قازاقتىڭ بەتكە باسار عالىمدارىنىڭ ءبىرى مەملەكەت باعدارلاماسى بويىنشا شەتەلگە بارىپ، جيىپ كەلگەن تاريحي ماتەريالدارىنان ءبىر ساتتە ايىرىلىپتى. بۇكىل قۇجاتتى سىيىمدىلىعى جوعارى  «قاتتى ديسككە» ساقتاسا كەرەك. ۆيرۋستان با، الدە، باسقا سەبەپتەن بە ديسككە ساقتالعان بارلىق قۇجات ءبىر ساتتە ءىزىم-عايىم بولىپتى. الاسۇرعان پروفەسسورىمىزدىڭ بارماعان جەرى، باسپاعان تاۋى قالمعان كورىنەدى. ول كىسى ەكەۋمىزدىڭ جولىمىز ءبىر ەسىكتەن ءتۇيىستى. كوك بازارداعى (ماقاتاەۆ پەن پۋشكيىن قيىلىسى) «سامساحانانىڭ» جانىنا ورنالاسقان كومپيۋتەر جوندەۋ ورتالىعىندا كەزدەستىك. ىشەك-قارىنى اقتارىلعان قالىڭ «ەلەكتروندى ميدىڭ» ورتاسىندا ءبىر جىگىت وتىر. «ءاپ، بارەكەلدى» دەپ تانىسا كەتسەك، ازىلبەك قىزىربەكۇلى دەيتىن قىتايدان كەلگەن ورالمان باۋىرىمىز ەكەن. عالىم كوكەمىز ءوز شارۋاسىن، مەن ءوز شارۋامدى ايتىپ، ەكەۋىنە دە «قۇپ بولادى» دەگەن جاۋاپ الدىق.

ءبىر قۋانتارلىعى  – ازىلبەك باۋىرىمىز عىلىم مەن ادەبيەتتەن دە قۇر جاياۋ ەمەس ەكەن. اتاعى الاتاۋداي پروفەسسورىمىزدى عانا ەمەس، عالامتور جاعالاپ جۇرگەن ءبىراز جۋرنالسيتەردى تانيتىن بولىپ شىقتى. ءتورت ادامنىڭ باسى قوسىلسا وڭ-سولىڭا بۇرىلۋ قيىنعا تۇسەتىن شاعىن ورتالىققا باس سۇعۋشىلار سانى قالىڭ كورىندى. قالىپتاسقان ادەت بويىنشا اڭگىمەنىڭ بىلتەسىن تامىزىپ، قىسقا ۋاقىت بولسادا پىكىرلەسىپ قالۋعا تىرىستىم.

قازاقتىڭ بەتكە باسار عالىمدارىنىڭ ءبىرى مەملەكەت باعدارلاماسى بويىنشا شەتەلگە بارىپ، جيىپ كەلگەن تاريحي ماتەريالدارىنان ءبىر ساتتە ايىرىلىپتى. بۇكىل قۇجاتتى سىيىمدىلىعى جوعارى  «قاتتى ديسككە» ساقتاسا كەرەك. ۆيرۋستان با، الدە، باسقا سەبەپتەن بە ديسككە ساقتالعان بارلىق قۇجات ءبىر ساتتە ءىزىم-عايىم بولىپتى. الاسۇرعان پروفەسسورىمىزدىڭ بارماعان جەرى، باسپاعان تاۋى قالمعان كورىنەدى. ول كىسى ەكەۋمىزدىڭ جولىمىز ءبىر ەسىكتەن ءتۇيىستى. كوك بازارداعى (ماقاتاەۆ پەن پۋشكيىن قيىلىسى) «سامساحانانىڭ» جانىنا ورنالاسقان كومپيۋتەر جوندەۋ ورتالىعىندا كەزدەستىك. ىشەك-قارىنى اقتارىلعان قالىڭ «ەلەكتروندى ميدىڭ» ورتاسىندا ءبىر جىگىت وتىر. «ءاپ، بارەكەلدى» دەپ تانىسا كەتسەك، ازىلبەك قىزىربەكۇلى دەيتىن قىتايدان كەلگەن ورالمان باۋىرىمىز ەكەن. عالىم كوكەمىز ءوز شارۋاسىن، مەن ءوز شارۋامدى ايتىپ، ەكەۋىنە دە «قۇپ بولادى» دەگەن جاۋاپ الدىق.

ءبىر قۋانتارلىعى  – ازىلبەك باۋىرىمىز عىلىم مەن ادەبيەتتەن دە قۇر جاياۋ ەمەس ەكەن. اتاعى الاتاۋداي پروفەسسورىمىزدى عانا ەمەس، عالامتور جاعالاپ جۇرگەن ءبىراز جۋرنالسيتەردى تانيتىن بولىپ شىقتى. ءتورت ادامنىڭ باسى قوسىلسا وڭ-سولىڭا بۇرىلۋ قيىنعا تۇسەتىن شاعىن ورتالىققا باس سۇعۋشىلار سانى قالىڭ كورىندى. قالىپتاسقان ادەت بويىنشا اڭگىمەنىڭ بىلتەسىن تامىزىپ، قىسقا ۋاقىت بولسادا پىكىرلەسىپ قالۋعا تىرىستىم.

–       اتاجۇرتىما ورالعانىما 4 جىلعا جۋىقتادى، – دەپ باستادى اڭگىمەسىن ازىلبەك. – وزىمنەن ۇلكەن عالىمبەك دەگەن اعامنىڭ ارقاسىندا كىشكەنتايىمنان كومپيۋتەرمەن جاعالسىپ ءوستىم. ەڭ العاشىندا قىتايلاردىڭ كومپيۋتەر جوندەۋ شەبەرحانسىنا شاكىرت بولىپ كىرگەنىمدە كوپ نارسەنى كولەگەيلەپ، اشىپ ۇيرەتپەۋشى ەدى. ۋاقىت وتە كەلە ءبارىن بەس ساۋساعىمداي انىق بىلە باستادىم. قۇدايعا شۇكىر، قازىر كەز كەلگەن كومپيۋتەردى «جىلىكتەپ»، مەنىڭ كومەگىمە ءزارۋ بولىپ كەلگەن قاراكوزدەرگە «مىناۋ جاسالادى»، «مىناۋ قۇنىن اقتامايدى» دەپ اشالاپ تۇسىندىرەمىن. جاسىراتىنى جوق، كوپتەگەن باۋىرلارىمىزدىڭ كومپيۋتەر جونىندە بىلىمدەرى وتە تاياز. سولاي بولا تۇرسا دا، الدەبىر ارىپتەستەرىمىز سياقتى بەستى ون بەس دەپ سوعۋدان اۋلاقپىن. ويتكەنى ادال ەڭبەكپەن تابىلعان اقشا عانا بەرەكەمەن جۇمسالادى.

باۋىرىمىزدىڭ بۇل سوزىنە سول ارادا-اق كۋا بولدىم. "قول كومپيۋتەرىن" قۇشاقتاپ كەلگەن قارىنداسىمىز ازەكەڭنىڭ كومەگىنە جۇگىندى. دەرەۋ «بۇتىن بۇت، قولىن قول» قىلىپ دياگنوز قويعان «شەبەرىمىز» اقىسىنا 4000 تەڭگە سۇرادى. ءماز بولىپ كەتكەن قارىنداسىمىز اسا قۋانعانىن جاسىرعان جوق. قالتاسىنان 10 مىڭ تەڭگە الىپ شىعىپ بەردى دە، «مىنا جاققا بارىپ ەدىم، 15 مىڭ تەڭگە سۇرادى. سوسىن سىزگە كەلگەم عوي. نەدە بولسا 10 مىڭ تەڭگەگە جاساپ بەرەر دەگەن ويمەن. قانداي كەرمەت بولدى... سىزگە كوپ-كوپ راحمەت» دەپ العىسىن جاۋدىردى. بىزدە ريزاشىلعىمىزدى بىلدىردىك.

ازەكەڭ، جوعالعان قۇجاتتاردى قايتارۋعا كولەمى ۇلكەن بولعاندىقتان 1 تاۋلىكتەن استام ۋاقىت كەتەتىنىن ايتىپ، عالىم اعامىزدى جولعا سالدى. بار ەڭبەگىن ەرتەڭ تاۋىپ الاتىنىنا سەنەر-سەنبەسىن بىلمەي ول كىسى دە بىزبەن قوشتاستى.

اڭگىمەمىز جاراسىپ، ءبىراز وتىرىپ قالدىم. كومپيۋتەرى ۆيرۋستالعاندار، ءتىل تاقتاسى ىستەن شىققاندار، ەكرانى كورىنبەي قالعاندار... قويشى، ايتەۋ، بارلىعى كەلىپ جاتىر. ءبىر جاقسىسى، مۇندا تەك جوندەۋ جۇمىستارى عانا ەمەس، كومپيۋتەرگە قاتىستى نەگىزى بولشەكتەردىڭ ءبارى بار ەكەن. ءبىر ۋاقىتتا جۇزىنە كۇلكى ۇيىرىلگەن ازەكەڭ الگى عالىم كوكەمىزدىڭ قۇجاتتارى قالپىنا كەلە باستاعانىن ايتتى. كورىپ تاڭعالدىم. اسىرەسە، ءبىز سياقتى بار «بايلىعىن» تەحنيكاعا تاپسىرىپ جۇرگەن جۋرناليستەر قاۋىمىنا كەرەك-اق دۇنيە ەكەن. جازعان-سىزعان ماتەريالدارىنان كوز جازىپ قالعان ارىپتەستەرىمىز قانشاما؟ شىنىمدى ايتاسام، وسى جازبانى قولعا الۋعا ازەكەڭنىڭ ءدال وسى قىزمەتى تۇرتكى بولدى.

بايقاپ قاراساق، سوڭعى كەزدەرى «قازاق ساۋدا ىستەي المايدى»، «قازاق تەحنيكانىڭ ءتىلىن بىلمەيدى» دەگەندەردىڭ اۋىزىنا قۇم قۇيىلىپ كەلە جاتقان سياقتى. ويتكەنى قازىر باسقا قالانى قايدام؟ الماتىدا كومپيۋتەرىڭىزدى دە، ۇيالى تەلەفونىڭىزدى دا، كولىگىڭىزدى دە جوندەيتىندەردىڭ باسىم بولىگى قازاقتار. ازىلبەك قىزىربەكۇلى دا سونىڭ ءبىرى.

ءبىلال قۋانىش

Masa.kz