جىلقىعا سۋبسيديا بەرىلىپ، جىلقى ەتىن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ تىزىمىنە ەنگىزۋ قاجەت!

2024 جىلى 31 قاڭتاردا قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ جالپى وتىرىسىندا ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسا ۇكىمەت باسشىسى ءاليحان سمايىلوۆقا بيىلعى قالىڭ قار، قاتال قىستاعى جىلقى مالىنىڭ قيىن جاعدايى تۋرالى “اق جول” فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىن جاريالادى.

قر پرەمەر-ءمينيسترى ءاليحان سمايىلوۆقا

جىلقى مالى قىستان امان شىعا ما؟

بيىلعى قالىڭ قار، قاتتى قىس مال شارۋاشىلىعىنا وڭاي ءتيىپ جاتقان جوق. بۇل اسىرەسە، قازاق "ەر قاناتى" دەپ باعالاعان جىلقى مالىنا اسا اۋىر تيۋدە.

1. ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك وڭىرلەرىندە جەم-ءشوپتىڭ تاۋسىلىپ، دالادا قاردىڭ بەتى جاپپاي مۇز قۇرسانىپ، جىلقىلار تەبىندەي الماي، تولىقتاي قولعا قاراعان، ءولىم-ءجىتىم كوپ دەگەن اقپاراتتار كەلۋدە. شارۋالار ونسىز دا جەم-ءشوبى جوق، ءجوندى سۋبسيديا بەرىلمەيتىن جىلقى مالىنان ايىرىلىپ قالۋ قاۋپى بار. ويتكەنى، جەم-ءشوبى تاۋسىلعان فەرمەرلەر دە، قوراداعى مالىنا قاراعان اۋىل ادامدارى دا جىلقىنى ارزان باعادا بولسا دا، سوعىم ورنىنا جاپپاي ساتىپ جاتىر.

2. اقمولا وبلىسىنىڭ بىرنەشە اۋدانىندا جىلقى باسىنىڭ ازايىپ بارا جاتقانىن ايتىپ، دابىل قاققاندار كوپ. زەرەندى اۋدانىنداعى اقادىر، ۆاسيلكوۆ، زارەچنىي، شاعالالى سياقتى ونداعان اۋىلدا جۇرت جەم-ءشوپ تاپپاي، قينالىپ وتىر. اقكول اۋدانىنىڭ مالشىلارىنىڭ جاعدايى دا ءماز ەمەس. ءشوپتىڭ باعاسى تىم شارىقتاپ كەتىپ، ءبىر ورامى 20 مىڭ تەڭگەگە دەيىن جەتتى دەيدى.

3. بۇعان باستى سەبەپ – جايىلىم جانە شابىندىق جەرلەردىڭ تاپشىلىعى. ءتىپتى، جايىلىم جەرىنەن مۇلدەم ايىرىلىپ قالعان كوپتەگەن اۋىلداردا (زەرەندى اۋدانىنداعى اقادىر، ايعىرجال، ورتاق، قوشقارباي، رازدولنىي، كۇسەپ، پەرۆومايسكي) جىلقىلار قولعا قاراپ تۇر. ەگىندى ەلدىڭ ىرگەسىنە دەيىن ەگىپ تاستاعان. جانارماي قۇنى 300 تەڭگەدەن اسىپ، اسپانداپ كەتكەن. وسىنداي قىس قىسپاعى مەن قيىن-قىستاۋدىڭ كەسىرىنەن ءار اۋىلدا جىلقىلار ءولىپ جاتقانى، قولىنداعى بار جىلقىسىن تۇياق قالدىرماي تۇگەل ساتىپ جىبەرگەن فەرمەرلەر جايلى رەسمي باسىلىمدار دا جازۋدا.

ياعني، كوپتەگەن اۋىل تۇرعىندارى كوتەرەم بولىپ جاتقان كوپ جىلقى كوكتەمگە جەتپەي قالۋى مۇمكىن دەپ دابىل قاعۋدا.

اقمولا وبلىسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا ەشقانداي مال شىعىنى جوق، ءبارى تاماشا دەگەنمەن، بىزگە جەتكەن حاتتار مەن «ەگەمەن»، «قازاق ءۇنى»، «ايقىن» گازەتتەرىندەگى ايقىن اقپاراتتار باسقاشا سويلەيدى.

ەندەشە، ءتونىپ تۇرعان قاۋىپتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ۇكىمەت دەڭگەيىندە شۇعىل تۇردە كەشەندى شارالار قاجەت.

1. ۇكىمەت پەن قۇزىرلى مينيسترلىك، ۆەدومستۆولار، اكىمدىكتەر قازاققا قادىرى ارتىق جىلقى مالىن امان الىپ قالۋ ءۇشىن ارنايى «جول كارتاسىن» جاساۋى قاجەت.

2. بۇگىندەگى ەڭ ۇلكەن ماسەلەنىڭ ءبىرى - شارۋالار بەينەتتەنىپ وسىرگەن جىلقىسىن لايىقتى باعاسىنا ساتا الماۋى. سوندىقتان جىلقى ەتىن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ تىزىمىنە مىندەتتى تۇردە ەنگىزۋ قاجەت. تاعامىن تاڭداپ ىشەر حان-سۇلتاندار مەن باتىرلاردىڭ سۇيىكتى اسى بولعان، جەڭىل قورىتىلۋى مەن دەنساۋلىققا پايداسى عىلىمي دالەلدەنگەن تەكتى جانۋار جىلقى ەتى تاۋىق پەن شوشقا ەتىنەن كەم بولعانى ما؟!.

3. ۇكىمەت جىلقىعا سۋبسيديا بەرۋ ماسەلەسىن قايتا قاراۋى ءتيىس.
بىزدە مال شارۋاشىلىعىندا قۇس تۇقىمدارىنا دا، ءتىپتى شوشقاعا دا سۋبسيديا بار، ال ءتورت تۇلىكتىڭ تورەسى جىلقىعا ماردىمدى سۋبسيديا جوق. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 2023 جىلى - جىلقىعا بار بولعانى 52,9 ملن. تەڭگە بولىنسە، شوشقاعا - 2,1 ملرد. تەڭگە بولىنگەن. ياعني، شوشقاعا بولىنگەن قارجى جىلقىدان 40 ەسەدەي كوپ... ەلىمىزدىڭ باسىم بولىگى جەمەيتىن شوشقا ەتىنە دەگەن سونشالىقتى ەرەكشە قامقورلىقتىڭ سىرى نەدە؟

بيىل مال شارۋاشىلىعى ۇكىمەتتەن ءمۇيىز سۇرايمىن دەپ ءجۇرىپ، قۇلاعىنان ايرىلاتىن ءتۇرى بار...

ويتكەنى، 2024 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەنگەن وزگەرىستەرگە سايكەس، ەندى مال شارۋاشىلىعىن سۋبسيديالاۋ توتەنشە جاعداي جاريالانعان نەمەسە گيدرومەتەورولوگيالىق قىزمەت راستاعان وڭىردە عانا، مال ازىعىن دايىنداۋعا تەرىس اسەر ەتكەن اۋا رايىنىڭ قالىپتان تىس جاعدايلارى بولعان كەزدە عانا بەرىلەدى.

سوندا قالاي، شارۋالار سۋبسيديا الۋ ءۇشىن اۋا-رايى قاشان بۇزىلادى دەپ اسپانعا قاراپ وتىرۋى قاجەت پە، پرەمەر سمايىلوۆ مىرزا؟

بۇل شارتتار سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن بولدىرماۋ جانە شارۋالاردى وزدەرىنىڭ مال ازىعىن دايىنداۋعا ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا ەنگىزىلگەن ەكەن.

بۇلاي جەمقورلىقتى جەلەۋ ەتىپ، ۇكىمەتتىڭ سۋبسيديانى توقتاتىپ قويۋنىڭ كەسىرى وتە اۋىر بولاتىنىن ەسكەرتەمىز. بۇل «ءماسىسىن جاماۋ ءۇشىن كەبىسىن كەسىپ الىپتى» دەگەندەي، كەرى كەتكەن ماسەلە بولعالى تۇر. جەمقورلىقتى جويۋ كەرەك، ارينە. ول قۇزىرەتتى ورگانداردىڭ ءىسى.

4. جايىلىم ماسەلەسى ءۇشىن مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلىپ، جەردىڭ قانشالىقتى، قالاي جاراتىلىپ جاتقانىن تۇپكىلىكتى تەكسەرىپ، ناقتى شەشۋ كەرەك!

جىلقى مالىن قىستان امان الىپ قالۋ ءۇشىن ۇكىمەتتەن شۇعىل كەشەندى شارالار كۇتەمىز.

قۇرمەتپەن،
«اق جول» پارتياسى فراكتسياسى دەپۋتاتتارى:
ق.يسا
ا.پەرۋاشەۆ،
د.ەسپاەۆا،
ە.بارلىباەۆ،
ە.بەيسەنباەۆ.
ا.سادىقوۆ.
«امانات» پارتياسى فراكتسياسى دەپۋتاتى ە. بەيسەنباەۆ

Abai.kz