فورۋمعا پارتيا اتىنان ماجىلىسكە، وبلىستىق، قالالىق جانە اۋداندىق ماسليحاتتارعا رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار مەن بارلىق وبلىستاردان سايلانعان 203 دەپۋتاتتىڭ 152-ءسى قاتىستى.

«اق جول» دەمپارتياسىنىڭ بارلىق دەڭگەيدەگى دەپۋتاتتارىنىڭ جىل سايىنعى فورۋمدارىن وتكىزۋ يگى داستۇرگە اينالىپ، پارتيا بۇل شارالاردى وڭىرلەردە وتكىزۋگە تىرىسۋدا.

قاتىسۋشىلار پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ جاقىندا استانادا وتكەن ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ فورۋمىندا سويلەگەن سوزىندە كوتەرىلگەن بىرقاتار ماسەلەلەردى تالقىلادى، سونىڭ ىشىندە، پارلامەنتتەگى زاڭ جوبالارىن، ەڭ الدىمەن بيۋدجەت جانە سالىق زاڭناماسىن قاراۋعا ءماسليحات دەپۋتاتتارىن تارتۋعا قاتىستى.

وسى ورايدا پارتيا توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ ارىپتەستەرىن ءماجىلىس قابىلداپ جاتقان زاڭ جوبالارىنا نازار اۋدارۋعا شاقىردى.

ماجىلىستەگى «اق جول» دەمپارتياسى فراكتسياسىنىڭ اپتا سايىنعى وتىرىستارى بەينەكونفەرەنيا ارقىلى بارلىق فيليالداردىڭ قاتىسۋىمەن ءوتىپ، بارلىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى قانداي زاڭداردى تالقىلاۋعا مۇددەلى ەكەنىن الدىن الا انىقتاۋعا مۇمكىندىك الادى. وسى رەتتە، سونداي-اق ناقتى ۇسىنىستار بولعان جاعدايدا، ءبىزدىڭ ءماسليحات دەپۋتاتتارىن ءماجىلىستىڭ ءتيىستى جۇمىس توپتارىنا قوسۋ تۋرالى وتىنىشتەردى فراكتسيا اپپاراتىنىڭ باسشىسى ب.دۇيسەمبينوۆكە جولداۋعا بولادى.

سونداي-اق، دەمپارتيا ليدەرى ءماسليحاتتار مەن اكىمدىكتەر اراسىنداعى تەجەمەلىك پەن تەپە-تەڭدىكتىڭ ناقتى بالانسىن قۇرۋ، جەرگىلىكتى دەپۋتاتتاردىڭ مارتەبەسى مەن وكىلەتتىكتەرىن ارتتىرۋ، پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ «كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» قاعيداسىن ورتالىقتا عانا ەمەس، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ بۇكىل تانماعىندا جۇزەگە اسىرۋ قاجەتتىگى تۋرالى 2023-24 جىلدارى «اق جول» فراكتسياسى جاساعان بىرقاتار دەپۋتاتتىق ساۋالداردى دا ەسكە سالۋدى ءجون كوردى.

ا.پەرۋاشەۆ جينالعانداردى رەسپۋبليكا كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، بۇل مەرەكەنىڭ تاريحي مانىنە نازار اۋدارا وتىرىپ، 1990 جىلدىڭ 25 قازانىندا قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىك تۋرالى دەكلاراتسيانى قابىلداۋى شىن مانىندە 1917 جىلى «الاشوردا» كوسەمدەرى نەگىزىن قالاعان «الاش» ۇلتتىق يدەياسىنا قايتا ورالۋدى بىلدىرگەنىن اتاپ ءوتتى.

ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ول كونكۋرستىق ىرىكتەۋ نەگىزىندە ماجىلىستەگى «اق جول» دەمپارتياسىنىڭ دەپۋتاتتىق فراكتسياسىندا تاعىلىمدامادان ءوتۋدى ۇسىندى. ياعني ءماسليحات دەپۋتتارى ايىنا ءبىر رەت استاناعا كەلىپ، پارتيانىڭ ورتالىق اپپاراتىندا جانە ماجىلىستەگى دەپۋتاتتىق فراكتسيادا جۇمىس ىستەۋگە، زاڭ شىعارۋ جۇمىستارىمەن تانىسۋعا، دەپۋتاتتىق ساۋالدار دايىنداۋعا، جۇمىس توپتارىنىڭ تالقىلاۋىنا جەكە قاتىسۋعا، ت.ب. مۇمكىندىك الادى.

«اق جول» دەمپارتياسىنىڭ توراعاسى فورۋمنىڭ ماقساتى ءماسليحات دەپۋتاتتارىن پارتيا باسشىلىعىنىڭ جانە دەپۋتاتتىق فراكتسيانىڭ جۇمىسىمەن تانىستىرۋ ەمەس، جەرگىلىكتى ءماسليحاتتاردا جۇمىس ىستەيتىن ارىپتەستەردىڭ كوبى پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا عانا ەمەس، ءبىر مانداتتى وكرۋگتەر بويىنشا دا سايلانعانىن ەسكەرە وتىرىپ، ولارمەن كەرى بايلانىس جاساپ، پىكىر الماسۋ ەكەندىگىنە ۇزەڭگىلەستەردىڭ نازارىن اۋداردى.

قر پرەزيدەنتى ق.توقاەۆتىڭ ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ پارلامەنت جۇمىسىنا قاتىسۋىن بەلسەندىرۋ جونىندەگى تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا ءماجىلىس باسشىلىعى قابىلداعان شەشىمدەر مەن ناقتى ۇسىنىستار جونىندە قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ ۆيتسە-سپيكەرى، «اق جول» دەمپارتياسى اتىنان سايلانعان پارلامەنت دەپۋتاتى دانيا ەسپاەۆا بايانداما جاسادى.

«اق جول» دەمپارتياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسا بۇگىندە «اق جول» دەمپارتياسى اتىنان سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتاتتارى قازىرگى ۋاقىتتا دايىنداپ جاتقان جانە وسى جىلدىڭ سوڭى مەن كەلەسى جىلدىڭ باسىندا ۇسىنىلاتىن زاڭ جوبالارىنا توقتالدى.

پارتيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، ءماجىلىس دەپۋتاتى سەرىك ەرۋباەۆ قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ شاقىرۋىمەن «اق جول» دەمپارتياسى ىسكەرلىك دەلەگاتسياسىنىڭ قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنا ساپارىنىڭ قورىتىندىلارى تۋرالى باياندادى، ءار وڭىرلەردەگى 20-عا جۋىق كاسىپكەر دەلەگاتسيا قۇرامىندا قىتاي كاسىپورىندارىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسىپ، بىرقاتار سالالار بويىنشا سەرىكتەستىك جاساۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلۋگە مۇمكىندىك الدى.

سونداي-اق فورۋم بارىسىندا «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنان سايلانعان ءماسليحات دەپۋتاتتارى جانارگۇل قۇلماعامبەتوۆا (استانا), جالعاس اعيسوۆ (جاڭاوزەن), ەۆگەني كينتسەل (سقو), ارمان ءابىلحاسىنوۆ (تەمىرتاۋ), سۇلتان كوشەنوۆ (تۇركىستان), ەرلان قايىردەنوۆ (اتىراۋ), ارداق مانسۇروۆ (تۇركىستان), ەرعالي دىلدابەك (اقمولا وبلىسى), ت.ب. ءسوز سويلەدى.

ءماسليحات دەپۋتاتتارى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى قولداۋ، بيزنەستى سالىق جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ نەگىزسىز قۋدالاۋىنان قورعاۋ;  سالىقتىق، تاريفتىك جانە سىرتقى ەكونوميكالىق ساياسات; اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋدەگى سۋبسيديالار، نەسيەلەر بويىنشا اۋىر پايىزدىق مولشەرلەمەلەر، دامۋ ينستيتۋتتارىنىڭ تاڭداۋلى ساياساتى، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار مەن ءىرى كورپوراتسيالاردىڭ ساتىپ الۋلارىنداعى اشىق ەمەس پروتسەدۋرالار جانە ت.ب. ماسەلەلەردى كوتەردى.

جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ ەكولوگيالىق بۇزۋشىلىقتارى ءۇشىن ايىپپۇلدارىن جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە اۋدارۋ;  مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىندە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋ، جاستاردى كاسىپكەرلىككە تارتۋ، كانداستاردى قولداۋ تۋرالى ۇسىنىستار ايتىلدى.

سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى ەۆگەني كينتسەل ءماسليحات سەسسياسىنىڭ كۇن ءتارتىبىن قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزدى ماسەلەسىن كوتەردى، ونى بۇگىندە اكىمدىكتەر تولىعىمەن بەلگىلەيدى، ال دەپۋتاتتاردىڭ وزدەرى ءوز باستامالارى بويىنشا ماسەلەلەردى قاراۋعا قول جەتكىزە الماي وتىر. وسى ورايدا پارتيا توراعاسى ءوز ءماسليحاتتارىنىڭ كەزەكتى جانە كەزەكتەن تىس سەسسيالارىنىڭ كۇن ءتارتىبىن قالىپتاستىرۋ كەزىندە دەپۋتاتتاردىڭ قۇقىقتارىن جۇزەگە اسىرۋعا قاتىستى ۇسىنىستار دايىنداۋدى تاپسىردى.

ازات پەرۋاشەۆ مۇمكىندىكتى پايدالانا وتىرىپ، جەرگىلىكتى ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ وتكەن جانە بيىلعى جىلى بولشەك سالىقتاردى تومەندەتۋدەگى بەلسەندى ۇستانىمدارى ءۇشىن العىسىن ءبىلدىردى، بۇل بارلىق جەردە (الماتىدان باسقا) شاعىن بيزنەسكە سالىق جۇكتەمەسىن ازايتۋعا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەردى.

ول قر قارجى مينيسترلىگى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى باسشىلىعىنىڭ «Atameken business» تەلەارناسىنىڭ تىكەلەي ەفيرىندە بەرگەن تۇسىندىرمەسىنە ساي، 2025 جىلعا  قالالار جانە وبلىستار بويىنشا بولشەك ساۋدا سالىعىن تومەندەتۋ ءۇشىن بيىلعى جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىنا دەيىن بۇل ماسەلەنى قايتا كوتەرۋ قاجەتتىگىن ەسكە سالدى. ءار جىل ءۇشىن بولشەك سالىق ستاۆكاسى وتكەن جىلدىڭ ءبىرىنشى جەلتوقسانىنا دەيىن بولەك بەلگىلەنەتىنى ايتىلعان. وسىعان بايلانىستى بۇل جۇمىستى جانداندىرۋ قاجەت. بۇگىنگە دەيىن وبلىس، اۋدان، قالالاردىڭ بىرقاتار دەپۋتاتتارى ءتيىستى دەپۋتاتتىق ساۋالدارىن جولداپ ۇلگەردى. بىرقاتار مەملەكەتتىك ورگانداردان وڭ جاۋاپتار الىندى، بىراق بۇل جۇمىستىڭ قارقىنىن جوعالتپاي، اياعىنا دەيىن جەتكىزۋ ماڭىزدى.

ەركىن تالقىلاۋ اياسىندا پارتيانىڭ ورتالىق باسشىلىعىنىڭ، پارلامەنتتىك فراكتسيانىڭ جانە «اق جول» دەمپارتياسىنىڭ اۋداندىق، قالالىق جانە وبلىستىق دەڭگەيدەگى دەپۋتاتتارىنىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلىنىڭ باسقا دا ماسەلەلەرى كوتەرىلدى.

Abai.kz