- وسىنداي ساياسي ۇستانىممەن ول وپپوزيتسياعا كەتتى، وپپوزيتسيانى باسقاردى. سونىمەن بىرگە، راحات اليەۆ پەن داريعا نازارباەۆا توبىنىڭ ونىمەن اراداعى تەكەتىرەسى جالعاسا بەردى. ونىڭ وزگە ساياسي تۇلعالارمەن دە تايتالاسى بولدى.

ءسويتىپ، 2006 جىلدىڭ 11 اقپانىندا التىنبەك سارسەنبايۇلىن ەكى كومەكشىسىمەن بىرگە ۇرلاپ اكەتىپ، ەكى كۇننەن سوڭ ولاردىڭ اتىپ ولتىرىلگەن دەنەلەرى تابىلدى. قالايشا بۇلاي بولدى؟ قازاق سوتى بۇل قىلمىسقا كەڭسە قىزمەتىندەگى مايدا شەنەۋنىك ەرجان وتەمباەۆتى كىنالى قىلىپ شىعاردى عوي. ول التىنبەكتىڭ «ءسوز اراسىندا ايتقان پىكىرىنە جابىرلەنە قالىپ، كەك الۋ ءۇشىن» وسى قىلمىستى ۇيىمداستىرىپتى.

- بۇنى قايتالاۋدىڭ ءتىپتى دە قاجەتى جوق. ويتكەنى، بۇل اقىلىنان اداسقان ادامنىڭ ساندىراعى ەكەندىگىن بارلىعى تۇسىنەدى. بۇل، ءتىپتى، تالقىلاۋعا تاتىمايدى. بۇل اقىلى ازداۋ ادامداردىڭ اياق استىنان، ءجۇردىم-باردىم ويدان قۇراستىرعان نۇسقاسى. ول تەك تاڭدانىستان وزگە ەشنارسە تۋدىرمايدى.

- ياعني، ءسىز بۇل رەسمي نۇسقاعا سەنبەيسىز عوي؟

- بۇعان ەشكىم دە سەنبەيدى. بۇعان سەنۋ ءۇشىن ناعىز اقىماق بولۋ كەرەك. مەن باسقا ەشنارسە ايتا المايمىن.

التىنبەك سارسەنبايۇلى اياۋلى جارى سالتانات اتۋشەۆامەن بىرگە. الماتى، 2004 جىل.

جوق بولىپ كەتپەيدى، ەشقانداي ۋاقىت ونى جازا المايدى. بۇل قايعى ۇنەمى بىزبەن بىرگە، ءبىز وسىمەن ءومىر ءسۇرۋىمىز كەرەك، ءبىز ءتىرى قالۋىمىز كەرەك.

- ءسىزدىڭ قىزىڭىز شولپان مەن ۇلىڭىز بەكجان انگليادا وقيدى دەيدى. شولپان بەكجاننان قانشا جاس ۇلكەن؟

- ءتورت جاسقا ۇلكەن. قىزىم - 20-دا، ۇلىم - 16 جاستا. مەن ولاردىڭ قايعىسىن جەڭىلدەتۋگە تىرىسامىن. مەن التەكەڭە بالالارىنا قورعان بولامىن دەپ ۋادە بەرگەنمىن. سوندىقتان، ولارمەن بىرگە بولۋ - مەنىڭ ءبىرىنشى مىندەتىم.

- ءسىزدىڭ بالالارىڭىز قازاقستاندا بولىپ جاتقان وقيعالاردى ەندى قالاي قابىلدايدى؟

- مەن ولارمەن قازاقستان جايىندا، قازىرگى بولىپ جاتقان جاعدايلار تۋرالى اڭگىمەلەسكىم كەلسە، قىزىم بۇنى تىڭداعىسى كەلمەيدى. ويتكەنى، ونىڭ كوڭىلى قالعان. جانە ول بارلىعىنا رەنجۋلى. ونى رايىنان قايتارۋ وڭاي ەمەس. بۇنداي اڭگىمەلەر ادەتتە: «ءار حالىق ءوز بيلەۋشىسىنە لايىقتى»، - دەگەن سوزىمەن اياقتالادى. وسىمەن اڭگىمە بىتەدى.

ۇلىم باسقاشالاۋ. ول قازاقستاننىڭ وركەنيەتتى، دەموكراتيالىق مەملەكەت بولاتىنىنا، ءوز ەلىمەن ماقتانا الاتىنىنا، قازاقستاندا تۇراتىنىنا ماقتاناتىندىعىنا سەنەدى.

ءبىر عانا ايتار ماسەلە - ولار ءوز بولاشاقتارىن قازاقستاننان ءبولىپ قارامايدى. سوندىقتان دا وندا بولىپ جاتقان بارلىق وقيعالاردى قاتتى ۋايىمدايدى.

- ءبىزدىڭ اڭگىمەمىز، دەموكراتيالىق وزگەرىستەردىڭ بولۋىن قالاپ، وسى جولدا وپات بولعان ساياساتكەردىڭ بالالارىنىڭ تاقىرىبىنا بەكەر ويىسقان جوق. قازاقستاننىڭ رەسمي ناسيحاتى ەل تاۋەلسىزدىگى ەندى عانا 18 جاسقا تولدى دەپ قايتالاي بەرگەندى جاقسى كورەدى. ەندەشە، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ وسى ءبىر 18 جاسار قۇرداستارى كىمدەر؟

مىنە، قازاقستاننىڭ ساياسي ساحناسىنا ساياساتتان اۋلاق بولۋعا تىرىسقان، بىراق، قازىر «ساياسي سيپاتى بار» دەپ ەسەپتەلىپ وتىرعان سوتقا تارتىلعان توپ-مەنەدجەر مۇحتار جاكىشەۆتىڭ بالالارى شىقتى.

ءسىزدىڭ بالالارىڭىز بار. التىنبەكتەن ءۇش اي بۇرىن ولتىرىلگەن ديسسيدەنت زامانبەك نۇرقادىلوۆتىڭ قىزى - مەرەي بار. شاڭىراقتىڭ، جاڭاوزەننىڭ، كراسنىي ترۋدوۆيكتىڭ بالالارى بار. سىزدىڭشە ولاردى قانداي بولاشاق كۇتىپ تۇر؟

التىنبەك سارسەنبايۇلى مەن سالتانات اتۋشەۆا بالالارى شولپان جانە بەكجانمەن بىرگە. الماتى، 2004 جىل.

- ولاردى نە كۇتىپ تۇرعانىن مەن بىلمەيمىن. مەن كاسساندرا ەمەسپىن، سوندىقتان ولاردى نە كۇتىپ تۇرعانىن ايتا المايمىن. ءبىزدىڭ قوعامىمىز اقىر سوڭىندا قازىرگىدەي ءومىر سۇرۋگە بولمايتىنىن، بيلىكتى وزدەرىمەن ساناسۋعا ماجبۇرلەۋ كەرەكتىگىن تۇسىنەدى دەگەنگە سەنگىم كەلەدى.

مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم، ءبىزدىڭ بالالارىمىز قازىر بيلىكتە وتىرعانداردىڭ بالالارى بيلىك قۇرىپ تۇرعان ۋاقىتتا ءومىر سۇرمەيتىن شىعار دەپ ۇمىتتەنەمىن. جانە ولار ءبىزدىڭ بالالارىمىزعا: «سەندەرگە وسى ەلدە ءومىر سۇرۋگە رۇقسات بەرىلدى، ەندى سەندەر تاعى ءبىر نارسەگە ريزا ەمەسسىڭدەر مە؟» دەپ ايتپايتىن بولار دەپ ۇمىتتەنەمىن.

بۇل ءسوز مەنىڭ كوڭىلىمدە جاتتالىپ تۇر. ونى ءبىر جەردەن وقىعانىن ەسىمدە، نازارباەۆتىڭ بالالارى ما، كۇيەۋ بالالارى ما، بىرەۋى ايتقان ەدى بۇل ءسوزدى. بارلىق ماسەلە وسى ءسوزدىڭ ماعىناسىندا. ولار شىنىندا دا بىزگە وسى ەلدە ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعانىنا شىنداپ سەنەدى.

ءبىزدىڭ بالالارىمىز مۇنداي ەلدە ءومىر سۇرمەيدى دەپ ۇمىتتەنەمىن.

ايەلى كۇيەۋىنە قالقان بولعان

- سالتانات، اڭگىمەمىزدىڭ باسىندا قازاقستانداعى ساياساتكەرلەردىڭ ايەلدەرى ادەتتە كۇيەۋلەرىنىڭ تاساسىندا بولادى دەپ ايتتىق. بۇنداي ءۇردىس جالعاسا بەرەتىن سياقتى. بىراق، تۇتقىنداۋلار مەن قۋدالاۋلار تولقىنى ايەلدەرى كۇيەۋلەرىن قورعاپ شىعاتىن قۇبىلىستى الىپ كەلدى.

بۇل - تابيعي ينستينكت. مۇنداي جاعداي كورشى وزبەكستاندا بار. مۇنداي جاعداي ستاليندىك گۋلاگ-تا بولدى. ول كەزدە كوتەرىلىسكە شىققان ەركەكتەردى قۇتقارۋ ءۇشىن تۇتقىن - ايەلدەر تانكتىڭ شىنجىر تابانىنىڭ استىنا ۇمتىلدى. مۇنداي جاعدايلار وتە قيىن كەزەڭدەردە بولاتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك.

مىنە، قازىر دە وقيعالار ساحناسىنان ءجاميلا جاكىشەۆانى، راۋشان ەسىرگەپوۆانى، جايناگۇل ايدارحاندى جانە ايمان كارىمباەۆانى كورىپ وتىرمىز. ولاردىڭ الەۋمەتتىك مارتەبەسى ءارتۇرلى، ءارتۇرلى كيىنگەن، بىرەۋى ءساندى كيىمىن كۇن سايىن اۋىستىرسا، ەكىنشىسى ەرتەڭ بالاسىن نەمەن تاماقتاندىراتىنىن بىلمەيدى.

بىراق، ولاردىڭ بارلىعىن ءبىر عانا نارسە - كۇيەۋلەرىنىڭ تۇتقىندالۋى، ولاردىڭ پىكىرىنشە، سۇيىكتى ادامدارىن ادىلەتسىزدىكپەن تۇتقىنداۋ بىرىكتىرەدى. بۇل تۇرعىدا بۇگىن نە بولىپ جاتىر؟ بۇل وقيعالاردىڭ تولقىنىن ءسىز قالاي قابىلدايسىز؟

- كۇيەۋلەرىن ايەلدەرىنىڭ قورعاپ شىعۋ سەبەبى - ولاردان باسقا قورعايتىن ەشكىم بولماعاندىقتان شىعار، ءسىرا. ويتكەنى، قوعام وتە ەنجار، قوعام تەك سىرتتاي باقىلاپ وتىرعاندى عانا بىلەدى. ولاردىڭ كوپشىلىگى: بۇل انالاردىڭ باسىنداعى جاعداي عوي، ماعان قاتىسى جوق، مەندە مۇنداي جاعداي بولمايدى دەپ ويلايدى. سودان سوڭ كەزەك ولارعا كەلەدى. وسىلايشا ءبىز جالعىز-جارىم كۇيدە قارسىلىق جاسايمىز.

2006 جىلدىڭ اقپانىندا بۇكىل ەل ەسەڭگىرەپ قالدى. ءبىز كوڭىل ايتقان حاتتار مەن جەدەلحاتتاردى اتىراۋدان، شىمكەنتتەن جانە كوپتەگەن قالالار مەن اۋىلداردان الىپ جاتتىق. ادامدار التەكەڭنىڭ ءولتىرىلۋىن وزدەرىنىڭ تراگەدياسىنداي قابىلدادى. مەن بۇنى ۇمىتپايمىن. سودان كەيىن بولعان كەيبىر ساتتەر دە ەسىمدە. وعان وسىنىڭ نە كەرەگى بار ەدى دەگەندەي ماعان مۇسىركەي كوز تاستاعانداردى دا بايقادىم. ولار تۇسىنگەن جوق.

بىراق بىردەن ايتا كەتۋ كەرەك، ولار التەكەڭدى بىلمەيتىن ادامدار بولاتىن. جانە ولار وسىنىڭ بارلىعى التەكەڭە نە ءۇشىن كەرەك بولعانىن شىنىمەن دە تۇسىنبەدى.

بۇل ادامدار وزدەرىن باقىتتى سەزىنەدى. ولاردىڭ باستارىندا ۇيلەرى بار، الدەبىر شەتەلدىك قىمبات كولىكتەرى بار، قازاقتىڭ بارلىق ستاندارتتارىمەن دۇرىلدەتىپ، وت-شاشۋلارىن جارقىلداتىپ مەرەيتويلارىن وتكىزدى، ولار ەۋروپادا دەمالدى. ادامنىڭ تولىق باقىتتى بولۋى ءۇشىن بۇدان ارتىق نە كەرەك دەپ ويلايسىڭ؟

وسى ادامداردىڭ اڭقاۋلىعى مەنى ۇنەمى تاڭداندىراتىن. تۇمسىعىمەن جەم تولى استاۋعا باس قويدى، وزگە ەشنارسەنىڭ كەرەگى جوق. باستارىن كوتەرۋگە شامالارى جوق. اينالايىندار-اۋ، باستارىڭدى كوتەرىپ، ءبىر مەزگىل جان-جاقتارىڭا قاراساڭدارشى! ويتكەنى، ءومىر سۇرۋگە قاجەتتى ەڭ باستى نارسە جەتپەيدى عوي! وسىلاردىڭ ومىرىندەي جاقسى، بىراق وركەنيەتتى، ادام قۇقى، مەنشىك قۇقى قۇرمەتتەلەتىن، ادامنىڭ تاڭداۋعا قۇقى بار ەلدە ءومىر ءسۇرۋ كەرەك ەمەس پە؟!

بىزدە ونىڭ ءبىرى دە جوق. ەندەشە سەنىڭ مولشىلىقتا ءومىر سۇرگەنىڭنىڭ قۇنى كوك تيىن. ەرتەڭ كەلىپ تارتىپ الىپ، ءوزىڭدى وتىرعىزىپ قويادى. سودان سوڭ شىندىقتى قايدان ىزدەيسىڭ؟ ءبىر ادۆوكاتتى جالدايسىڭ، ەكىنشىسىن جالدايسىڭ، پايدا جوق.

تالدىقورعاندا وتكەن سوت ەسىمدە. بۇل - ومىردە بولمايتىن وقيعا سياقتى كورىنگەن، ويتكەنى بۇل - ماعىناسىزدىق. بۇنىڭ ماعىناسىزدىق ەكەنىن ءبارى دە تۇسىنەدى. فارستىڭ ورىن الىپ جاتقانىن، ءوزىنىڭ جاي عانا قولجاۋلىق ەكەنىن سۋديا دا تۇسىنەدى. بىراق بارلىعى بايىپتى، اقىلدى ادامنىڭ بەينەسىنە ەنىپ، سول فارستا ويناۋىن جالعاستىرا بەرەدى. سونشالىقتى جاعاڭدى ۇستاتارلىق جاعداي.

ەڭ قورقىنىشتىسى - ءوزىڭدى قورعانسىز سەزىنۋىڭ. ويتكەنى، ءتىپتى رەسەيدە تۇرساڭ دا حالىقارالىق سوتقا، ستراسبۋرگ سوتىنا شاعىمدانا

قازا تاپقان وپپوزيتسيا قايراتكەرلەرى التىنبەك سارسەنبايۇلى، زامانبەك نۇرقادىلوۆ جانە تاۋەلسىز جۋرناليست اسحات ءشارىپجانوۆتى ەسكە الۋ جيىنى. دىبىس كۇشەيتكىش قۇرالمەن سويلەپ تۇرعان - التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ جەسىرى سالتانات اتۋشەۆا. سول جاعىندا - بولات ءابىلوۆ، وڭ جاعىندا - زاۋرەش باتتالوۆا، ودان ارىرەكتە وراز جاندوسوۆ تۇر. الماتى، 26 اقپان 2006 جىل.

الاسىڭ. ال بىزدە تۇك تە ىستەي المايسىڭ. بارلىق امالىڭ تاۋسىلىپ قابىرعاعا تىرەلەسىڭ، بولدى.

ادامداردىڭ وسى ءبىر اڭقاۋلىعى. بۇل جاعدايدا مەنى تاڭداندىراتىنى، ريزا قىلاتىنى - التەكەڭ مەنىڭ كورگەنىمدى عانا ەمەس، ودان ارعىنى دا كوردى، ول تەرەڭىرەك ءتۇسىندى، سوندىقتان وسىنداي قادامعا باردى.

ول وسىنىڭ بارلىعىن قالاي وزگەرتكىسى كەلدى - ەلەستەتە المايمىن. بۇل نە دەگەن ەڭبەك؟ بۇل ءۇشىن ءبىر ءومىر جەتپەيدى. ول: «مۇمكىن ءبىز بۇنى كورمەيتىن شىعارمىز، بىراق مەن بۇنىڭ بارلىعىن بالالارىم ءۇشىن جاسايمىن»، - دەيتىن. «بالالارىمنىڭ قازىرگى ءبىز سياقتى ءومىر سۇرگەنىن قالامايمىن»، - دەگەندى ءجيى ايتاتىن.

ەڭ وكىنىشتىسى، قازىر ءبىزدىڭ ايتىپ جۇرگەن پروبلەمالارىمىزدى ەندى 20-30 جىلدان سوڭ بالالارىمىز ايتىپ جۇرەتىن بولادى. تۇسىنەسىز بە؟ ءدال سول ءسوز، ءدال سول پروبلەما. تەك ادامدار عانا وزگەرەدى. ءومىر ءسۇرۋدىڭ ماعىناسى جوعالىپ، تاۋىڭ شاعىلىپ قالادى.

التەكەڭ وپپوزيتسياعا كەتۋىنىڭ ماڭىزدى ءبىر فاكتورى جايىندا: «بالالارىما مەن جايىندا نە دەپ ايتاتىنى مەن ءۇشىن وتە ماڭىزدى; مەن ولاردىڭ اكەلەرى ءۇشىن ۇيالۋلارىنا جول بەرگىم كەلمەيدى»، - دەيتىن. ويتكەنى، ول اكەسىن بىلگەن ادامداردىڭ وزىنە دەگەن قارىم-قاتىناسىن كوردى. جانە ونىڭ قانداي قىمبات دۇنيە ەكەندىگىن ءتۇسىندى، باعالاي ءبىلدى.

- ءسىز ايتىپ وتىرعان، اركىم وسى سپەكتاكلدەگى ءوزىنىڭ ءرولىن وينايتىن بۇل فارس نەگە الىپ كەلەدى؟ ءسىز حالىق بۇنىڭ بارلىعىن كورىپ وتىر دەپ ايتاسىز. حالىق بۇدان ارى نە ىستەيدى، وسىنىڭ بارلىعىنا بۇدان بىلاي حالىقتىڭ رەاكتسياسى قالاي بولادى؟ اۆتوريتارلىق رەجيمدەر ماڭگىلىك ەمەس جانە كەز-كەلگەن توتاليتاريزم ءوزىنىڭ اقىرىن دايارلاپ جاتىر دەيدى ەمەس پە؟ بۇل جايىندا نە ايتاسىز؟

- تاريحشى رەتىندە بۇنىڭ وسىلاي ەكەنىن ايتا الامىن. ەشقانداي اۆتوريتاريزم ماڭگىلىك ەمەس. جالپى العاندا، ەشكىم دە، ەشنارسە دە ماڭگىلىك ەمەس. ماسەلە قاشان جانە قانداي كۇشپەن ەكەندىگىندە.

رەجيم وزىنەن ءوزى ءولىپ، قۇلاي سالمايدى. رەجيمنىڭ قيراۋى بۇكىل قوعامنىڭ قيراۋىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن. مىنە، وسى جەردە قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ ماسەلەسى شىعادى.

مەن بۇنى قازاق زيالىلارى ءۇشىن، ۇلت الدىنداعى ءوزىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنەتىن ادامدار ءۇشىن ءنومىرى ءبىرىنشى ماسەلە شىعار دەپ ەسەپتەيمىن. كەيدە مەندە قازاق زيالىلارىنان تەك گەرولد بەلگەر عانا قالعان سياقتى اسەر بولادى.

تاۋەلسىزدىكتىڭ 18 جىلىندا بىزدە ءبىر دە ءبىر ەركىن، ءادىل سايلاۋ بولعان جوق قوي. بىزدە پارلامەنتتەر تاراتىلادى، گازەتتەر جابىلادى. جازاسىزدىعىن سەزىنگەن بيلىك ءوزى ءۇشىن قاۋىپتى دەگەن ادامداردى ولتىرە باستادى. جانە سولاي بولا تۇرا بيلىك دەموكراتيا، ادام قۇقى، ەركىن سايلاۋلار سياقتى ۇرانداردى كوتەرەدى.

بيلىكتىڭ ارسىزدىعىنىڭ ءوزى وسىندا. ناتيجەسىندە، باعدارلار جوعالىپ، ادامداردىڭ بارلىعى وسىلاي بولۋى كەرەك شىعار دەپ ويلاي باستايدى.

ەقىۇ-ىن باسقارۋعا كەلگەن اۆتوريتاريزم

- سالتانات، انگليادا ءجيى بولاسىز، بالالارىڭىز باتىستا وقيدى. باتىس ۇكىمەتتەرى قازاقستان دەموكراتيالىق رەفورمالار جولىنا ءتۇستى دەيدى. بيىل قازاقستانعا ەقىۇ-عا توراعالىق جاساۋ مۇمكىندىگىن بەردى. ءبىرىنشى رەت پوستسوۆەتتىك ەل وسى بەدەلدى ۇيىمدى باسقارۋعا كىرىستى. ياعني، باتىس سىزگە قاراعاندا ءسال وزگەشەلەۋ قارايدى. وسىلاي ما؟

- مەن بۇل جەردە ءبىر عانا نارسەنى ايتا الامىن: باتىس ءوزىنىڭ كوزىنە ءتۇسىپ تۇرعاننان اناعۇرلىم ۇلكەنىرەك دۇنيەنى كورگىسى كەلەدى. باتىس الدەبىر ويىن ەرەجەسىن ساقتاعىسى كەلەدى. جانە بۇل جەردە تەك مورالدىق جانە ساياسي سەبەپ قانا ەمەس، سونىمەن بىرگە، ەكونوميكالىق سەبەپ تە بار.

ءبىزدىڭ قولىمىزدا ولار مۇقتاج بولىپ وتىرعان ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستار بار. سوندىقتان ولار قانداي دا ءبىر شەگىنىسكە بارادى. مەنىڭشە، ودان دا بولەك كوپتەگەن فاكتورلار: قازاقستاننىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى، قىتايمەن جانە رەسەيمەن كورشى ورنالاسقاندىعى ءرول وينايدى دەپ ويلايمىن.

باتىس بىزگە اۆتوريتاريزمنەن دەموكراتياعا دەيىن ءوسىپ، جەتىلىڭدەر، سودان سوڭ سويلەسەمىز دەپ يتەرە سالمايدى. بۇل دۇرىس، بۇل مەنىڭ قالايتىن ەڭ سوڭعى ستسەناريىم. ويتكەنى، ءوز كورشىلەرىمىزدى بىلەمىز. ءبىز ءدال سول رەسەيدى دە، وندا نە بولىپ جاتقانىن دا بىلەمىز. قىتايدى دا بىلەمىز.

جانە بىلەسىز بە، يدەيالاردىڭ ماڭىزىن جويۋ - وتە قاۋىپتى. قازاقستان ەقىۇ-عا توراعالىق ەتۋگە قول جەتكىزگەندە وسى ۇيىم ءۇشىن ۇرەيلەنە باستادىم. ويتكەنى، بۇرىنعى پارتوكراتتارىمىزدىڭ كەز-كەلگەن يدەيانى، ءتىپتى وتە تاماشا دەگەن يدەيانى ماعىناسىزدىققا دەيىن جەتكىزە سالۋى وتە قاۋىپتى جانە جۇقپالى.

ال ەندى شىندىعىنا كەلسەك، «فريدوم حاۋستىڭ» دەرەكتەرى بويىنشا قازاقستان ەركىندىك پەن دەموكراتيا دەڭگەيى بويىنشا 190 ەلدىڭ ىشىندە 170 ورىندا تۇر. سىبايلاس جەمقورلىق دەڭگەيى بويىنشا قازاقستان 150 ەلدىڭ ىشىندە 107 ورىندا. جانە وسى ەل ەقىۇ توراعاسى بولادى.

سوندىقتان، باتىس - قازاقستاندى دەموكراتيالىق مەملەكەت دەپ تانىدى دەگەن سوزىڭىزگە ستاتيستيكاداعى وسى ەكى فاكتىمەن جاۋاپ بەرەمىن. باسقا ايتاتىن ەشنارسە جوق.

ەشكىم ونىڭ ورنىن تولتىرا المايدى

- ەندى بۇدان ارى قازاقستاندا نە بولماق؟ اڭگىمەمىزدىڭ سوڭىنا قاراي، دەموكراتيالىق رەفورمالارسىز قازاقستاننىڭ بولاشاعى جوق دەپ ايتقان التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ ساياسي مۇراسىنا توقتالا كەتۋگە رۇقسات ەتىڭىز. قازاق حالقى دەموكراتيالىق وزگەرىستەردى تالاپ ەتە الادى ما؟

- ءدال قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن دەموكراتيادان ارتىق مەملەكەت قۇرىلىسىن ادام بالاسى ويلاپ تاپقان جوق. سوندىقتان، بىزگە جاڭادان ۆەلوسيپەد ويلاپ شىعارۋدىڭ كەرەگى جوق. بارلىعى ويلانىپ، تابىلىپ قويعان جانە تاجىريبەدە بار. ەڭ جاقسىسىن تاڭداپ الىپ، قۇرۋ كەرەك. بىراق بۇلاي جاسالىپ جاتقان جوق.

ساياسي مۇراسى دەيسىز بە؟ ۋاقىت كورسەتەدى. ونىڭ وسىدان بەس-التى جىل بۇرىن جازعان ماقالالارىن وقىپ وتىرساڭ، ونىڭ وسى كۇنگە دەيىن

التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ بەيىتىنىڭ باسىنداعى تاستا ونىڭ ايتىپ كەتكەن ءسوزى قاشالىپ جازىلعان.

ءزارۋ كۇيدە تۇرعانىن بايقايسىڭ.

ارينە، دەموكراتيالىق رەفورمالارسىز قازاقستان قازىرگى داعدارىستى جاعدايدان ەشقاشان شىقپايدى. التەكەڭ ءوزىنىڭ ومىرىمەن، ۇلگى كورسەتۋىمەن ادامدارعا ىقپال ەتتى دەپ ويلايمىن جانە ولار بۇنى باعالايدى.

قازاقستان - تاۋەلسىز، شىنىمەن دە تاۋەلسىز جانە دەموكراتيالىق مەملەكەت بولادى. جانە بۇل جەردەگى التەكەڭنىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگى دە مويىندالادى.

- ونىڭ كەيبىر پەسسيميستىك بولجامدارى شىندىققا اينالىپ كەلەدى. وكىنىشكە قاراي، ارينە.

- مۇمكىن بۇدان ءوتۋ كەرەك شىعار. كەز-كەلگەن اۋرۋ دا الدىمەن اسقىنادى، ەڭ شەگىنە جەتەدى، تەك سودان سوڭ عانا، مۇمكىن، جازىلا باستايدى.

ول جايىندا مەنىڭ ەسىمدە قالعاندار كوپ. مەن ول جايىندا ەشكىمگە ايتپايمىن. بۇل - مەنىكى جانە مەن ءۇشىن ول ماڭىزدى، بۇل ماعان كۇش بەرەدى.

جانە التەكەڭنىڭ اتى، مىسالى، مەن ارقىلى ەمەس، ونىڭ اتىنداعى قوردىڭ جۇمىسى ارقىلى، ول جايىندا جازىلعان ماقالالار ارقىلى، ونىڭ ءوزى جازعان ماقالالار ارقىلى اتالعانىن قالار ەدىم.

ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، اسىرەسە مەنىڭ بالالارىم مەكتەپ، ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەن سوڭ، ولاردىڭ اكەلەرىنىڭ اتى مەنىمەن نەمەسە وتباسىنداعى تاعى بىرەۋلەرمەن بايلانىستىرىلىپ ايتىلعانىن قالامايمىن.

ويتكەنى، ونىڭ ورنىن ەشكىم باسا المايدى، بۇل مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى، التەكەڭنىڭ ورنى بولەك. جانە وسىنداي ماسشتابتاعى ادامدى مەن ازىرگە كورمەيتىن سياقتىمىن.

- سۇقباتىڭىز ءۇشىن راقمەت، سالتانات.

11.02.2010

ەرجان قارابەك

www.azattyq.org

سۋرەتتەردە: قازاق وپپوزيتسياسىنىڭ كوسەمى التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ جەسىرى سالتانات اتۋشەۆا. الماتى، 2009 جىل.

سالتانات اتۋشەۆا مەن التىنبەك سارسەنبايۇلى قىزدارى شولپانمەن. الماتى، قىركۇيەك، 1989 جىل.

التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ اكەسى مەن اناسى مارقۇمنىڭ بەيىتىنىڭ باسىنا قۇلپىتاس ورناتىلعان كەزدە. الماتى، 12 قىركۇيەك 2006 جىل.

«ادىلەتتى قازاقستان ءۇشىن» قوزعالىسىنىڭ قۇرىلتايىنا جينالعان قازاق وپپوزيتسياسىنىڭ قايراتكەرلەرى. سولدان وڭعا قاراي: وراز جاندوسوۆ، زامانبەك نۇرقادىلوۆ، جارماحان تۇياقباي، التىنبەك سارسەنبايۇلى، بولات ءابىلوۆ، اسىلبەك قوجاحمەتوۆ جانە گۇلجان ەرعاليەۆا. الماتى، 2005 جىل.

التىنبەك سارسەنبايۇلى اياۋلى جارى سالتانات اتۋشەۆامەن بىرگە. الماتى، 2004 جىل.

التىنبەك سارسەنبايۇلى مەن سالتانات اتۋشەۆا بالالارى شولپان جانە بەكجانمەن بىرگە. الماتى، 2004 جىل.

قازا تاپقان وپپوزيتسيا قايراتكەرلەرى التىنبەك سارسەنبايۇلى، زامانبەك نۇرقادىلوۆ جانە تاۋەلسىز جۋرناليست اسحات ءشارىپجانوۆتى ەسكە الۋ جيىنى. دىبىس كۇشەيتكىش قۇرالمەن سويلەپ تۇرعان - التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ جەسىرى سالتانات اتۋشەۆا. سول جاعىندا - بولات ءابىلوۆ، وڭ جاعىندا - زاۋرەش باتتالوۆا، ودان ارىرەكتە وراز جاندوسوۆ تۇر. الماتى، 26 اقپان 2006 جىل.

التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ بەيىتىنىڭ باسىنداعى تاستا ونىڭ ايتىپ كەتكەن ءسوزى قاشالىپ جازىلعان.