دۇيسەنبى, 16 قىركۇيەك 2024
دەپ جاتىر 749 1 پىكىر 21 تامىز, 2024 ساعات 13:57

ارمەنيا نەگاتيۆنو ۆلياەت نا فاۋنۋ كاسپيا

سۋرەت: Google Maps

زاگريازنيايا رەكۋ وكچۋچاي، ارمەنيا سەرەزنو ۆلياەت نا فاۋنۋ كاسپيا

پيات ۆيدوۆ رىب كاسپيسكوگو موريا ۋجە ناحودياتسيا نا گراني يسچەزنوۆەنيا

زاگريازنيايا رەكۋ وكچۋچاي، كوتورايا ياۆلياەتسيا ترانسگرانيچنوي رەكوي، رازليچنىمي پرومىشلەننىمي وتحودامي، تياجەلىمي مەتاللامي ي سولەۆىمي سوەدينەنيامي، ارمەنيا نە تولكو ۋنيچتوجاەت فاۋنۋ ي فلورۋ ي ەكوسيستەمۋ يۋجنو-كاۆكازسكوگو رەگيونا، نو ي ناپريامۋيۋ ۆلياەت نا يستوششەنيە بيولوگيچەسكيح رەسۋرسوۆ. كاسپيسكوگو موريا پو داننىم مينيستەرستۆا ەكولوگي ي پريرودنىح رەسۋرسوۆ(مەپر) ازەربايدجانسكوي رەسپۋبليكي پوسلەدني مونيتورينگ، پروۆەدەننىي سپەتسياليستامي نا كاسپيسكوم مورە، ەششە راز پودتۆەرجداەت ەتو.

تاكيم وبرازوم، رەزۋلتاتى پوسلەدنەگو مونيتورينگا، پروۆەدەننوگو تسەنتروم يسسلەدوۆاني بيولوگيچەسكيح رەسۋرسوۆ سلۋجبى وحرانى بيولوگيچەسكوگو رازنووبرازيا  مەپر  ۆ سەنتيابرە تەكۋششەگو گودا پو يزۋچەنيۋ بيولوگيچەسكيح رەسۋرسوۆ ي مورسكوي سرەدى كاسپيسكوگو موريا، سوۆسەم نە وبنادەجيۆايۋت. تاك، بىلو زامەچەنو، چتو كوليچەستۆو 5 ۆيدوۆ رىب - كەچي، كۋتۋما، كاسپيسكوگو لەششا، ۆوستوچنوگو لەششا ي شامايسكوي رىبى سوكراتيلوس ۆو منوگو راز پو سراۆنەنيۋ س پرەدىدۋششيمي گودامي.

پو منەنيۋ ەكسپەرتوۆ، ەسلي ەكولوگيچەسكي تەررور، پروۆوديمىي ارمەنيەي پروتيۆ ازەربايدجانا، پرودولجيتسيا ، نە يسكليۋچەنو، چتو ۋكازاننىە ۆيدى رىب ۆ سكوروم ۆرەمەني بۋدۋت يسچەرپانى ۆ كاسپيسكوم مورە. دەلو ۆ توم، چتو وبسۋجداەمىە ۆيدى رىب ۆ وسنوۆنوم ياۆليايۋتسيا پرەسنوۆودنىمي ي وبيتايۋت ۆ رەكاح، پروتەكايۋششيح چەرەز ازەربايدجان، نەرەستياتسيا ي رازمنوجايۋتسيا، ا زاتەم پرودولجايۋت سۆويۋ جيزن ۆ كاسپيسكوم مورە. ەتي رىبى پوپادايۋت ۆ كاسپي ۆ وسنوۆنوم چەرەز رەكۋ كۋرا، سامۋيۋ بولشۋيۋ رەكۋ يۋجنوگو كاۆكازا. رەكا اراز، كرۋپنەيشي پريتوك رەكي كۋرى، ياۆلياەتسيا ترانسگرانيچنوي رەكوي س ارمەنيەي. درۋگايا ترانسگرانيچنايا رەكا پروتياجەننوستيۋ 83 كم، رەكا وكچۋ، بەرەت سۆوە ناچالو س گورى كاپيچيك (3285 م) زانگەزۋرسكوگو حرەبتا. بولشايا چاست رەكي راسپولوجەنا ۆ سيۋنيكسكوي وبلاستي ارمەني (يستوريچەسكايا وبلاست ازەربايدجانا پود نازۆانيەم زانگەزۋر), ەە نيجنەە تەچەنيە پروتەكاەت پو تەرريتوري وسۆوبوجدەننوي وت ارميانسكوي وككۋپاتسي زانگيلانسكوي وبلاستي ي ۆپاداەت ۆ رەكۋ اراز.

وكچۋچاي، ترانسگرانيچنايا رەكا، ياۆلياەتسيا رەكوي، كوتورايا پوستوياننو پودۆەرگاەتسيا سيلنومۋ زاگريازنەنيۋ نا تەرريتوري ارمەني، ي، پوحوجە، ەتا رەكا يگراەت رول سبورنيكا پرومىشلەننىح وتحودوۆ ۆ ارمەني. تاك، گادجارانسكي مەدنو-موليبدەنوۆىي كومبينات ي گافانسكي گورنو-وبوگاتيتەلنىي كومبينات، راسپولوجەننىە ۆ يۋجنوم رەگيونە سوسەدنەي سترانى، ناپريامۋيۋ سبراسىۆايۋت يزبىتوچنىە تياجەلىە مەتاللى ۆ وكچۋچا بەز وچيستكي، نە تولكو ۋنيچتوجايۋت فاۋنۋ ي فلورۋ رەكي كۋرا-اراز باسسەينا، نو ي نەگاتيۆنو ۆلياەت نا فاۋنۋ كاسپيسكوگو موريا. پوەتومۋ ازەربايدجان بەت ترەۆوگۋ و پرەدوتۆراششەني زاگريازنەنيا وكچۋچايا ارمەنيەي.

تاكيم وبرازوم، پوسكولكۋ رەكا وكچۋچاي ناحوديتسيا ۆ زانگيلانسكوم رايونە ازەربايدجانا، وككۋپيروۆاننوم ارمەنيەي، پوسلە 1993 گودا پروۆوديت مونيتورينگ نا ەتوي رەكە بىلو نەۆوزموجنو. ليش سپۋستيا 27 لەت، ۆ 2020 گودۋ، پوسلە وسۆوبوجدەنيا ازەربايدجانسكيح زەمەل وت وككۋپاتسي ارميانسكيمي ۆوينسكيمي چاستيامي ۆ حودە وتەچەستۆەننوي ۆوينى، ۋدالوس پروۆەستي مونيتورينگ رەكي سپەتسياليستام مينيستەرستۆا ەكولوگي ي پريرودنىح رەسۋرسوۆ ازەربايدجانسكوي رەسپۋبليكي. ي ۆسكرىليس ستراشنىە فاكتى. ۆ پروباح ۆودى، ۆزياتىح يز وكچۋچايا ۆ پەريود س يانۆاريا پو يۋن 2021 گودا، بىلو وبنارۋجەنو بولشوە كوليچەستۆو تياجەلىح مەتاللوۆ، وسوبەننو مەدي، موليبدەنا، مارگانتسا، جەلەزا، تسينكا ي حروما. پو داننىم مونيتورينگا مەپر ، كوليچەستۆو سوەدينەني مەدي ي موليبدەنا ۆ رەكە بىلو ۆ دۆا رازا ۆىشە نورمى، جەلەزا ۆ چەتىرە رازا ي نيكەليا ۆ سەم راز ۆىشە نورمى، ا تسۆەت رەكي ۆرەميا وت ۆرەمەني مەنيالسيا يز-زا زاگريازنەنيا. ۆ مارتە 2021 گودا ۆ رەكە زافيكسيروۆانا ماسسوۆايا گيبەل مەلكوي فورەلي. ۆ حودە ۆيزۋالنوگو نابليۋدەنيا، پروۆەدەننوگو نا ۋچاستكە رەكي ۆ سەلاح شايفلي ي دجاحانگيربەيلي زانگيلسكوگو رايونا، نابليۋدالاس ماسسوۆايا گيبەل دەسياتكوۆ تىسياچ زولوتىح رىبوك ي شيربيت، زانەسەننىح ۆ «كراسنۋيۋ كنيگۋ» ازەربايدجانسكوي رەسپۋبليكي. ازەربايدجانسكوي ستورونە پريشلوس وبراتيتسيا ۆ پرەستيجنىە لابوراتوري زارۋبەجنىح ستران، چتوبى پريۆلەچ ۆنيمانيە مەجدۋنارودنوي وبششەستۆەننوستي ك پروبلەمە ەكولوگيچەسكوي كاتاستروفى نا رەكە.اناليزى پروب رەچنوي ۆودى ي دوننىح وتلوجەني بىلي پروۆەدەنى ۆ مەجدۋنارودنو اككرەديتوۆاننوم ي سەرتيفيتسيروۆاننوم لابوراتوريا SGS گەرماني پو زاكازۋ مەپر . پو رەزۋلتاتام اناليزا پروب ۆودى ۆىياۆلەنو ناليچيە تياجەلىح مەتاللوۆ ۆ ۆودە نا پوۆەرحنوستي رەكي، وسوبەننو جەلەزا، مەدي، مارگانتسا، موليبدەنا، تسينكا، حروما، نيكەليا ي درۋگيح، ي داجە وپرەدەلەنا كونتسەنتراتسيا وپاسنىح ۆەششەستۆ ۆ پروباح دوننىح وتلوجەني. ۆو منوگو راز پرەۆىشالا نورمۋ، ا ۋروۆەن زاگريازنەنيا رەكي ناحوديلسيا نا كريتيچەسكوم ۋروۆنە. درۋگيمي سلوۆامي، گيبەل رىب بىلا ۆىزۆانا وبيليەم ۆ رەچنوي ۆودە جەلەزا، مەدي، نيكەليا، موليبدەنا ي درۋگيح تياجەلىح مەتاللوۆ.

ۆ سۆيازي س ەتيم مينيستەرستۆو ەكولوگي ي پريرودنىح رەسۋرسوۆ ازەربايدجانا ناپراۆيلو پيسمو ۆسەم مەجدۋنارودنىم ورگانيزاتسيام س تسەليۋ ينفورميروۆانيا وب ەكولوگيچەسكوم كريزيسە ي كريتيچەسكوم پولوجەني رەكي وكچۋچاي، ا تاكجە وب وجيداەمىح ەكولوگيچەسكيح ريسكاح دليا رەكي ي ەە ەكوسيستەمى ۆ ۋسلوۆياح پوستوياننوگو زاگريازنەنيا. ارمەنيەي، ي پرەدوتۆراتيت زاگريازنەنيە. پروشەل گود، ا كونكرەتنوگو رەزۋلتاتا دو سيح پور نەت.

ينىمي سلوۆامي، ەسلي ەكولوگيچەسكي تەررور، وسۋششەستۆلياەمىي ارمەنيەي پروتيۆ ازەربايدجانا، بۋدەت پرودولجاتسيا ، ەسلي مەجدۋنارودنىە ورگانيزاتسي پرودولجات زاكرىۆات گلازا نا پروبلەمۋ، تو ۆ بليجايشەم بۋدۋششەم مى ستانەم سۆيدەتەليامي يسچەزنوۆەنيا منوگيح ۆيدوۆ رىب نە تولكو ۆ ۋپوميانۋتىح رەكاح. ، نو ي ۆ كاسپيسكوم مورە.

ا ينتەرەسنو تو، چتو ارمەنيا دو سيح پور نە پريسوەدينيلاس ك حەلسينكسكوي كونۆەنتسي پو زاششيتە ترانسگرانيچنىح ۆود. ەتو ەششە راز سۆيدەتەلستۆۋەت و گريازنىح نامەرەنياح ارمەني پرودولجات ەكولوگيچەسكي تەررور ۆ رەگيونە.

ۆيديمو، ەتو ودنا يز گلاۆنىح پريچين توگو، پوچەمۋ ارمەنيا نەسموتريا نا 4 گودا وكونچانيا وتەچەستۆەننوي ۆوينى،  پريزىۆى ي ۋسيليا ۆسەح ۆلياتەلنىح مەجدۋنارودنىح ورگانيزاتسي، دو سيح پور يزبەگاەت پودپيسانيا ميرنوگو دوگوۆورا س ازەربايدجانوم.

سۋرەت اۆتوردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى

ساليم بالاەۆ،

پرەدسەداتەل وبششەستۆەننوگو سويۋزا ەكولوگيچەسكوگو پروسۆەششەنيا «ەكولوگ-2010»

باكۋ، ازەربايدجان

Abai.kz

1 پىكىر