وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ءسىزدىڭ «ءتالتۇس» اتتى رومانىڭىزدى وقىعانمىن. سىزگە سۇحباتقا كەلەردىڭ الدىندا تاعى ءبىر پاراقتاپ شىقتىم. ءبىراز بۇرىن اسقار التايدىڭ «تۋاجاتىن» تاۋىستىم. جاقىندا جۇسىپبەك قورعاسبەكتىڭ «ۇلپىلدەگىن» وقىپ شىقتىم.  بۇل ءۇش روماندى وقىرماننىڭ  كوبىسىنىڭ ىزدەپ ءجۇرىپ وقىعانىن بايقادىم. الايدا ادەبي ورتادا اتالمىش تۋىندىلار تۋرالى پىكىر جوق. ەشكىم ەشبىر باسپاسوزدە ايتپايدى. ءسىزدىڭ رومانىڭىز كەزىندە «سوروس قازاقستان قورىنىڭ» جۇلدەسىن جەڭىپ العانىن بىلەمىز. ايتكەنمەن «ءتالتۇسىڭىز» ادەبي ورتادا لايىقتى باعالانىپ، لايىقتى دەڭگەيدە تالداندى دەپ ويلايسىز با؟!

وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ءسىزدىڭ «ءتالتۇس» اتتى رومانىڭىزدى وقىعانمىن. سىزگە سۇحباتقا كەلەردىڭ الدىندا تاعى ءبىر پاراقتاپ شىقتىم. ءبىراز بۇرىن اسقار التايدىڭ «تۋاجاتىن» تاۋىستىم. جاقىندا جۇسىپبەك قورعاسبەكتىڭ «ۇلپىلدەگىن» وقىپ شىقتىم.  بۇل ءۇش روماندى وقىرماننىڭ  كوبىسىنىڭ ىزدەپ ءجۇرىپ وقىعانىن بايقادىم. الايدا ادەبي ورتادا اتالمىش تۋىندىلار تۋرالى پىكىر جوق. ەشكىم ەشبىر باسپاسوزدە ايتپايدى. ءسىزدىڭ رومانىڭىز كەزىندە «سوروس قازاقستان قورىنىڭ» جۇلدەسىن جەڭىپ العانىن بىلەمىز. ايتكەنمەن «ءتالتۇسىڭىز» ادەبي ورتادا لايىقتى باعالانىپ، لايىقتى دەڭگەيدە تالداندى دەپ ويلايسىز با؟!
– ادەبي ءومىر بەي-بەرەكەت قازىر. اركىم ءوز بەتىنشە جازىپ جاتىر. جازۋشىلار ايتەۋىر ءىشىنارا بولسا دا ءبىر-ءبىرىن قاداعالاپ وتىرادى. تەلەفونمەن بولسىن وقىسا پىكىر ايتادى. بىراق باسىلىمدارعا جازاتىندارى سيرەك. شىعارماشىلىقتا جۇسىپبەك قورعاسبەك بۇگىن عانا جازىپ جۇرگەن ادام ەمەس. اسقار التاي دا سولاي. جۇسىپبەك العاشقى اڭگىمەسىمەن-اق جۇرتتى تاڭعالدىردى، سودان كەيىن ىلعي جاقسى جازدى. جۇسىپبەك، اسقارلاردىڭ قاتارى كىلەڭ جاقسى جازۋشىلار. نۇرعالي وراز، روزا مۇقانوۆالار تاماشا جازۋشىلار دەر ەدىم. سەن ايتىپ وتىرعان رومانداردىڭ تالقىلانىپ، تىم بولماسا سىنالىپ، وزىندىك باعاسىن الماي جاتۋى بۇرىنعىداي «ادەبي جىل قورىتىندىسىنىڭ» جوقتىعىنان شىعار. بۇرىندارى ءبىر جىل بويىنا جازىلعان شىعارمالار وداقتا تالداناتىن، سارالاناتىن. قازىر ول ءۇردىس جوق... بايانداما جاساۋ ءۇشىن بەلگىلى ادامدارعا تاپسىرما بەرىلىپ، ولار جىل بويعى شىعارمالاردى وقىپ، سارالايتىن. رەسمي سەزدە بولسا دا، ايتەۋىر جازۋشى جازعان شىعارماسىنا پىكىر ەستيتىن. ال قازىر ادەبي ءومىر وزگەرىپ كەتتى. باسقاسىن ايتپاعاندا، ءوزىم استاناعا قونىس اۋدارعالى بەرى ادەبي ومىردەن قول ءۇزىپ قالدىم. جازۋشىلار وداعىنىڭ استانادا بولىمشەسى بار. اندا-ساندا بولاتىن ءىس-شارالارىنا قاتىسىپ قويعانىمىز بولماسا، بۇرىنعىداي جىل قورىتىندىسى دەگەن بار ما، جوق پا بىلمەيمىن ءتىپتى. ءبىر جولى ءتىپتى گازەتتەن حابارلاسقان جىگىتتەرگە اشۋىم كەلىپ، ۇرسىپ تا تاستادىم. ءبىر جۋرناليست: «قازىر بىزدە نەگە سىن جوق، وسى تاقىرىپتا ساۋالناما ۇيىمداستىرىپ جاتىر ەدىك، جاۋاپ بەرىڭىزشى»، – دەپ حابارلاسادى. بۇل سۇراققا مەن توتىقۇس قۇساپ قايتا-قايتا قايتالاپ، جاۋاپ بەرۋمەن-اق كەلەمىن. گازەتكە جاقسى سىنشىلار تارتىپ، ولارعا قالاماقىسىن جاقسىلاپ تولەگەندە عانا ادەبي سىن قالىپتاسادى ەمەس پە؟  ءبىزدىڭ قازىرگى جاعدايىمىز «قازىرگى قازاق ادەبيەتىندە نەگە سىن جوق؟» دەگەن ماسەلەدە جىلىنا ەكى-ءۇش رەت ساۋالناما جۇرگىزىپ، ساۋالنامانى گازەتتە بەرۋمەن عانا شەكتەلىپ وتىر.  بىزدەگى ادەبي ءومىر باتىستىڭ ادەبي ومىرىنە ۇقساپ كەتتى. باتىستا  بەلگىلى ءبىر اسسوساتسيالىق ۇيىمداردىڭ، جازۋشىلىق ۇيىرمەلەردىڭ اينالاسىندا پىكىرلەس، مۇددەلەس جازۋشىلار جينالىپ، ءبىر-بىرىنە پىكىر ايتىپ، ازعانتاي شوعىرمەن بولسا دا، اركىم وزىنشە، جەكە-جەكە ادەبي ورتا قالىپتاستىرادى. بىلايىنشا باتىستا مەملەكەت تاراپىنان ۇيىمداستىرىلىپ جاتقان ۇلكەن ادەبي پروتسەسس جوق. بىزدە دە جاعداي وسىنداي. ادەبي پروتسەسكە مەملەكەت ارالاسىپ، كىتاپتاردىڭ تارالىمىن، ناسيحاتىن، لايىقتى باعالانۋىن جولعا قويمايىنشا، ادەبي ورتا سەن ايتقانداي سەلت ەتپەيتىن، بۇيىعى بولىپ قالا بەرەدى. «مادەنيەت» تەلەارناسىنداعى جۇسىپبەكتىڭ «كىتاپحانا» باعدارلاماسى ۇزدىك شىعارمالاردى تالداپ، گازەتتىك نۇسقاسىن سەندەردىڭ گازەتتەرىڭە باسقانى جاقسى باستاما بولدى. مۇن ادەبيەت ولمەسىن، جاقسى تۋىندىلار ناسيحاتتالىپ، بۇقارالىق سيپات السىن دەگەن ماقساتتا جاسالعان تالپىنىس دەپ بىلەمىن.
– «اركىم وزىنشە، جەكە-جەكە ادەبي ورتا قالىپتاستىرادى، پىكىرلەس، ۇندەس ادامدار ءبىر توپقا ماڭايلاسادى» دەپ قالدىڭىز عوي، سىرتتاي زەردەلەگەندە ءسىزدى ادەبيەت سىنشىسى ءاليا بوپەجانوۆا، مادەنيەتتانۋشى  مۇرات اۋەزوۆ، جازۋشىلاردان ديدار امانتاي، مادينا وماروۆالارمەن پىكىرلەس، ۇندەس ەكەنىڭىزدى بايقايمىز. بۇل ادامدارمەن بىرگە ءجۇرۋىڭىزدىڭ، پىكىرلەس بولۋىڭىزدىڭ سىرى نەدە؟
– ادەبيەت بولعاننان كەيىن توپ بولادى. مۇددەلەس ادامدار ءبىر توپتىڭ ماڭايىنا توپتاسادى.  ءاليا، ديدارلارمەن مەنى تاعدىردىڭ ءوزى جاقىنداستىردى. مادينا ءوزىمنىڭ شاكىرتىم، وعان  قازپي-دە ساباق بەرگەنمىن، مەنىڭ توبىمدا وقىدى. اليامەن ەجەلدەن دوسپىز. ديدارمەن 1996 جىلى تانىسىپ، بىردەن دوس بولىپ كەتتىك. ويتكەنى جاپ-جاس بولا تۇرا، سونشاما ءبىلىمدى، ناعىز ەرۋديت ادامدى بۇعان دەيىن كورگەن ەمەسپىن.
– سىزدەردىڭ توپتىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى – اسقار سۇلەيمەنوۆتى، زەينوللا سەرىكقاليەۆتى ءپىر تۇتاتىن بولىپ كورىنەسىزدەر. سۇحباتتارىڭىزدا، جۇرگەن جەرلەرىڭىزدە اسقار سۇلەيمەنوۆتى الدىعا سالىپ سويلەيسىزدەر. سودان با، كەي تۇستا اسقارداي ۇلكەن جازۋشىنى مەنشىكتەگەندەي كورىنىپ قالاتىندارىڭىز بار...
– اسقار سۇلەيمەنوۆتى يەمدەنىپ، ەنشىلەپ العان ەشتەڭەم جوق. ول كىسى جايلى باسقالار جازام دەسە، جازا بەرسىن. ايتسە دە، 1973 جىلى العاش تانىسىپ، ولە-ولگەنىنشە قاسىندا جۇرسەم، ول كىسى تۋرالى مەن جازباعاندا كىم جازادى؟ ول كىسى ماعان ونەردەگى جولدى كورسەتىپ،  سارايىمدى اشقان ادام. اسەكەڭ ماعان جۇيەلى وقۋدى، از ۋاقىتتىڭ ىشىندە كوپ ءبىلىم يگەرۋدى ۇيرەتتى. قىل اياعى كىتاپحانادا كاتالوگپەن جۇمىس ىستەۋگە دەيىن كورسەتتى. سونىڭ ارقاسىندا مەن از ۋاقىتتىڭ ىشىندە كوپ مالىمەت جيناۋدىڭ جولدارىن مەڭگەردىم. ول كىسى ءبىر ۇلتتىڭ بويىنا سىيمايتىن، الەمدىك دەڭگەيدەگى ادام. ىلگەرىدە اسقار سۇلەيمەنوۆ تۋرالى كولەمدى ەسسە جازدىم. ماقالام شىققاننان كەيىن «تالاسبەك بۇعان دەيىن جازسا قايدا قالىپتى؟» دەگەندەر دە تابىلدى. سوندا مەن اسقار سۇلەيمەنوۆ تۋرالى ماقالا جازۋ ءۇشىن ەلدەن رۇقسات سۇراۋىم كەرەك پە ەكەن؟! ول اڭگىمەلەردى كىمدەردىڭ ايتقانىن دا بىلەمىن. اسەكەڭ جايلى نەشە جىلدان كەيىن جازسام بولادى، قاشان جارىققا شىعارايىن دەپ  مەن ەشكىمنەن ءجون جوبا سۇرامايمىن. ول كىسى تۋرالى كوڭىلگە تۇيگەندەرىم سانامدا ءپىسىپ جەتىلگەندە بارىپ جازدىم. اسەكەڭمەن ون التى جىل ارالاسىپپىن. كوپ ادام «وي، ول ءبىز بىلەتىن اسقار ەدى عوي» دەگەن ماعىناداعى اڭگىمەلەر ايتتى. اسەكەڭنىڭ ەرەكشەلىگى اڭگىمەنى جانىنداعى ادامنىڭ ىڭعايىنا لايىقتاپ وربىتەتىن. سويلەسىپ وتىرعان ادامى ورتا دەڭگەيلى بولسا، ورتا دەڭگەيدەگى اڭگىمەلەر ايتاتىن. ال تەرەڭ، اقىل-پاراساتى بار كىسى بولسا، قۋاناتىن، ول كەزدە ۇلكەن ورەدەگى اڭگىمەلەرىن ايتاتىن. مەنىڭ تالاپتى ەكەنىمدى كورگەننەن كەيىن، جانىنا ەرتىپ ءجۇردى، سونىڭ ارقاسىندا مەن ءبىلىمدى ادام بولىپ شىقتىم.
– ءسىز مۇحتار ماعاۋينمەن دە كوپ ۋاقىت بىرگە ءجۇردىڭىز ەمەس پە؟ تاربيەسىن كوردىڭىز دەگەندەي...
– مەن ماعاۋيننەن ەشقانداي تاربيە العان جوقپىن. قازپي-دە ءبىراز ۋاقىت بىزگە ساباق بەردى، باسپادا ءبىر-ەكى جىل ول كىسىنىڭ قولاستىندا بىرگە ىستەدىم. سوسىن «جۇلدىز» جۋرنالىندا بىرگە قىزمەت اتقاردىق.   بىراق مەن  ماعاۋيننىڭ تاربيەسىن العان جوقپىن، مەن اسقار سۇلەيمەنوۆتىڭ تاربيەسىن بويىما ءسىڭىردىم. ماعاۋيننىڭ ارعى اتالارى بايجىگىت دەگەن كۇيشى بولعان. ول كىسىگە بايجىگىتتىڭ كۇيىن تارتىپ بەردىم، ول كىسى مەنىڭ كۇيتاباقتارىمنىڭ شىعۋىنا كومەكتەستى، تەلەديدارعا شىعۋىما سەبەپشى بولدى. بار ارالاستىعىمىز وسى عانا. مەنىمەن ەتەنە ارالاسقان، پىكىرلەس بولعان، جانىنا ەرتىپ ءجۇرىپ تاربيەلەگەن اسقار سۇلەيمەنوۆ.  
– تۇسىنىكتى. ىلگەرىدە ءسىزدىڭ «كارى ات» دەگەن اڭگىمەڭىزدى وقىپ ەدىم. اڭگىمەڭىزدە كوپ جىل شىدەرلەۋلى، تۇساۋلى جۇرگەن جىلقىنىڭ تۇساۋدان قۇتىلعان سوڭ دا ەسكى ادەتىمەن، شوقىراقتايتىنىن، ەركىن جۇرە المايتىنىن سۋرەتتەيسىز. وسى اڭگىمەنىڭ استارىنان وتارلاۋدىڭ قامىتىنان قۇتىلسا دا، قازاق ءالى كۇنگە قورقاق، كوسىلە المايدى، شىدەرلەنگەن ات سىندى دەگەن ويدى ايتقىڭىز كەلگەنىن ۇقتىم. بۇل ءسىزدىڭ ىلگەرىدە، وسىدان تالاي جىل بۇرىن جازعان اڭگىمەڭىز. قازىر قازاق تۋرالى پىكىرىڭىز وزگەردى مە؟
– شىعارماشىلىقتا ەكى اڭگىمە دەگەن پرينتسيپ بار. العاشقى اڭگىمەدە بەلگىلى ءبىر ماسەلە توڭىرەگىندە سۇراق قوياسىڭ دا، ەكىنشى اڭگىمەدە سول سۇراققا جاۋاپ ىزدەيسىڭ. «كارى ات» تا ەكى ءبولىمدى اڭگىمە. ءبىرىنشى اڭگىمەدە كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا جازعان ادامنىڭ جۇمىسىن ماسكەۋ مويىندايدى دا، جەرگىلىكتى عىلىمي ورتا مويىنداماي قويادى. ورىستاردىڭ «جالۋەت تسار، نو نە جالۋەت پسار» دەگەن ماقالى بار. ياعني پاتشا رۇقسات ەتكەنىمەن، تومەندە وتىرعان قۇل رۇقسات ەتپەيدى دەگەن ماعىنادا.  سول سىندى «ماسكەۋ مويىنداعان جاڭالىقتى ەلىمىزدە نەگە قابىلدامايدى؟» دەپ قايران قالادى الگى عالىم. ەكىنشى اڭگىمەدە مەن وسى سۇراققا جاۋاپ بەردىم. «كارى اتتاعى» توراڭعىل قاسقا سياقتى قازاققا دا كىسەن ءوتىپ كەتكەن. توراڭعىل قاسقانى بالا كەزىمدە كورگەنمىن. شوقىراقتاپ جۇرگەنىن الىستان بايقاپ، تۇساۋلى ەكەن عوي دەپ جانىنا بارسام، جوق، تۇسالماعان، بىراق تۇساۋلى اتتاي شوقىراقتاپ جۇرەدى. مۇنىڭ سەبەبىن اتامنان سۇراسام، ول كىسى: «كارى ات تۇسامىسقا ۇيرەنىپ كەتكەن، ءوزىن تۇساۋسىز ەلەستەتە المايدى، تۇسالماسا دا سولاي جۇرەدى» دەدى. وسى وقيعا ماعان سۇمدىق اسەر ەتتى. بۇل اڭگىمەنىڭ استارىندا ايتپاق ويىمدا دۇرىس اڭعارعانسىڭ. قازاق تۋرالى مەنىڭ بۇل پىكىرىم ەشقاشان وزگەرمەيتىن دە شىعار... ويتكەنى قازاق ءالى كۇنگە جالتاق، قورقاق.
– اعا، وسىنداي پىكىرلەرىڭىزبەن ءوز قازاعىڭىزعا جاقپاي قالامىن دەپ قورىقپايسىز با؟ «سوعىس پەن اشتىق» اتتى ماقالاڭىزدا: «قازاقتىڭ دەنى سوعىس پەن اشتىق، قيان كەسكى ۇرىس جىلدارىندا قىرىلىپ كەتتى. 1456 جىلدان باستاپ بەس عاسىر كەسكىلەس بارىسىندا ءبىز بيولوگيالىق ەڭ تەكتى، تازا، عازيزلەگەن قانىمىزدان ايرىلدىق»، – دەيسىز...
– بۇل پىكىردى ايتىپ جۇرگەن جالعىز مەن ەمەسپىن. مەنىڭ ايتىپ جۇرگەندەرىم عىلىمي تۇردە دالەلدەنگەن نارسە. مەن قازاق تۇككە تۇرمايتىن حالىق دەگەنىم جوق. قازاقتىڭ تۇقىمى بەس عاسىر بويعى ۇزدىكسىز سوعىستاردا ازىپ-توزىپ، السىرەپ كەتكەن دەگەندى عانا ايتتىم. ەگەر سوعىس بولماي، وسىنداي بەيبىت ءومىر تۇراقتايتىن بولسا، قازاق ءوزىنىڭ باياعى اسىل تۇقىمدى دارەجەسىنە قايتادان كەلەدى دەپ جازدىم ماقالامنىڭ سوڭىندا. مەن ءوز حالقىمدى جاقسى كورەمىن، قازاقتى جاماندىققا قيمايمىن. ءوزىم قازاقپىن ويتكەنى.
– سۇحباتتان كەلەردەن بۇرىن ءسىزدى تانيتىنداردان پىكىر جيىپ، ءسىز جايلى سىر سۋىرتپاقتاعانىمدا: «تالاسبەكتە جانكەشتىلىك بار.  شىعارماشىلىق تەمپىن جوعالتپاۋ ءۇشىن ۇنەمى اۋدارمالار جاسايدى. ونىڭ بوس وتىرعانىن كورمەپپىن. ءوزىن ستيلدىك جاعىنان ماشىقتاندىرىپ، قالامىن سۋىتىپ الماۋ ءۇشىن دە اۋدارمامەن اينالىسادى» دەگەندى ەستىپ ەدىم. وسى راس پا؟
– ستيل ساقتاپ، جازۋ ماشىعىڭنان ايىرىلماس ءۇشىن اۋدارمانىڭ پايداسى زور. فورمادا ءجۇرۋ ءۇشىن دە بوس ۋاقىتىمدا اۋدارمامەن اينالىساتىنىم راس. ءارى اۋدارمانى اقشا ءۇشىن، بالا-شاعانىڭ قامى ءۇشىن دە جاسايسىڭ. 2006 جىلدان بەرى، مىنە، 7 جىل بولدى ۇيدە جۇمىسسىز وتىرمىن. بوس وتىرماس ءۇشىن اقشا بولسىن دەپ اۋدارمامەن اينالىسامىن، باسىلىمداردىڭ ءارتۇرلى تاپسىرىستارىن ورىندايمىن، ستسەناريلەر جازامىن.
– ءسىزدىڭ شىعارماشىلىعىڭىزدا ءداستۇرلى ادەبيەت پەن جاڭاشىل ادەبيەت توعىسقانداي اسەر بەرەدى. قازىر پوستمودەرنيستىك باعىت دەپ، ەكسپەريمەنت تۇرىندەگى شىعارمالار جازىپ، تۇسىنىكسىزدىككە ۇرىنىپ جاتقان جازۋشىلارىمىز دا بار. ال ءسىز ءداستۇرلى باعىت پەن جاڭاشىل باعىتتى اڭگىمەلەرىڭىزدە، رومانىڭىزدا جىمداستىرىپ، قابىستىرىپ وتىراسىز. ءسىز قاي مەزگىلدە، تاۋلىكتىڭ قاي ساعاتىندا ءونىمدى جازاسىز؟
– مەن الەم ادەبيەتىن كوپ اقتارعان قازاقپىن. ارينە، بۇكىل الەم ادەبيەتىن قاداعالاپ، قالدىرماي وقىپ وتىرۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى الەمدىك ادەبيەت كۇن سايىن جاڭا شىعارمالارمەن تولىعىپ جاتىر. مەن الەم ادەبيەتىنىڭ نەگىزگى يدەال ۇستانىمدارى قالىپتاسقان ورتا عاسىرلىق كەزەڭدى، ودان كەيىن XVIII-XX عاسىرداعى ادەبيەتتىڭ نەگىزگى باعىت-باعدارى قالىپتاسقان كەزەڭدەگى ەڭ ۇلكەن ۇلتتىق ادەبيەتتەردىڭ ەڭ مىقتى شىعارمالارىن وقىدىم. الەمدىك جەتەكشى ادەبيەتتەردەن: جاپون، نەمىس، فرانتسيا، يتاليا، يسپانيا، ورىس ادەبيەتىنىڭ جاۋھارلارىن  كوپ پاراقتادىم. شەتەل ادەبيەتىن قازاققا قانشا پايدا كەلتىرۋگە بولادى دەگەن ماقساتتا عانا اقتاردىم. شەتەلدىڭ ادەبيەتىنە باس يەمىن، مويىندايمىن، بىراق قازاقتىڭ ادەبيەتىن ءبارىبىر جوعارى قويامىن. الەمدىك ادەبيەتتى وزىق ۇلگى ءۇشىن، جازۋدىڭ تۇرلەرىن ۇيرەنۋ ءۇشىن وقىدىم. ويتكەنى، قازاقتىڭ جازۋ مانەرى جاڭاشا قالىپتاسۋى كەرەك، مەن سول جولدا جۇرگەن جازۋشىمىن. بەينەلەۋدىڭ جاڭا ءتىلىن قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. بۇل جولدا دوسىم ديدار امانتاي جاقسى ەكسپەريمەنتتەرگە بارىپ ءجۇر. سىنشىلار ءتىلى جۇتاڭ، ءتىلدى دۇرىس قولدانبايدى دەپ ديداردى ىلعي تومپەشتەيدى. ادەبيەت ءتىلدىڭ بايلىعىنا بايلانىستى ەمەس، ءسوزدى قيىستىرۋعا بايلانىستى دەر ەدىم. ال سۇراعىڭا بايلانىستى ايتارىم: مەن 1990 جىلى كوكتەمدە لەنينگرادقا (قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگ. ي.ق) باردىم. وندا سالتىكوۆ ششەدرين اتىنداعى مەملەكەتتىك كىتاپحانا بار. مەن سول كىتاپحانانىڭ قۇپيا قولجازبالار بولىمىنە كىرۋگە مۇمكىندىك الدىم. وندا دۇنيەجۇزىنىڭ تاريحىنا قاتىستى 26 داپتەر بار ەكەن. بۇل كىتاپحاناعا كىرگەندە كگب-نىڭ وكىلدەرى جانىڭدا قاراپ وتىرادى. كسەروكوشىرمە جاساپ، فوتوعا ءتۇسىرۋ بىلاي تۇرسىن، قۇپيا قولجازبالار بولىمىندەگى مالىمەتتەردى داپتەرگە جازىپ الۋعا دا بولمايدى. تەك وقىپ، ميعا توقىپ شىعاسىڭ. ءبىر جارىم تاۋلىكتە 26 داپتەردىڭ 14-ءىن وقىپ ۇلگەردىم. وقىعان ماتەريالدارىمنىڭ نەگىزىندە «قوندىگەردىڭ ءبىر-اق بەتتىك تاريحى...» اتتى سەنساتسيالىق ماقالام جازىلدى. قاڭلىلار تۋرالى بۇل ماقالانى سول قۇپيا قولجازبالاردان العان مالىمەتتەرگە سۇيەنىپ جازدىم.  ءبىزدىڭ ارعى بابالارىمىز سكيفتەر مەن قاڭلىلار تۋرالى مالىمەتتەر كوپ كىتاپحانادا. قازاقتىڭ تاريحىنا قاتىستى دا دۇنيەلەر جەتەرلىك دەپ ويلايمىن، بىراق وقىپ شىعۋعا ۋاقىتىم جەتپەدى.  مەنىڭ ەندىگى ارمانىم – قۇپيا قولجازبالار قويماسىندا وتىرىپ تاپقان ماتەريالداردىڭ  نەگىزىندە توپان سۋ باسقانعا دەيىن دۇنيە قانداي بولعانى، ودان كەيىن ادامزاتتىڭ ءداستۇرى قالاي كۇيرەگەنى، قازىرگى تاريحتىڭ قالاي قالىپتاسقانى جايىندا كىتاپ جازعىم كەلەدى. ءومىرىمنىڭ باستى ماقساتى دا وسى. ءوزىمنىڭ باستى كىتابىمنىڭ وسى بولاتىنىنا دا سەنىمدىمىن.
– ءسىزدى ءبىلىمدى، كوپ وقىعان ادام رەتىندە بىلەمىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن ءوز مۇمكىندىگىڭىزدىڭ، جيعان ءبىلىمىڭىزدىڭ قانشا پايىزىن پايدالاندىم دەپ ويلايسىز؟
– بىلمەيمىن... جازىپ-اق جاتىرمىز عوي. بىراق بىلگەنىمنىڭ ءبارىن پايدالانىپ ۇلگەرمەيتىن شىعارمىن. ويتكەنى مەن اشقاراق ادام ءتارىزدى ماتەريالدى كوپ جيناعان اداممىن. مەشكەيلىكپەن جيناعان دۇنيەلەرىمدى ىسكە اسىرا الماي كەتەمىن بە دەپ قورقامىن. بىلگەنىمنىڭ جارتىسىن دا ايتا المايتىن شىعارمىن...
– اعا، الەم ادەبيەتىنىڭ نەگىزگى شىعارمالارىن وقىعانىڭىزدى ايتتىڭىز عوي. ال قازاق ادەبيەتىنەن ءسۇيسىنىپ وقيتىن، قايتالاپ وقيتىن جازۋشىڭىز بار ما؟
– ديدار امانتايدى كوپ وقيمىن. اقىنداردان مۇقاعاليدى ءجيى پاراقتايمىن. ەلدىڭ ءبارى مۇقاعاليدىڭ ولەڭدەرىن كەرەمەت دەپ ماقتايدى، بىراق كەرەمەتتىگى نە سەبەپتى ەكەنىن تۇسىندىرە المايدى. ارمانىم –  مۇقاعالي تۋرالى ۇلكەن ەڭبەك جازۋ. جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعى تۋرالى دا جازعىم كەلەدى. جازۋشىلاردان م.ماعاۋين، ق.ىسقاق، س.مۇراتبەكوۆ، ءا.كەكىلباەۆتاردىڭ  شىعارمالارىن ءار كەز وقىپ وتىرامىن. ال قازىرگى ادەبيەتتەن مارحابات بايعۇتتىڭ شىعارمالارىن جىبەرمەي وقۋعا تىرىسامىن. ول وتە جاقسى جازۋشى بولا تۇرا، وزىنە تيەسىلى اتاق-ابىرويعا يە بولماعان، لايىقتى باعاسىن الا الماي جۇرگەن ادام. ىلگەرىدە توبىق جارماعامبەتوۆ دەگەن جازۋشى بولعان. سونىڭ «وتامالى» دەگەن رومانىن كەرەمەت ءسۇيسىنىپ وقىدىم.
– ال ادەبيەتتەگى جاستاردىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىسسىز با؟
– شىنىمدى ايتسام، جاستاردى قاداعالاپ وقۋعا ۋاقىتىم جوق. ونىڭ ۇستىنە كوز جانارىم دا السىرەپ كەتتى. جاستارعا تاعاتىن ءبىر عانا كىنام بار. جاستار ۇلكەن جانردى، رومان جازۋدى مەڭگەرە الماي كەلەدى. ديدارلاردان كەيىن رومان جازعان جاستار سيرەك. قازىر پوەزياعا قاراعاندا، پروزا شابانداپ قالدى.