اتتى ماقالاسىن (31.05.2013 جىل) وقىپ، اڭ-تاڭ بولدىم.
ونىڭ ءمانىسى مىناۋ: عابەڭنىڭ ءۇش ەرلىگى جايلى مەن ەرتەرەكتە جازعان ەدىم. ءبىر تاقىرىپتى بىرنەشە قالامگەردىڭ جارىسا جازۋىندا وعاشتىق جوق، ەگەر اۆتور سول تاقىرىپقا جاڭا ءبىر قىرىنان كەلىپ جاڭالىق اشىپ جاتسا نۇر ۇستىنە نۇر. ماقالا اۆتورى ت.كولباەۆ مىرزا تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور بولعاندىقتان سونداي ءبىر جاڭالىق كۇتىپ ەدىم. ول ءۇمىتىم اقتالمادى. ونىڭ ورنىنا اۆتور مەنىڭ «انا ءتىلى» گازەتىندە 2012 جىلدىڭ 1-7 ناۋرىزىندا جاريالانعان «اتى اڭىزعا اينالعان سۋرەتكەر» اتتى ماقالامنىڭ بىرەر تۇسىنان سوزبە-ءسوز كوشىرىپتى. مەن جوعارىدا اتالعان ماقالامدا بىلاي دەپ جازىپ ەدىم: 1. «شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعى – ءتاندى، ساياساتتىڭ اڭىزاق اپتابى جاندى شىجعىرىپ تۇرعان ايگىلى 1932 جىل. كۇنمەن بىرگە عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ دە جۇرەگى جانىپ تۇر. كوڭىل نالا، جانى جارا جازۋشى كوپ ويلانىپ، كوپ تولعاندى. اشتىقتىڭ قاتتى شەڭگەلى ءبۇرىپ، قان قاقساعان حالقىنا ارا تۇسۋگە بەكىنگەن ول جازۋ ۇستەلىنە وتىردى. سول كۇنى شىلدە ايىنىڭ ءبىرىنشى جۇلدىزىندا دۇنيەگە كەلگەن «بەسەۋدىڭ حاتى» اراعا بىرەر كۇن سالىپ، ولكەلىك پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى گولوششەكيننىڭ الدىنان ءبىر-اق شىقتى. ونىڭ ءبىر داناسى كرەملدەگى كۇن كوسەم اتانعان ماسكەۋدەگى ستالينگە دە جەتكەن ەدى».
2. «... جازۋشى عابيت مۇسىرەپوۆتى قىستىڭ كوزى قىراۋدا قيان شەتتەگى قوستانايدىڭ الىس ءبىر تۇكپىرىندەگى امانگەلدى اۋدانىنا ۇزاق مەرزىمدى ىسساپارعا جىبەرگەن بيلىكتىڭ ويى بەسەنەدەن بەلگىلى بولاتىن. ونىڭ بەرىسى «اشتان قىرىلىپ جاتقان حالىقتىڭ ورتاسىنا ايداپ سالىپ، «تەنتەك جازۋشىنى» تەزگە سالىپ، تاۋبەسىنە كەلتىرسىن»، ءارىسى «ءوزى دە سول اشتارمەن بىرگە ولمەسە ورەم قاپسىن» ەدى. قۇداي ساقتاپ، بۇل ازاپتى دا اۋىر، قيىن دا قاتەرلى ساپاردان الماتىعا امان-ساۋ ورالدى.
بۇل – جازۋشى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ ءوزىنىڭ سانالى عۇمىرىنداعى حالقى ءۇشىن جاساعان ءبىرىنشى ەرلىگى ەدى».
3. بۇل وقيعا 1985 جىلدىڭ 28 جەلتوقسانىندا بولعان ەدى. عابەڭ «قالام ۇستاۋعا ءحالى بولماعاندىقتان كوڭىلىن سۇراۋعا اۋرۋحاناعا كەلە قالعان ءالجاپپار ابىشەۆ پەن مۇحتار ماعاۋينگە ايتىپ جازدىرعان» سول سوڭعى حات – سوڭعى ەرلىكتەگى سوم التىن ءسوز. اقيرەت ساپارىنا اتتانىپ بارا جاتقان ساتتەگى اقىرعى تىلەك مىناۋ:»
مىنە، وسى جوعارىدا كەلتىرىلگەن ءۇش ۇزىك ءۇزىندىنى تىلەۋ كولباەۆ سوزبە-ءسوز كوشىرىپتى. ەڭ بولماسا مەنىڭ ءبىر ءسوزىمدى وزگەرتپەگەن، تىم قۇرىسا تىرناقشاعا دا الماعان، اۆتورعا سىلتەمە دە جاساماعان. سوندا مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
بۇكىل ءومىرىم جازۋمەن، وقۋمەن ءوتىپ كەلە جاتقان مەنىڭ بوس سوزگە، داڭعازا داۋعا ۋاقىتىم دا، زاۋقىمدا جوق. ۋاقىت باعاسىن ءبىر كىسىدەي بىلەتiن، مەنىڭ ءار ساعاتىم عانا ەمەس، ءار مينۋتىم ەسەپتەۋلى. كوركەم شىعارما جازاتىن التىن ۋاقىتىمدى الا بەردى-اۋ، «وقىس وقيعالار»...
"ايقىن" گازەتى