ءپۋتيننىڭ ۋكراينعا ساپارىنان سوڭ كەلەسى كۇنى «روسپوترەبنادزور» باسشىسى گەننادي ونيششەنكو ۋكراينالىق ايگىلى «روشەن» كورپوراتسياسىنىڭ ءتاتتى بۇيىمدارىنان ادام اعزاسىنا قاتەرلى ۋىت تابا قويىپ، ونىڭ رەسەيدە ساتىلۋىنا تىيىم سالارلىق شەشىم شىعارعانى جاھانجەلىدەگى ەڭ ءسوزۋار تاقىرىپقا اينالۋدا. ارينە، قاراپايىم حالىق بۇرىنعىداي قاراڭعى ەمەس - ءار نارسەنى تالداپ، باتىل ءۋاج ايتارلىق جاراتقاننىڭ «ەلەكترون قاۋىمى» جاراتىلعالى بۇرىنعىداي مانيپۋلياتسيامەن سانانى سانسىراتۋ مۇمكىن بولماي قالدى.

 جالپى، بۇل قىلىق رەسەي تاراپىنان مىنەزگە اينالعان تاۋارلىق  قارۋ بولعالى ءبىراز جىلدى قامتىدى. باتىستى اياعىنا جىعۋ ءۇشىن گاز شايقاسى رەسەي ءۇشىن اتوم بومباسىنان كەمە ەمەس قۇرال. ءىشىنارا ءوز بازارىن قورعاعان بولىپ، ساياسي ماسەلەلەردى ىلىك ەتىپ ءوز پايداسىنا جاراتۋ رەسەيلىك سىرتقى ساياساتتىڭ سىلىنبايتىن ءبىر سالاسىنا اينالدى.

گۇرزىلەردىڭ بەلگىلى «بورجومي» سۋىنا دەگەن تىيىم دا وسى ساناتتاعى شايقاستاردىڭ ءبىرى بولاتىن. بىراق رەسەي ءوز مۇددەسىنە كەلگەندە تورتتاعانداپ تۇرىپ الاتىن ەسەكتىڭ كەيپىن كيە قويادى. كەدەن وداقتاسى قازاقستانداعى ءسۇت ماسەلەسىمەن وسى جاعدايدا تەكەتىرەس بولىپ جاتىر.بىزدەگى ءسۇت پەن ۇنتاقتان جاسالاتىن ءسۇت ايىرماسى بولسا، ول رەسەي ءۇشىن بولماي وتىر جانە ءبىزدى ءوز دەگەنىنە كوندىرگىسى كەلەدى.

ءپۋتيننىڭ ۋكراينعا ساپارىنان سوڭ كەلەسى كۇنى «روسپوترەبنادزور» باسشىسى گەننادي ونيششەنكو ۋكراينالىق ايگىلى «روشەن» كورپوراتسياسىنىڭ ءتاتتى بۇيىمدارىنان ادام اعزاسىنا قاتەرلى ۋىت تابا قويىپ، ونىڭ رەسەيدە ساتىلۋىنا تىيىم سالارلىق شەشىم شىعارعانى جاھانجەلىدەگى ەڭ ءسوزۋار تاقىرىپقا اينالۋدا. ارينە، قاراپايىم حالىق بۇرىنعىداي قاراڭعى ەمەس - ءار نارسەنى تالداپ، باتىل ءۋاج ايتارلىق جاراتقاننىڭ «ەلەكترون قاۋىمى» جاراتىلعالى بۇرىنعىداي مانيپۋلياتسيامەن سانانى سانسىراتۋ مۇمكىن بولماي قالدى.

 جالپى، بۇل قىلىق رەسەي تاراپىنان مىنەزگە اينالعان تاۋارلىق  قارۋ بولعالى ءبىراز جىلدى قامتىدى. باتىستى اياعىنا جىعۋ ءۇشىن گاز شايقاسى رەسەي ءۇشىن اتوم بومباسىنان كەمە ەمەس قۇرال. ءىشىنارا ءوز بازارىن قورعاعان بولىپ، ساياسي ماسەلەلەردى ىلىك ەتىپ ءوز پايداسىنا جاراتۋ رەسەيلىك سىرتقى ساياساتتىڭ سىلىنبايتىن ءبىر سالاسىنا اينالدى.

گۇرزىلەردىڭ بەلگىلى «بورجومي» سۋىنا دەگەن تىيىم دا وسى ساناتتاعى شايقاستاردىڭ ءبىرى بولاتىن. بىراق رەسەي ءوز مۇددەسىنە كەلگەندە تورتتاعانداپ تۇرىپ الاتىن ەسەكتىڭ كەيپىن كيە قويادى. كەدەن وداقتاسى قازاقستانداعى ءسۇت ماسەلەسىمەن وسى جاعدايدا تەكەتىرەس بولىپ جاتىر.بىزدەگى ءسۇت پەن ۇنتاقتان جاسالاتىن ءسۇت ايىرماسى بولسا، ول رەسەي ءۇشىن بولماي وتىر جانە ءبىزدى ءوز دەگەنىنە كوندىرگىسى كەلەدى.

«روشەنگە» ورالايىق. بۇل ءتاتتى بۇيىمى  رەسەيگە، وزبەكستانعا، قازاقستان مەن قىرعىزستانعا، ازەربايجان مەن ارمەنياعا، مولداۆيا، ەستونيا، لاتۆيا، ليتۆا، اقش-قا، كانادا مەن المانياعا، يزرايلگە تاعى باسقا الەمدىك بازار سۋبەكتىلەرىنە شىعارىلادى. بۇلاردىڭ بارلىعى دا رەسەيدىڭ تىيىمىنان سوڭ جاپاتارماعاي تەكسەرىسكە كوشۋگە ءماجبۇر. قازاقستان كىرىسىپ كەتتى. ءبىر اپتا ىشىندە ماسەلە رەسەي پايداسىنا شەشىلسە، كەكىلدى اعايىنداردىڭ تاتتىسىنە بىزدە دە تىيىم سالىنباق. قازىر ءبىزدىڭ ءتاتتى بازارىنىڭ  20% وسى روشەن-كامپيت ۇلەسىندە.

 تاجىكستان بىزدەن كەيىن قولعا السا دا، دەرەۋ تەكسەرىپ ۇلگەرىپ، «روشەن» فابريكاسىنىڭ تاتتىلەرىنەن ەشبىر زيان تاپپاعانىن تاجىك ەلىنىڭ ستاندارت، مەتەرولوگيا، سەرتيفيكاتتاۋ مەن ساۋدا باقىلاۋ اگەنتتىگىنىڭ وكىلى يبودۋللو كۋربونوۆ ەشبىر زيان تابىلماعانىن ايگىلەپ جىبەردى. ءتىپتى، ول – «روشەن» ءونىمىنىڭ اينالاسىنداعى داۋ – ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ ساياسي ويىنى» دەپ  سالدى! قانداي ساياسي  تاۋەلسىزدىك!

 «ءبىزدىڭ تاۋارىمىزدىڭ دا رەسەيگە كىرگىزۋگە تالاي تىيىم سالىنعانى بەلگىلى عوي جانە بۇلاردىڭ اربىرىندە قانداي دا ءبىر ساياسي ىلىك بولعانىن بىلەمىز»، - دەيدى ي.كۋربانوۆ، ەلدىڭ ساياسي باسشىلارىنىڭ ءبىرى بولماسا دا.

 ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، رەسەيدىڭ ۋكرايناعا بۇلاي ءتيىسۋى ونىڭ «كەدەندىك وداق» اتالاتىن قوراعا قامالماي وتىرعاندىعى بولسا كەرەك.

Abai.kz