قازاقستانداعى الاياقتىق: قالاي قۇربان بولماۋ جانە نە ىستەۋ كەرەك؟  

قازاقستانداعى الاياقتىق ۇزاق ۋاقىت بويى ازاماتتار ءۇشىن باس اۋرۋىنا اينالدى: «بانك قىزمەتكەرلەرىنەن» تەلەفون قوڭىراۋلارى، ينتەرنەتتەگى جالعان حابارلاندىرۋلار، كۇماندى ينۆەستيتسيالاردان التىن تاۋلاردىڭ ۋادەلەرى - مۇنداي سحەمالار كوپشىلىككە تانىس جانە كۇنسايىن كۇردەلەنە تۇسۋدە.

كۇن سايىن ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ ءامياندارى مەن سەنىمىنە نۇقسان كەلتىرەتىن الاياقتىقتىڭ سالدارىمەن ازاماتتار بەتپە-بەت سوقتىعىسۋدا. زاقىم وسۋدە، ادامداردىڭ جۇيكە جۇيەسى توزۋدا، ال سۇراق «قالاي قورعانۋعا بولادى؟» كۇننەن كۇنگە وزەكتى بولۋدا.

پروكۋراتۋرانىڭ مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – زاڭنىڭ ساقتالۋىن قاداعالاۋ عانا ەمەس، ازاماتتارعا وزدەرىن قورعاۋعا كومەكتەسۋ.

الاياقتىقپەن نە بولىپ جاتقانىن جانە قاراپايىم ادامدار ءوز اقشالارىن قالاي قورعاۋعا بولاتىنىن قاراستىرايىق.

قازاقستاندا ستاتيستيكا نە دەيدى؟

2024 جىلى ينتەرنەت - الاياقتىقتىڭ 22 870 جاعدايى تىركەلدى، ال 2025 جىلدىڭ 5 ايىندا - 10 145.

قاي وڭىرلەردە ءجيى الدايدى؟:

استانا 2025 جىلدىڭ 5 ايىندا 1548 جاعدايمەن كوشباستاپ تۇر، بۇدان ءارى الماتى ق. (1114), قاراعاندى وبلىسى (868), پاۆلودار وبلىسى(861), اقمولا وبلىسى (792).

بارلىعى 2025 جىلدىڭ 5 ايىندا الاياقتاردان 17 909 ادام زارداپ شەكتى، ولاردىڭ ىشىندە 1131 زەينەتكەر مەن 50 كامەلەتكە تولماعاندار.

اعىمداعى جىلدىڭ 5 ايىندا الاياقتار ينتەرنەتتەگى جالعان حابارلاندىرۋلاردى (2104) جانە «بانك قىزمەتكەرلەرىنەن» (2118) قوڭىراۋلاردى ءجيى قولداندى. تاعى ءبىر ءتۇرى – «ينۆەستيتسيالىق» الاياقتىق، وندا ادامدار جيناقتارىن جوعالتادى، كەيدەقارىزعا باتادى.

الاياقتاردى ۇستاۋ جانە ىزدەۋ وڭاي ەمەس، ويتكەنى ولار كوبىنەسە شەتەلدە وتىرادى، بىراق ءبىز كىنالىلەردى جاۋاپقا تارتۋ ءۇشىن حالىقارالىق سەرىكتەستەرمەن جۇمىستى كۇشەيتۋدەمىز.

نەلىكتەن الاياقتار وركەندەۋدە؟

سەبەپتەر بەتىندە جاتىر. ينتەرنەت ءار ۇيگە ەنىپ، ونىمەن بىرگە جاڭا تاۋەكەلدەر پايدا بولدى. كوبىسى اقپاراتتى تەكسەرمەي بەيتانىس ادامدارعا سەنەدى: زەينەتكەرلەردىڭ جارتىسى الداۋدى بىردەن تانىمايدى.

پروكۋراتۋرا ورگاندارى قازاقستاننىڭ جانە باسقا ەلدەردىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن ءىس-قيمىلدى ۇيلەستىرەدى، بىراق الاياقتىققا قارسى باستى قارۋ- ءسىزدىڭ قىراعىلىعىڭىز.

ءوزىڭىزدى قالاي قورعاۋعا بولادى؟

ءبىز سەرگەك بولۋعا شاقىرامىز. كومەكتەسەتىن ۇسىنىمدار:

1. «بەيتانىس ادامدارعا سەنبەڭىز». ولار «بانكتەن» قوڭىراۋ شالىپ، كودتى نەمەسە كارتا دەرەكتەرىن تالاپ ەتە مە؟ بۇل الاياقتار. تەلەفوندى قويىپ، رەسمي سايتتان كورسەتىلگەن نومىرگە بانككە قايتا قوڭىراۋ شالىڭىز;

2. «ونلاين مامىلەلەردى تەكسەرىڭىز». ينتەرنەتتەن ساتىپ الاسىز با؟ سايتتىڭ قاۋىپسىز («https://» مەكەن-جايىنان) جانە ساتۋشى ناقتى ەكەنىنە كوز جەتكىزىڭىز. تىم تومەن باعا – دابىل بەلگىسى;

3. «ينۆەستيتسيادان» ساق بولىڭىز. جىلدام تابىس ۋادە ەتىلگەن بە؟ كومپانيانى قر ۇلتتىق بانكى ارقىلى تەكسەرىڭىز. ليتسەنزياسى بولماسا– بۇل الداۋ;

4. «الدىن الا تولەمەڭىز». حابارلاندىرۋ سايتتارىندا تاۋاردى العاننان كەيىن تولەم جاساۋعا نەمەسە كەزدەسۋگە كەلىسسوزدەر جۇرگىزىڭىز;

5. «دەرەكتەردى قورعاۋ». قۇجاتتاردىڭ سۋرەتىن بەيتانىس ادامدارعا جىبەرمەڭىز. كۇردەلى قۇپيا سوزدەردى جانە ەكى فاكتورلى اۋتەنتيفيكاتسيانى ورناتىڭىز;

6. «بىردەن حابارلاڭىز». ەگەر ءسىز الدانىپ قالساڭىز، شوتتى بۇعاتتاۋ ءۇشىن دەرەۋ بانككە حابارلاسىڭىز جانە پوليتسياعا ارىز بەرىڭىز. ۋاقىت – ءسىزدىڭ وداقتاسىڭىز.

ءبىزدىڭ ورتاق مىندەتىمىز: قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى الاياقتىقتى ازايتۋ ءۇشىن ءبارىن جاساۋدا: زاڭنىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋ كۇشەيتىلۋدە، بانكتەرمەن جانە حالىقارالىق سەرىكتەستەرمەن جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. بىراق ازاماتتاردىڭ كومەگىنسىز جاساي المايسىز. ەگەر ءبىز الاياقتارعا بىرگە «جوق» دەسەك، قازاقستان ۇلگى بولا الادى. ءوزىڭىزدى الداۋعا جول بەرمەڭىز – زاڭ ءسىزدىڭ جاعىڭىزدا!

Abai.kz