«قامقور لوكوموتيۆ» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى شار لوكوموتيۆ جوندەۋ دەپوسىنىڭ باس ينجەنەرى رينات ۇزاقوۆپەن ءوندىرىس ورىندارىن ارالاپ ءجۇرىپ، تەپلوۆوزداردىڭ جۇپ دوڭعالاقتارىن جوندەيتىن تسەحىندا ايالدادىق.
– بيىل اقپان ايىندا العاشقى تە33ا سەريالى «ەۆوليۋشن» تەپلوۆوزىنىڭ دوڭعالاق جۇبىن جوندەۋدى امەريكاندىق «GE» كومپانياسىنىڭ ماماندارىمەن ءبىر-لەسىپ جۇرگىزدىك. ەكى اپتانىڭ ىشىندە سولار-دىڭ قاتىسۋىمەن وسى تسەحتا التى جۇپ دوڭ-عالاقتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىپ، جالپى تەحنولوگياسىن ۇيرەندىك. ال ناۋرىز ايىندا امەريكادان ادەيى كوميسسيا كەلىپ، ءبىزدىڭ جوندەۋشىلەردىڭ جۇمىسىن جوعارى باعالادى، – دەدى ول.

باس ينجەنەردىڭ ايتۋىنشا، بۇدان بۇرىنىراقتا امەريكادان جەتكىزىلگەن جۇپ دوڭعالاقتى ەسكىرگەننەن كەيىن تۇتاستاي ال-ىپ تاستاپ، تەپلوۆوزعا جاڭاسىن اۋىستىرىپ سالۋمەن اينالىسقان. ال دوڭعالاقتاردىڭ ءوزى بىرنەشە تەتىكتەن تۇرادى. ەندى سول دوڭعالاقتىڭ قۇرىلعىلارىن اشىپ كورىپ، ىسكە جارامسىز بولعان تەتىگىن عانا اۋىستىرىپ، قالعانىن قايتادان قولدانىسقا پايدالانۋ دەڭگەيىنە جەتكەن.

دوڭعالاقتاردى امەريكادان ساتىپ اكەلۋ وتە قىمبات باعاعا تۇسكەن. قازىرگى كەزدە «ەۆوليۋشن» تەپلوۆوزدارىنىڭ دوڭعالاق جۇپتارىن بولشەكتەپ، سودان كەيىن زاۋىتتىق دەڭگەيدەگى قالپىنا كەلتىرىپ جوندەۋ ءتاسىلىن شارلىق تەمىرجولشىلار قازاقستاندا تۇڭعىش رەت وزدەرىندە ۇيىمداستىرىپ يگەردى. ولار بار ىقىلاسىمەن بەرىلىپ ىستەگەن ءىس العا باسپاي قويمايتىندىعىن دالەلدەدى.

«قامقور لوكوموتيۆ» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى شار لوكوموتيۆ جوندەۋ دەپوسىنىڭ باس ينجەنەرى رينات ۇزاقوۆپەن ءوندىرىس ورىندارىن ارالاپ ءجۇرىپ، تەپلوۆوزداردىڭ جۇپ دوڭعالاقتارىن جوندەيتىن تسەحىندا ايالدادىق.
– بيىل اقپان ايىندا العاشقى تە33ا سەريالى «ەۆوليۋشن» تەپلوۆوزىنىڭ دوڭعالاق جۇبىن جوندەۋدى امەريكاندىق «GE» كومپانياسىنىڭ ماماندارىمەن ءبىر-لەسىپ جۇرگىزدىك. ەكى اپتانىڭ ىشىندە سولار-دىڭ قاتىسۋىمەن وسى تسەحتا التى جۇپ دوڭ-عالاقتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىپ، جالپى تەحنولوگياسىن ۇيرەندىك. ال ناۋرىز ايىندا امەريكادان ادەيى كوميسسيا كەلىپ، ءبىزدىڭ جوندەۋشىلەردىڭ جۇمىسىن جوعارى باعالادى، – دەدى ول.

باس ينجەنەردىڭ ايتۋىنشا، بۇدان بۇرىنىراقتا امەريكادان جەتكىزىلگەن جۇپ دوڭعالاقتى ەسكىرگەننەن كەيىن تۇتاستاي ال-ىپ تاستاپ، تەپلوۆوزعا جاڭاسىن اۋىستىرىپ سالۋمەن اينالىسقان. ال دوڭعالاقتاردىڭ ءوزى بىرنەشە تەتىكتەن تۇرادى. ەندى سول دوڭعالاقتىڭ قۇرىلعىلارىن اشىپ كورىپ، ىسكە جارامسىز بولعان تەتىگىن عانا اۋىستىرىپ، قالعانىن قايتادان قولدانىسقا پايدالانۋ دەڭگەيىنە جەتكەن.

دوڭعالاقتاردى امەريكادان ساتىپ اكەلۋ وتە قىمبات باعاعا تۇسكەن. قازىرگى كەزدە «ەۆوليۋشن» تەپلوۆوزدارىنىڭ دوڭعالاق جۇپتارىن بولشەكتەپ، سودان كەيىن زاۋىتتىق دەڭگەيدەگى قالپىنا كەلتىرىپ جوندەۋ ءتاسىلىن شارلىق تەمىرجولشىلار قازاقستاندا تۇڭعىش رەت وزدەرىندە ۇيىمداستىرىپ يگەردى. ولار بار ىقىلاسىمەن بەرىلىپ ىستەگەن ءىس العا باسپاي قويمايتىندىعىن دالەلدەدى.

– زاۋىت امەريكادا، دوڭعالاقتار ءبىزدىڭ تەمىرجولدا ەكى جىل جۇرگەننەن كەيىن توزادى. قوسىمشا جوندەۋدى يگەرىپ، دوڭعا-لاقتاردىڭ ءجۇرۋ مەرزىمىن ۇزارتتىق. امەري-كاداعى زاۋىتتىڭ ماماندارى باستاعان ءىسىمىزدى ودان ءارى جالعاستىرۋىمىزعا ليتسەنزيا بەرەدى. قولدانىستاعى دوڭعالاقتار-دىڭ تابانى جۇقارىپ توزادى. بۇرىن ىسكە جارامسىز دەپ سونداي دوڭعالاقتاردى تۇتاستاي قولدانىستان شىعارىپ تاستايتىن. ءبىز سولاردىڭ ىستەن شىققان بولشەك-تەرىن عانا اۋىستىرىپ، جوندەپ، قايتادان پايدالانۋعا بەرىپ جاتىرمىز. جوندەلگەن دوڭعالاقتار امەريكادان جاڭاسىن تۇتاس-تاي ساتىپ العاننان الدەقايدا ارزانعا تۇسەدى، – دەدى رينات ۇزاقوۆ.
دوڭعالاق جوندەۋ تسەحىنىڭ شەبەرى سەرىكحان مۇحاماديەۆ پەن باس ينجەنەر رينات ۇزاقوۆ دوڭعالاق قۇرىلعىسىنا ەنگىزگەن كوپتەگەن دەتالدىق جاڭالىقتاردى سى-ناقتان وتكىزدى. العىر ويلى، تەوريالىق دايارلىعى جەتكىلىكتى باس ينجەنەر بىلتىر 16 مارتە ونەرتاپقىشتىق ۇسىنىس جاسادى. بيىل دا 10-15 ونەرتابىستىق جاڭالىق ەنگىزبەكشى. «قازاقستان تەمىر جولى» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ ارنايى كوميسسياسى ۇسىنىستاردى بەكىتىپ، وندىرىسكە ەنگىزدى. بيىل ۇلتتىق كومپانيا تەمىرجول كۇنى مەرەكەسىندە ىسكەرلىك ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىن كورسەتە بىلگەن زەرەك تە زەردەلى جاس – رينات ۇزاقوۆتى «ادال ەڭبەگى ءۇشىن» كەۋدە بەلگىسىمەن ماراپاتتادى.

1993 جىلدان بەرى بۇل كاسىپورىندى جۇمابەك بەيسەنوۆ باسقارىپ كەلەدى. ىسكەر باسشى وسىنداي ىستەردىڭ ۇنەمى باسى-قاسىندا بولىپ، دەپونى وركەندەتۋگە ۇجىمىن جۇمىلدىرا ءبىلدى. كاسىپورىندا ماماندىعىنا ابدەن توسەلگەن، مىندەتتى مۇلتىكسىز اتقاراتىن جۇمىسشىلار قالىپ-تاستى. شار لوكوموتيۆ جوندەۋ دەپوسى «قامقور لوكوموتيۆ» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ 19 دەپوسى اراسىندا 2010 جىلى بارلىق كورسەتكىشتەر بويىنشا ءبىرىنشى، بىلتىر ەكىنشى ورىن الدى. 2010 جىلى «قامقور مەنەدجمەنت» نوميناتسياسى بويىنشا «ۇزدىك كاسىپورىن» اتاندى. سونداي-اق، بىلتىر تاعى دا «ۇزدىك كاسىپورىن» اتاعىن يەلەندى. ال كاسىپورىن ديرەكتورى، «قۇرمەت» وردەندى جۇمابەك بەيسەنوۆ ەكى جىل قاتارىنان «ۇزدىك باسشى» ماقتاۋ قاعازىمەن ماراپاتتالدى.

قازىرگى ۋاقىتتا شار لوكوموتيۆ ءجون-دەۋ دەپوسىنداعى جەتى تسەحتا 220 ادام جۇمىس ىستەپ جاتىر. ولار تەپلوۆوزدارعا تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، دوڭعالاق جۇپتارىنا، ارناۋلى جىلجىمالى قۇرامىنا كۇردەلi جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋمەن اينالىسۋدا.

تەمىرجولشىلار 1980 جىلدان بەرى جوندەۋ جۇرگىزىلمەگەن قار تازالاۋ ماشينا-لارىنىڭ جابدىقتارىن جەتىلدىرىپ، كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىپ، زامان تالابىنا ساي جاراقتاندىرىپ جاتىر. بىلتىر «قازاقستان تەمىرجولى» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسي-ونەرلىك قوعامىنان تاپسىرىسى بويىنشا 12 ماشيناعا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى. ال بيىل قار تازالىعىش 14 ما-شينانى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋگە تاپسىرىس الىپ، سەگىز ايدا سەگىز ماشينانى قىس-
قى ماۋسىمدا ىسكە قوسۋعا دايىنداپ قويدى.

بيىلعى سەگىز ايدا شار جوندەۋ دەپوسىنىڭ ۇجىمى 410 ملن. تەڭگەنىڭ ءونىمىن ءوندىردى. وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا جالپى ءونىم 117 پايىزعا ءوستى.

– بۇگىنگى كۇنى شار دەپوسىندا «ەۆوليۋشن» تەپلوۆوزدارىنا جوندەپ جاتقان جۇپ دوڭعالاقتار سانى جۇزدەن استى. بۇرىنعى كەڭەس كەزىندە جاسالعان تەپلوۆوزداردىڭ قۇرىلىمى بويىنشا ءجۇز پايىز باعاسىن ەسەپتەيتىن بولساق، ونىڭ 10-15 پايىزى ءوزىنىڭ قۇنى بولسا، قالعان 75-80 پايىزى سونى جوندەۋ ءۇشىن بەرىلەتىن. ال مىنا تەپلوۆوز كەرىسىنشە، 75-80 پايىزى تەپلوۆوزدىڭ ساپاسىمەن، جۇرىمدىلىك ۇزاقتىعىمەن باعالانادى. تەك 10-15 پا-يىزى عانا جوندەلۋگە باعىتتالعان. سالىس-تىرىپ ايتقاندا، ەگەر كەڭەستىڭ ءبىر تەپلوۆوزىن جوندەۋگە ەڭبەك ونىمدىلىگى-ەڭبەك سىيىمدىلىعى 20-25 ادامدى قۇرايتىن بولسا، ال مىنالاردا كەرىسىنشە، ءبىر ادام جيىرما تەپلوۆوزعا ەسەپتەلەدى. ەڭبەك ونىمدىلىگى ۇلعايدى، ادام سانى ازايدى.

قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا 257 تەپلوۆوز بار. كەلەسى جىلى تاعى 100 جولاۋشى تەپلوۆوزى قوسىلادى. ءار تەپلوۆوزدىڭ استىندا التى دوڭعالاقتان بار دەپ ەسەپتەسەك، قاجەتتىلىك تە كۇشەيە تۇسەدى. شار تەمىرجولشىلارى ءۇشىن جۇمىس اۋقىمدى ەكەنى بەلگىلى.

شار مەكەمەسىندە وسىنداي ۇلكەن جەتىستىك بار. تىڭ ىسكە باتىل كىرىسكەن ولار الدىنا قويىلعان مىندەتتەمەلەردى، تاپسىرمالاردى ۋاقىتىندا ورىنداپ، ماسەلەلەردى شەشىپ جاتىر، – دەدى وسكەمەنگە ارنايى جۇمىس ساپارىمەن كەلگەن «قامقور لوكوموتيۆ» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەس-تىگىنىڭ باس ديرەكتورى احمەتبەك بالىموۆقا ادەيىلەپ جولىعىپ، اڭگىمەلەسكەنىمىزدە.
Abai.kz