بىلتىر كۇرەڭ كۇزدە ەلدەگى ساياساتتانۋشىسى بار، ەكونوميسى بار، باسقا دا ءبىراز سالانىڭ ماماندارى بار، بىرنەشە ۇيىمنىڭ تىزە قوسقانىن ايتقان ەدىك. وزدەرىنىڭ وداعىن «ساراپتامالىق ۇيىمداردىڭ اليانسى» دەپ اتاعان ازاماتتار كەشە جالپى جۇرتقا ەسەپ بەردى.

بىلتىر كۇرەڭ كۇزدە ەلدەگى ساياساتتانۋشىسى بار، ەكونوميسى بار، باسقا دا ءبىراز سالانىڭ ماماندارى بار، بىرنەشە ۇيىمنىڭ تىزە قوسقانىن ايتقان ەدىك. وزدەرىنىڭ وداعىن «ساراپتامالىق ۇيىمداردىڭ اليانسى» دەپ اتاعان ازاماتتار كەشە جالپى جۇرتقا ەسەپ بەردى.

اليانس «قازاقستان: قوعام مەن مەملەكەتتىڭ دامۋى جونىندەگى جىلدىق ەسەپ» دەپ اتالاتىن ساراپتامالىق كىتاپ شىعارىپتى. ساراپشىلار مۇنى «ۇكىمەتتەگى شەنەۋىنىكتەر ءۇشىن تاپتىرماس ادىستەمەلىك قۇرال. وسى ەسەپتەن شەنەۋنىكتەر ءوز ىستەرىن ايناعا قاراعانداي انىق كورىپ، قورىتىندى شىعارىپ وتىرۋى ءتيىس» دەپ ەسەپتەيدى. اليانس مۇشەلەرىنىڭ قيسابىنا سۇيەنسەك، حالىقتىڭ 70 پايىزى قارجىلىق قيىندىق كورىپ وتىر. اسىرەسە، وڭتۇستىك وڭىردەگى جۇرتتىڭ تۇرمىسى تۇرالاپ قالعان كورىنەدى. بىلتىر كۇزگە سالىم قۇرىلعانىمەن، اليانس مۇشەلەرىنىڭ از ۋاقىتتا ءبىراز شارۋانىڭ  باسىن قايىرعانىن وسى ەسەپتەن-اق اڭعارۋعا بولادى. بىلتىر نەگىزىنەن استانا مەن الماتى جانە وبلىس ورتالىقتارى بويىنشا جۇمىس ىستەگەن ساراپشىلار بيىل ات ءىزىن ايماقتارعا دا سالىپ قايتپاق.  مۇنايشى مەن بالىقشىنىڭ، تەمىرشى مەن كومىرشىنىڭ، ماقتاشى مەن ەگىنشىنىڭ تىرشىلىگىن كوزدەرىمەن كورىپ، بيلىككە شىنايى اقپاراتتان تارتۋ جاساماق. ايماقتار دەمەكشى، وسى اپتادا پرەزيدەنت مينيسترلىكتەر مەن وزگە دە مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى جاستاردى ايماقتارعا جىبەرىپ، تاجىريبە الماسۋ كەرەك دەپ تاپسىردى. ايتپەسە مينيسترلىكتەردەگى «بالا-شاعالار» نەمەن اينالىسىپ وتىرعاندارىن، قانداي جۇمىس ىستەۋى كەرەكتىگىن وزدەرى بىلمەيتىن كورىنەدى. بىراق، ايتەۋىر، جوعارى جالاقى الاتىن، لاۋازىمدى قىزمەتتە وتىر. «ولار وندا قالاي بارىپ قالعان؟» دەگەن ساۋالعا دا جاۋاپ دايىن. بەلگىلى ءبىر كلاننىڭ مۇشەلەرىنىڭ ەركەتوتايلارى. ەلباسىنىڭ ءوزى وسى تاقىلەتتەس اڭگىمە ايتتى. ولاردى باقىلاي الماي وتىرعان ۇكىمەتكە وكپەسىن ءبىلدىردى. «كلان» دەگەن نە بالە؟ ولار كىمدەر؟ مەملەكەتتىڭ دامۋىنا، ءبىزدىڭ تىرشىلىك ەتۋىمىزگە ولاردىڭ قانداي اسەرى نەمەسە ىقپالى بار؟ وسى اپتادا «جاس قازاق» ۇلتتىق اپتالىعى قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا، ساراپشىلار اليانسىمەن بىرىگىپ، وسى جانە وزگە دە ماسەلەلەر توڭىرەگىندە كونفەرەنتسيا وتكىزدى. ەندىگى اڭگىمەنى ساراپشىلار ايتسىن.

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: وسى كادر ماسەلەسىن رەتتەۋ ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارلارىنىڭ بىرىنە تاپسىرىلعان. سول كەزدە پرەزيدەنت: «وسى جىگىت اكىمشىلىك رەفورمامەن اينالىسادى»، - دەدى. مىنە، ءتورت جىلداي ۋاقىت ءوتتى ەشتەڭە وزگەرگەن جوق. اكىمشىلىك رەفورما دەگەنىمىز، كىم قالاي «وسەدى»، كارەراسى قالاي بولادى، كىمنىڭ نەگە قابىلەتى بار دەگەندەي... وسىلاردىڭ ءبارى تالقىلانۋى كەرەك ەدى. وسى جاقىندا دانيار اشىمباەۆ جازدى عوي، جارتى جىل سايىن جاۋاپتى حاتشىلار وزگەرەدى، جارتى جىل سايىن مينيسترلەردىڭ ورىنباسارلارى وزگەرەدى. ياعني جاڭاعى اكىمشىلىك رەفورما ورىندالعان جوق. سەبەبى ونى جاسايىن دەسە، ونىڭ ويىن ىسكە اسىرماۋعا مۇددەلى ادامدار وتە كوپ.
ايدوس سارىم: بىزدە كلانداردىڭ بار ەكەنى راس. نەگىزىنەن ولار كورپوراتيۆتىك  بايلانىستارعا نەگىزدەلگەن. ولار بەلگىلى ءبىر قۇرىلىمداردىڭ توڭىرەگىنە توپتاسقان.  ءىرى بانكتىك، مەتاللۋرگيا، مۇناي سالاسىندا ايماقتىق بىرىگۋشىلىك، رۋلىق بىرىگۋشىلىك بار. وكىنىشكە قاراي، بىزدە الەۋمەتتىك «ليفتىلەر» بولماعاندىقتان، ياعني ءوزى كوزگە ءتۇسىپ، مۇمكىندىگىن كورسەتىپ  ساياساتقا كەلۋدىڭ تابيعي جولى بولماعاندىقتان، رەسمي ينستيتۋتتاردىڭ ورنىنا بەيرەس­مي ينستيتۋتتار كەلدى. مىسالى، ايماقتا جۇرگەن بىلىكتى ساياساتكەرلەر، بىلىكتى باسشىلار رەسمي جولدارمەن، ءوز بىلىمىمەن بيلىككە كەلە الماعاندىقتان، سونداي جولداردى تاڭدايدى. ياعني ولار بىلاي ويلايدى، «اكىمنىڭ كومانداسىنا كىرۋىم كەرەك، نەمەسە ءبىر بەلگىلى الپاۋىتتىڭ كومانداسىنا كىرۋىم كەرەك، سونى قالاي دا قولداپ وتىرۋىم كەرەك، سول ارقىلى مەن جوعارىعا ۇمتىلۋىم كەرەك» دەگەن سياقتى تۇسىنىك قالىپتاسقان.
جاس قازاق: بۇعان دەيىن بىزدە، قازاقتاردىڭ اراسىندا، مىناداي ءبىر اڭگىمە بولدى عوي، ترايباليزم دەگەن. ياعني ءوز جەرلەسىن، رۋلاسىن تارتۋ...
ايدوس سارىم: ول ءترايباليزمدى مەن ۇلكەن ءبىر پروبلەما دەپ سانامايمىن. ول جەرگىلىكتى جەرلەردە عانا. ۇلكەن، ياعني الماتى، استانانىڭ دەڭگەيىندە ونداي ىقپالى جوق. سەبەبى، ءوزىمىز تالاي جىگىتتەردى، ولاردىڭ كومانداسىن دا بىلەمىز. ولاردىڭ اراسىندا ءارتۇرلى ادامدار بار. مەن ءبىر عانا كومانداعا قاتىستى ايتىپ وتىرعان جوقپىن. قولىنان ءىس كەلەتىن ادامداردىڭ ءبارىن تارتا بەرەدى، ايتەۋىر. ەڭ باستىسى - باستىققا تابىنۋ، سونىڭ ايتقاندارىن ەكى ەتپەۋ، سونىڭ قول شوقپارىنا اينالۋ، مىنە، نەگىزگى ءپرينتسيپى جينالۋدىڭ.  ياعني  بۇل - جاڭاعى ايتقانداي، ءوسۋدىڭ الەۋمەتتىك ساتىلارىنىڭ بولماۋىنان قالىپتاسقان جاعداي. اۋىلدان  شىققانداردىڭ، رەسپۋبليكالىق  دەڭگەيگە جەتۋ جولدارى بولماعاندىقتان، وسىنداي قادامدارعا بارادى. بىراق وسى جولداردىڭ ءوزى رەسپۋبليكانىڭ دامۋ باعىتىن، ساياسي جىگەردىڭ قالىپتاسۋىن بۇزادى. ورىسشا ايتقاندا، دەفورماتسيا بولادى. ياعني ءبىر جاعىنا قاراي قيسايىپ كەتە بەرەدى.
جاس قازاق: وسى كلاندار ءبىزدىڭ بيلىككە، ۇكىمەتكە، پارلامەنتكە قانشالىقتى اسەر ەتە الادى؟
ايدوس سارىم: مەن مۇنى بىلاي ايتار ەم. مىسال ءۇشىن، ءبىزدىڭ جەردە قۇرىلعان ەكونوميكا «مەركانتەليستىك-كورپوراتيۆتىك ەكونوميكا» دەپ اتالادى. بۇل جاڭاعى بيلىككە جەتكەن، قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىن، جەراستى بايلىعىن تۇگەلدەي ءبولىپ العان بىرنەشە توپتىڭ ءوزارا كۇرەسىنىڭ ارقاسىندا، بەلگىلى ءبىر كونسەسۋس پايدا بولادى. سول كونسەنسۋستى ساقتاپ وتىرادى. ارا-اراسىندا كۇرەستە بىرەۋ جەڭىپ، بىرەۋ جەڭىلىپ جاتادى. بىراق نەگىزگى ءپرينتسيپى - وسىنداي كەلىسىمگە جەتۋ. مىسال ءۇشىن، مەن مۇناي سالاسىنا ارالاسپايمىن، بىراق مەن «سەن وندا اۋىل شارۋاشىلىعىنا نەمەسە مەتاللۋرگياعا جاقىنداما» دەيمىن. ءسويتىپ، ءوزارا كەلىسەمىز. مىسالى وسى جەردە مۇنايشىلاردىڭ نەمەسە مەتاللۋرگتەردىڭ سالىعىن قالاي شەشەمىز؟ نەمەسە وسى سياقتى بەلگىلى ءبىر سالانىڭ زاڭىن قابىلداۋ كەرەك بولسا، انانىڭ نەمەسە مىنانىڭ مۇددەسىنە قايشى كەپ قالمايىق دەگەن ماسەلەلەرمەن بۇكىل ۋاقىت كەتەدى.
ەسەنجول الياروۆ: ءبىزدىڭ ەلدە كاسىپكەرلىك دەگەن جاڭادان قۇرىلىپ جاتقاندا، «وسى قارجىلىق-وندىرىستىك توپ دەگەن كەرەك پە، جوق پا؟» دەگەن اڭگىمە بولعان. سوندا «بۇل جۇيە قازاق دالاسىنا دۇرىس كەلمەيدى»  دەگەن پىكىر ايتىلعان بولاتىن. وندا «شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋ كەرەك، بارىنە بىردەي جاعداي جاسالۋى كەرەك» دەپ ايتىلعان بولاتىن. سوسىن مىنا مينيسترلىكتەردەگى جاۋاپتى حاتشىلار سول مينيسترلىكتەردەگى باسقارما، ءبولىم باسشىلارىنىڭ تۇراقتى وتىرۋىن قاداعالاۋ ءۇشىن تاعايىندالعان بولاتىن. بىراق قازىر سولاردىڭ وزدەرى ءجيى اۋىساتىن بولدى. بۇكىل الەمدە باسشىلار كەلىپ-كەتىپ اۋىسىپ ءجۇرۋى مۇمكىن، بىراق جاڭاعى نەگىزگى جۇمىستى اتقاراتىن جاۋاپتى ادامدار ورىندارىندا وتىرا بەرەدى. بۇل - تۇراقتىلىق. «كوماندالىق جۇيە» دەگەننىڭ ءوزى - «كلان» دەگەن ءسوز. ءبىر باسشى كەلسە، سەن مەنىڭ ادامىم ەمەسسىڭ، بوسسىڭ، ءبىتتى. ەڭ سوراقىسى، بىزدە مامانداردى دايىنداۋ مەن ولاردىڭ ءوسۋىن باقىلاۋعا الۋ جوق. كەزدەيسوق بىرەۋلەر تاعايىندالىپ جاتادى. كەڭەس وكىمەتىن قالاي سىناساق تا، كادر ماسەلەسىنە قاتتى كوڭىل بولەتىن جانە ابدەن ءبىر جولعا قويىلعان ەد جۇيە ەدى ءولى.
جاس قازاق: پرەزيدەنت كادر ماسەلەسىنە قاتىستى ايتقان سىنىندا: «جاس مامانداردى ايماقتارعا جىبەرۋ كەرەك، سول جاقتان تاجىريبە جيناقتاسىن»، - دەدى. قازىر مينيسترلىكتەردە وتىرعان ەلباسىنىڭ سىنىنا ىلىككەن جاستار دا، ءبىر-ءبىر الپاۋىتتىڭ بالاسى نەمەسە تۋىسى عوي. ولاردى ايماقتارعا جىبەرۋ مۇمكىن بە؟
ەسەنجول الياروۆ: ول مۇمكىن ەمەس قوي. نەگىزى ءوسۋدىڭ ەكى جولى بار. ءبىرى - دەموكراتيالىق جول. ىسكە يكەمى بارىن، قابىلەتىن، ءبىلىمىن كورسەتىپ بارىپ وسەدى. ەكىنشىسى - باياعى كوممۋنيستتىك پارتيانىڭ ۇلگىسى. ماماندى پارتيانىڭ اناۋ ەڭ تومەنگى ساتىسىنان باستاپ كوتەرۋ كەرەك. ال بىزدە انادان از-ماز، مىنادان جارتىلاي، سونىمەن شالا تۋعان بالا سياقتى بولدى دا قالدى. قازىر، مىسالى، وبلىستاعى اكىم ءوزىنىڭ كادرىن، مينيستر ءوزىنىڭ كادرىن بىلمەيدى. ايتەۋىر، بىرەۋ مينيستر بولا قالسا، ارتىنداعى بەس-التى ادامى بىرگە جۇرەدى. اكىم بولسا، ارتىنان بىرگە كەتەدى شۇبىرىپ.
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: مىنانداي ءبىر قالىپتاسقان ستاتيستيكا بار. ۇجىمنىڭ 20 پايىزى عانا قالعان 80 پايىزىن سۇيرەپ جۇرەدى دەگەن.  وكىنىشكە قاراي، بىزدە قازىر سول 20 پايىز دا بولماي تۇر عوي.
ايدوس سارىم: ...مۇنداي كوماندالىق جۇيەدە، راسىندا، جاڭاعىداي امالدىڭ جوعىنان ۇستاپ قالعان كادرلار بار. شىن مانىندە، بىزدە مينيسترلىكتەردە، دەپارتامەنتتەردە جاقسى ماماندار بار. ولار سول مەكەمەنىڭ بۇكىل قارا جۇمىسىن ىستەيدى. ولار ەشقاشان وسپەيدى. ويتكەنى جاڭاعى قارا جۇمىستى دا ىستەيتىن بىرەۋ كەرەك قوي. كەزىندە مەن بىلاي دەپ ەم: «بولاشاق» ارقىلى مەملەكەتتىك قىزمەتتى ۇيرەتۋدىڭ قاجەتى جوق. ونى ىشتەن دۇرىستاپ دايىنداۋ كەرەك. مىسالى، مەنىڭ ويىمشا، «بولاشاقتان» عالىمداردى، فيزيكتەردى، حيميكتەردى، ەكونوميستەردى، ينجەنەر دەگەن سياقتى مامانداردى اكەلىپ كادىمگى ونەركاسىپكە سالا بەرۋ كەرەك. ال مەملەكەتتىك شەنەۋ­ىنىكتى دايىنداپ اكەلدى دەيىك. بىراق ونىڭ شەتەلدە ءجۇرىپ العان ءبىلىمى مەن تاجىريبەسى ءبىزدىڭ بۇگىنگى كۇنگە مۇلدەم كەلمەيدى. مەن ءوزىم «بولاشاق» بويىنشا وقىپ كەلگەن تالاي جىگىتتى بىلەم، شىنىن ايتسام، بىلاي قيسايىپ قالعان جىگىتتەر. «ءبىز كەرەمەتپىز، ءبىز بىردەڭەنىڭ جۇيەسى بويىنشا جۇمىس ىستەيمىز، اناۋ دا مىناۋ» دەگەن سياقتى اڭگىمەلەر ايتادى. ال سولاردى اكىمشىلىككە نەمەسە مينيسترلىككە اپارىپ وتىرعىزىپ قويادى. ولار الدىنا كەلىپ جاعدايىن ايتىپ وتىرعان ادامدى مۇلدەم تۇسىنبەيدى. جەرگە كەلىپ عارىشتىڭ اڭگىمەسىن ايتقان سياقتى. ياعني ولار  جەردىڭ جاعدايىن بىلمەيتىندەر.
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ەڭ سوراقىسى، بىزدە نارىقتىق قاتىناس قالىپتاسقان جوق. ەگەر بىزدە ناعىز نارىقتىق ەكونوميكا بولسا، جاڭاعىنداي اڭگىمە ايتىلماس ەدى. مامان دەگەن ءوزى-اق ىرىكتەلىپ شىعا كەلەتىن ەدى. تەك ايلىق الىپ وتىراتىن جۇمىسشىنى سەن قايتەسىڭ. ول سەنەن 100 مىڭ جالاقى الدى ما، ەكى ەسە كىرىس كىرگىزۋى كەرەك. ال قازىر ولار مەملەكەتتىڭ، اينالىپ كەلگەندە، سالىق تولەۋشىلەردىڭ اقشاسىنا ءومىر ءسۇرىپ ءجۇر. مەن ءوز باسىمنان وتكەن ءبىر مىسال كەلتىرەيىن. ءبىر مەملەكەتتىك قىزمەتكەر وزىنە قارايتىن سالاعا تۇگەلدەي ءوزىنىڭ رۋلاستارىن، اعايىن-تۋىستارىن جيناپ الدى. «ءاي، مۇنىڭ قالاي؟» دەسەك: «قازىر قولىمدا تۇرعاندا اعايىندارىما جاقسىلىق جاساماسام، مەنىڭ كىم بولعانىم؟» - دەيدى. كەيىن سول جىگىت جەكە بيزنەسكە كەتتى. باردىم، كوردىم. اينالاسىندا باياعى اعايىندارىنىڭ ءبىرى دە جوق. «ءاي، باياعى اعايىندارىڭ قايدا؟» دەسەم: «وي، بۇل جەكە بيزنەس قوي، ولاردىڭ بارىنە اقشا تولەۋ كەرەك»، - دەيدى. ياعني اناۋ مەملەكەتتىك قىزمەتتە تۋىسىڭدى تارتاسىڭ با، باسقاعا جاقسىلىق جاسايسىڭ با، ءوزىڭ بىلەسىڭ، ويتكەنى ول مەملەكەتتىڭ اقشاسى عوي. ال مىناۋ - قالتاسىنان شىعاراتىن اقشا. مىنە، ءبىزدىڭ قازاقتىڭ پسيحولوگياسى.
دوسىم ساتباەۆ: «كلان» دەگەن ءسوز ءبىرىنشى رەت جوعارى مىنبەردەن ايتىلىپ تۇرعان جوق. 90-جىلداردىڭ سوڭى، ەكى مىڭىنشى جىلداردىڭ باسىندا وسى قارجىلىق-وندىرىستىك توپ دەگەن شىقتى. ماسەلەنىڭ ءبارى سودان شىعىپ وتىر. سوسىن ءبىزدىڭ قوعامداعى تاعى ءبىر كەرىكەتۋشىلىك. مينيسترلەردىڭ ءوز ورىندارىندا وتىرماۋى. ياعني كەزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىن ە.دوساەۆ باسقاردى. كەيىن، قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ تىزگىنىن د.احمەتوۆ ۇستادى، قازىر دە ءا.جاقسىبەكوۆ مينيستر... ياعني اۋەلگىدە بىزدەگى كادر ساياساتى دۇرىس جولعا قويىلماعان.
جاس قازاق: قازىر ەشقانداي كلاندا جوق. وزىمەن-ءوزى جۇمىس ىستەپ جاتىر دەپ كىمدى اتاي الاسىز؟ ونداي شەنەۋنىك بار ما؟
ايدوس سارىم: جوق. ولاي جۇمىس ىستەۋ مۇمكىن ەمەس.
دوسىم ساتباەۆ: ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس. ءبىزدىڭ قوعامدا ادام وزىمەن-ءوزى بولىپ تەك قانا اسحانادا جۇمىس ىستەۋى مۇمكىن. «سەن تيمەسەڭ، مەن تيمەيمىن» دەگەن پرين­تسيپپەن جۇمىس ىستەۋ مۇمكىن ەمەس. جوعارىعا شىققاننىڭ ءبارى، ايتەۋىر، بىرەۋدىڭ كومانداسىنا كىرۋى كەرەك. وزىمەن-ءوزى جۇمىس ىستەۋ دەگەن انشەيىن قيال عوي.
جاس قازاق: كۇنى كەشە عانا «نۇر وتان» حدپ باستاماسىمەن كادرلىق قور /رەزەرۆ/ جاساقتاۋ تۋرالى اڭگىمە قوزعالدى. وسى باستاما قانداي جولدارمەن جۇزەگە اسۋى ءتيىس دەپ ويلايسىزدار؟
دوسىم ساتباەۆ: كادرلىق رەزەرۆ بويىنشا، بىزدىكىلەر الدى دا رەسەيدىڭ ۇلگىسىن كوشىرە سالدى. د.مەدۆەدەۆ اۋەلگىدە «100 مامان تاڭداپ الۋ كەرەك» دەگەن، كەيىن «ولاردىڭ سانىن مىڭعا دەيىن جەتكىزۋ كەرەك» دەدى... ال بىزدە ول قالاي جاساقتالۋى مۇمكىن، سول بيلىكتەگى پارتيانىڭ مۇشەلەرىنەن نەمەسە سولاردىڭ كەڭەسى بويىنشا. بۇل دا باياعى «بولاشاق» سياقتى بولادى. اۋەلگىدە قازاقستاننىڭ ەڭ تالانتتى جاستارى شەتەلگە وقۋعا بارادى دەپ ەدى عوي، كەيىن نە بولدى؟ تەك قانا «كۇلشەلى بالالار» باردى، ياعني باي-قۋاتتىلاردىڭ، لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ بالالارى وقىدى. مۇندا دا سولاي. ءتىپتى سول كادر قورىندا كەشەگى جەمقورلىقپەن نەمەسە تاعى باسقا ماسەلەلەرمەن ءىستى بولعانداردى دا كورىپ قالۋىمىز عاجاپ ەمەس.
ەسەنجول الياروۆ: بىزدە نەگە كادر ساياساتى جۇزەگە اسپادى؟ ويتكەنى ءبىز بۇرىننان قالىپتاسقان جۇيەنى ءوز قولىمىزبەن قۇرتتىق. «بولاشاق» بويىنشا شەتەلدە وقىتىپ، بىلىكتى ماماندار الامىز دەدىك. سولاي-اق بولسىن. بىراق ءوز ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ بەدەلىن دە ۇمىتپاۋىمىز كەرەك ەدى عوي. ءوزىمىزدىڭ ءبىلىم جۇيەسىن ءبىر ىزگە ءتۇسىرۋ كەرەك ەدى. سولاردى شەتەلگە جىبەرىپ وقىتقانشا، سول اقشاعا ولارعا ءدارىس وقيتىن پروفەسسورلاردى وسىندا شاقىرۋ كەرەك ەدى. سوندا بارىنە بىردەي ءدارىس وقىلار ەدى. سولاردىڭ اراسىنان قابىلەتى بارلار وزدەرى-اق سۋىرىلىپ شىعاتىن ەدى. وسى قازىرگى ساياساتكەرلەردىڭ اراسىنداعى وزگەلەردەن وزىعى، شارۋاعا دا مىقتىسى ي. تاسماعامبەتوۆ. ول ەش ءبىر شەتەلدىڭ وقۋىن تاۋىسقان جوق. وسى ورالداعى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتى ءبىتىردى عوي. مىنە، ناقتى مىسال. سوندا مىقتىلار شەتەلدە وقيدى، ال مۇندا وقىعاندار وسال. سولاي بولا ما؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: رەسەي نەگە ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەردى وزدەرىنە شاقىرادى؟ نەگە ولار ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەردى وقىتۋعا قۇلشىنىپ وتىر؟ ولار بىزگە تاماشا ماماندار دايىنداپ بەرەيىن دەپ وتىر دەيسىز بە؟ جوق. حالىقارالىق اككرەديتاتسيا الۋ ءۇشىن ول جوعارى وقۋ ورنى ستۋدەنتتەرىنىڭ 20 پايىزى شەتەلدىكتەر بولۋى كەرەك. ياعني ولار ءبىزدىڭ جاستار ءۇشىن شاقىرىپ وتىرعان جوق. ءوز وقۋ ورنىنىڭ مارتەبەسى ءۇشىن وسىلاي ىستەيدى. ال ءبىزدىڭ بىردە-ءبىر وقۋ ورنى بۇل تالاپقا ساي كەلمەيدى. ءبىز تىم بولماسا مىنا كورشى وزبەكستان، قىرعىزستان سەكىلدى ەلدەردىڭ ستۋدەنتتەرىن تارتۋدىڭ ورنىنا وزىمىزدىكىن سىرتقا جىبەرىپ الەكپىز. سوسىن شەتەلدەردەن ماماندار شاقىرامىز. رەسەيلىك مامان اناۋ ەكەن، مىناۋ ەكەن دەپ جاتادى. ال، شىنتۋايتىندا، ولار - ءوز ەلىندە ەش جەرگە جۇمىسقا تۇرا الماي قالعان ماماندار. سوسىن ءبىز سياقتى ەلدەرگە جىبەرە سالادى، «ءۇش مىڭ دوللار ايلىعى بار ەكەن، سول جاققا بارىپ قايت» دەپ. ال ءبىزدىڭ مىقتى دەگەن ماماندار ونداي اقشا المايدى.

داۋلەتحان قىدىربايۇلى   
«جاس قازاق»، 29.01.2010