وتكەن اپتادا 2009 جىلدىڭ ادەبيەت نوميناتسياسى بويىنشا نوبەل سىيلىعىن العان قالامگەردىڭ ەسىمى بەلگىلى بولدى. ول - ۇلتى رۋمىن  نەمىس جازۋشىسى گەرتە ميۋللەر حانىم. Abai.kz پورتالى اتىنان زامانداس گەرتە اپامىزدى قۇتتىقتاي وتىرىپ،  قالامىڭىز اق قاعازدىڭ بەتىندە جورعالاي بەرسىن دەمەكپىز!

كەز كەلگەن قالامگەردىڭ الەمدىك دەڭگەيگە شىعىپ، نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانۋ - باستى ارمانى. اۋىلدان ۇلكەن قالاعا ءالى نە جازاتىنىن دا بىلمەي، ايتەۋىر ۇلكەن ادەبيەتكە تامشىداي بولسا دا ۇلەس قوسامىن دەپ كەلگەن ءار جاس اقىن يا جازۋشىنىڭ كوكەيىن وسى ارماننىڭ ەلەسى كەزىپ جۇرەتىنى شىندىق. كوك تۇتىنىنە بالتا ءىلىپ قويۋعا بولاتىن سىراحانالار مەن ەتيل ءسپيرتىنىڭ ءيىسى مۇڭكىپ تۇراتىن دۋحانالاردا كەۋدەسىن سوققىلاپ «مەن بولاشاق نوبەلدىڭ لاۋرەاتىمىن!» - دەگەن ايقايدى الماتىنىڭ عانا ەمەس، زيمبابۆە مەن گۆينەيانىڭ تۇرعىندارى دا تالاي ەستىگەن شىعار. فيليپپين ارالدارى مەن ۆەتنامنىڭ دا، ءتىپتى سۋرينامنىڭ بارلارىنان دا مۇنداي «مالىمدەمەلەر» اۋىق-اۋىق ەستىلىپ جاتادى.

شاماسى جەتپەيتىنىن بىلەتىندەر: «بىزگە مۇنداي سىيلىق كەرەك ەمەس، ءبىز ونسىز دا كەرەمەتپىز!» - دەپ قويادى. ءبىز دە كەيدە وسى سىيلىقتى قازاقتىڭ قولىنا تەگىن ۇستاتا قوياتىنداي ونى العىمىز كەلمەيتىن كەيىپ تانىتاتىنىمىز بار.

وتكەن اپتادا 2009 جىلدىڭ ادەبيەت نوميناتسياسى بويىنشا نوبەل سىيلىعىن العان قالامگەردىڭ ەسىمى بەلگىلى بولدى. ول - ۇلتى رۋمىن  نەمىس جازۋشىسى گەرتە ميۋللەر حانىم. Abai.kz پورتالى اتىنان زامانداس گەرتە اپامىزدى قۇتتىقتاي وتىرىپ،  قالامىڭىز اق قاعازدىڭ بەتىندە جورعالاي بەرسىن دەمەكپىز!

كەز كەلگەن قالامگەردىڭ الەمدىك دەڭگەيگە شىعىپ، نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانۋ - باستى ارمانى. اۋىلدان ۇلكەن قالاعا ءالى نە جازاتىنىن دا بىلمەي، ايتەۋىر ۇلكەن ادەبيەتكە تامشىداي بولسا دا ۇلەس قوسامىن دەپ كەلگەن ءار جاس اقىن يا جازۋشىنىڭ كوكەيىن وسى ارماننىڭ ەلەسى كەزىپ جۇرەتىنى شىندىق. كوك تۇتىنىنە بالتا ءىلىپ قويۋعا بولاتىن سىراحانالار مەن ەتيل ءسپيرتىنىڭ ءيىسى مۇڭكىپ تۇراتىن دۋحانالاردا كەۋدەسىن سوققىلاپ «مەن بولاشاق نوبەلدىڭ لاۋرەاتىمىن!» - دەگەن ايقايدى الماتىنىڭ عانا ەمەس، زيمبابۆە مەن گۆينەيانىڭ تۇرعىندارى دا تالاي ەستىگەن شىعار. فيليپپين ارالدارى مەن ۆەتنامنىڭ دا، ءتىپتى سۋرينامنىڭ بارلارىنان دا مۇنداي «مالىمدەمەلەر» اۋىق-اۋىق ەستىلىپ جاتادى.

شاماسى جەتپەيتىنىن بىلەتىندەر: «بىزگە مۇنداي سىيلىق كەرەك ەمەس، ءبىز ونسىز دا كەرەمەتپىز!» - دەپ قويادى. ءبىز دە كەيدە وسى سىيلىقتى قازاقتىڭ قولىنا تەگىن ۇستاتا قوياتىنداي ونى العىمىز كەلمەيتىن كەيىپ تانىتاتىنىمىز بار.

نەگىزى، قازاق ادەبيەتىنە بۇل سىيلىقتىڭ قاجەتى جوق دەپ كولگىرسۋدى دوعارۋ كەرەك. ءبىر-اق اۋىز ءسوز: نوبەل مەدالى قازاققا قاجەت. جاھاندانۋ اجداھاسى كىشكەنتاي مادەنيەتتەر مەن ادەبيەتتەردى تىپ-تيپىل قىلىپ وتاپ، جۇتىپ قويماي تۇرعاندا بۇل سىيلىقتى الۋعا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە مۇددەلىلىك تانىتۋ كەرەك. ارينە، جازۋشى ادامنىڭ تالانتى مەن ويىنىڭ دەڭگەيىن بۇل سىيلىق انىقتامايدى. وسى كۇنگە دەيىن انىقتاعانى دا شامالى. دەسە دە نوبەل سىيلىعى ءبىز ءۇشىن قازاق ادەبيەتىنىڭ الەمدىك ادەبيەتتەر كاتالوگىنداعى ورىنىن انىقتاۋ ءۇشىن اسا قاجەت.

ورىستارعا قاراڭىز. بۋنين مەن پاستەرناكتىڭ، شولوحوۆ پەن سولجەنيتسىننىڭ، ولاردىڭ ءىزىن قۋالاپ برودسكيدىڭ نوبەل سىيلىعىن العاندىعى ادەبيەت  مايدانىندا دا ورىستىڭ كۇرەسى ءوز ەلىنىڭ شەكاراسىنان شىعىپ كەتكەندىگىن كورسەتەدى. باسقا جۇزدەگەن لاۋرەاتتاردىڭ كوبىسىن ءبىز تۇگىلى، الەم بىلە بەرمەيدى. ءسىز نوبەل سىيلىعىن ەۆرەيلەرگە بەرەدى دەيسىز، باسقا ۇلتتىڭ وكىلى ءوز حالقىن جامانداسا الادى، بۇنى ادەبي سىيلىق دەگەننەن گورى ساياسي سىيلىق دەگەنىمىز دۇرىس دەپ ءۋاج ايتارسىز. كەلىسۋگە دە كەلىسپەۋگە دە بولادى. بىراق ولاردىڭ بارلىعى نوبەلدى ورحان پامۋك سەكىلدى العان جوق. مىسالى، جوعارىدا اتالعان ورىس قالامگەرلەرىنىڭ قايسىسى ورىستىڭ قازاققا ىستەگەن زۇلىمدىعىن جازىپ ەدى. مۇنداي تاعدىرلى تاقىرىپتا قالام تەربەيتىن ورىس جازۋشىسى ءالى تۋا قويعان جوق، تۋسا دا ادەبيەتكە كەلە قويعان جوق.

باتىس ەۋروپا مەن امەريكا قوعامى قازىر رۋحاني قۇلدىراۋ ۇستىندە. رۋحاني سەرپىلىس الۋ ءۇشىن ەۋروپالىقتار جاپون پوەزياسىن قىزىقتاپ وقيدى. ال، جاپون پوەزياسىنىڭ تىلسىمىن سەزىنىپ، ءتۇيسىنۋ ءۇشىن كەم دەگەندە ساۋاتسىز جاپون بولۋىڭ كەرەك. بۇل جاپوندىقتاردىڭ ايتاتىنى. سەبەبى، جاپوندىق دۇنيەتانىمعا ارنالعان حوككۋ نەمەسە حايكۋ، تانكا سياقتى فورمالار باسقا مادەنيەت وكىلدەرىنە (اسىرەسە، عالامات پوەزياسى بار قازاققا!) ماعىناسىز ءارى ەرسى كورىنەدى.

ال، قازاقتىڭ پوەزياسى مەن پروزاسى شە؟ قازاقتىڭ ادەبيەتى تۇنىپ تۇرعان تەڭەۋ بەن تەرەڭ ءپالساپا ەمەس پە؟ الەمگە عاجايىپ دۇنيەلەرىمىزدى كورسەتەتىن ۋاقىت جەتكەن سەكىلدى. تاۋەلسىز ەل بولدىق، مەملەكەت قۇردىق دەگەندەي...

بىزدە نوبەل سىيلىعىنا كىم لايىق دەگەن سۇراقتىڭ تۋىندايتىنى زاڭدىلىق. الەمدىك ارىپتەستەرمەن تەرەزەسى تەڭ، ورەسى جوعارى بولماسا كەم ەمەس قالامگەرلەر، قۇدايعا شۇكىر بار قازاقتا. مىسالى ءابىش كەكىلباي، مۇحتار ماعاۋين، ولجاس سۇلەيمەنوۆ، تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلى، ەسەنعالي راۋشانوۆ، گۇلنار سالىقباي... نوبەل سىيلىعى باقيلىقتارعا بەرىلسە، بۇل ءتىزىمدى ونداعان ادامعا تولىقتىرۋعا بولار ەدى. ماسەلە، اتى اتالعان، اتالماسا دا ءسىز لايىق دەپ ەسەپتەيتىن جازۋشىنىڭ شىعارمالارىن الەم تىلدەرىنە اۋدارىپ ۇسىنۋدا بولىپ وتىر. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى وسى باعىتتا جۇمىستى بىرلەسە باستاپ، كەرەك بولسا، ساياسي تەحنولوگيالاردى پايدالانىپ، قازاقتىڭ ادەبيەتىن، ۇلتىمىزدىڭ ءسوزى مەن ويىن عالامعا پاش ەتۋى ءتيىس دەپ ويلايمىز. ال بۇل اسا اۋىر جۇمىس ەمەس سەكىلدى. بەرمەسە بەرمەيدى، وعان وكىنۋدىڭ قاجەتى جوق. ەسەسىنە، قازاق ادەبيەتىنە نازار اۋدارىلادى. قازاق وقىلادى. جوعارى باعالاناتىنىنا ءشۇباڭىز بولماسىن. ەۋروپالىقتار  جاپون كىتاپتارىن شاڭ باسقان سورەلەرگە قويىپ، ەكزوتيكانىڭ كوكەسىن ءبىزدىڭ ادەبيەتتەن تابار ەدى.

راۆيل الەەۆ دەگەن ءبىر ايتقىش «نوبەل ءديناميتىنىڭ ارقاسىندا قانشاما تالانت كوككە كوتەرىلدى!» - دەگەن ەكەن.

مەن ونى باسقاشا ايتقىم كەپ وتىر: «قازاق ادەبيەتىنىڭ ارقاسىندا نوبەل سىيلىعىنىڭ قۇنىن كوتەرۋ كەرەك!».