بۇگىندە ەلىمىزدە ءدىني وقۋ-اعارتۋ جۇمىستارى جوقتىڭ قاسى. سونىڭ سالدارىنان قانداستارىمىز بەن جاس بۋىن وكىلدەرى سوناۋ ىقىلىم زاماننان بەرى اتا-بابامىز ۇستانىپ كەلە جاتقان حاق ءدىنىمىز يسلامنان بەزىپ، ءداستۇرلى ەمەس وزگە جات دىندەردىڭ جەتەگىندە ءجۇر. ارينە، ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر دىنگە سەنەتىن ادامداردىڭ سانىن ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەرمەن ولشەيدى. سوندىقتان ولاردىڭ ناقتى سانىن تاپ باسىپ ايتۋ قيىن.

بۇگىندە ەلىمىزدە ءدىني وقۋ-اعارتۋ جۇمىستارى جوقتىڭ قاسى. سونىڭ سالدارىنان قانداستارىمىز بەن جاس بۋىن وكىلدەرى سوناۋ ىقىلىم زاماننان بەرى اتا-بابامىز ۇستانىپ كەلە جاتقان حاق ءدىنىمىز يسلامنان بەزىپ، ءداستۇرلى ەمەس وزگە جات دىندەردىڭ جەتەگىندە ءجۇر. ارينە، ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر دىنگە سەنەتىن ادامداردىڭ سانىن ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەرمەن ولشەيدى. سوندىقتان ولاردىڭ ناقتى سانىن تاپ باسىپ ايتۋ قيىن.
بىراق ەلىمىزدەگى ءدىني ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جايىندا ءسوز قوزعاعاندا ەرىكسىز ءتىلىمىزدى تىستەيمىز. ءتىپتى ءبىز «جاستار رۋحاني ءبىلىمدى قايدان الادى؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەرۋگە قينالامىز. رۋحاني بىلىمگە «اڭسارى اۋعاندار» شەتەلدىڭ ءدىني وقۋ ورىندارىنان ءبىلىم الۋعا ىنتالى. بىراق ەلىمىزگە ۋاقىتشا كەلگەن شەتەلدىكتەر مەن شەتتەن ءدىني ساۋات اشقاندار بوتەن ەلدىڭ يدەولوگيالىق نەمەسە جات تۇسىنىكتەرى مەن پيعىلدارىن ءدىني تۇرعىدان حالىق ساناسىنا سىڭىرۋگە كۇش سالارى اقيقات. دەمەك قوعام مۇشەلەرىنىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنسىز شەتەلدە ءبىلىم الۋ ماقساتىمەن وقۋعا اتتانۋى تولعاندىراتىن جايت. ويتكەنى، مۇنىڭ - كەلەشەكتە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە نۇقسان كەلتىرۋى بەك مۇمكىن. سوندىقتان، ءدىني ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن مەملەكەت ءوز قولىنا الۋى ءتيىس. بۇل جەردە تاعى دا الگى ساۋال الدىمىزدان كەسە كولدەنەڭدەيدى. «بالامدى مەدرەسەگە ءبىل دەپ بەردىم» دەپ اباي ايتپاقشى، قازىرگى تاڭدا مەدرەسەگە ىنتالىلار قاتارى سيرەك. «نۇر استانا» مەشىتىنىڭ قىزمەتكەرى ءادىلحان سەرىكبايدىڭ ايتۋىنشا، استانا مەدرەسەسىندە بۇگىندە نەبارى 70 بالانىڭ ءدىني ساۋات اشىپ جاتقان جايى بار.
- شاريعاتقا سۇيەنسەك، ءدىني تاربيە نارەستەنىڭ دۇنيە ەسىگىن اشقان كۇنىنەن باستاپ بەرىلۋى ءتيىس، - دەيدى ءادىلحان سەرىكباي. 7 جاسىنان باس-تاپ بالانى نامازعا ەرتىپ اپارۋ - ءاربىر اتا-انانىڭ مىندەتى. سونداي-اق 10 جاسىنان باستاپ نامازعا قاتىستىرۋ - پارىز. ارينە، بۇگىندە جاستاردىڭ ءدىني كوزقاراسى ءتۇزۋ دەسەك تە، جەتكىنشەكتەردىڭ تەڭ جارتىسى رۋحاني وشاقتان گورى تۇنگى كلۋبتاردى ءتاۋىر كورەدى. ءبىر عانا مىسال، استانا قالاسىندا 4 عانا مەشىت بولسا، تۇنگى كلۋبتاردىڭ سانى 40-قا جەتەدى. دەمەك، الدە دە بولسا، جاستاردىڭ بەتىن مەشىتكە بۇرۋ جولىندا ءبىراز «تەرلەۋ» كەرەك. استانا قالالىق كاتوليك شىركەۋىنىڭ ءدىني باسشىسى توماش ەپيسكوپ تاياۋدا بىزگە كەلىپ رۋحاني تاربيەنىڭ اقساۋىنان بۇگىندە مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا جۇكتىلىك وقيعالارىنىڭ كوبەيىپ كەتكەندىگىن قىنجىلا بايانداعان-دى. ءبىز دە مۇنداي كەلەڭسىزدىككە ءۇنسىز قالۋدى ءجون كورمەدىك. اقىلداسا كەلە، مەكتەپ وقۋشىلارىنا يماندىلىق تاقىرىبىندا تاربيە ساعاتتارىن وقىپ تۇرساق قايتەدى دەپ ويلادىق. بىراق ءبىزدىڭ ويىمىز جۇزەگە اسپادى. سەبەبى، رۋحاني ساباققا زاڭىمىز رۇقسات بەرمەيدى ەكەن. وسىلايشا زاڭنىڭ سولقىلداقتىعىنان قيمىلداي الماي وتىرمىز. دەگەنمەن، مەشىت ىشىندە ءدىني ساۋات اشۋ كۋرسى بار. وقيمىن دەگەن ەرىكتىلەردىڭ بارلىعىنا دا ەسىگىمىز ايقارا اشىق.
عالىمدار العاشقى مۇسىلماندىق مەدرەسەلەردىڭ اراب ەلىندە ەمەس، ناق ءوزىمىزدىڭ توپىراعىمىزدا - ماۋرەناحر جەرىندە پايدا بولعاندىعىن العا تارتادى. ال دەرەكتەرگە جۇگىنسەك، تۇركىستان ولكەسىندەگى مۇسىلماندىق ءبىلىم وشاقتارى حIII عاسىردا پايدا بولىپتى. بەلگىلى شىعىستانۋشى بارتولد بۇل جايىندا: «مەدرەسە وقۋ مەكەمەسى رەتىندە مۇسىلمان الەمىنىڭ استاناسى باعداتتىڭ وزىندە تەك ءحى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا عانا پايدا بولدى. ال بۇل كەزدە ماۋرەناحردا مەدرەسە دەگەن جاڭالىق بولۋدان قالعان ەدى» دەپ جازىپتى. دەمەك، «ءبىسمىللاسى» ءوزىمىزدىڭ جەرىمىزدەن باستاۋ العان مەدرەسەلەردىڭ سانىن ارتتىرىپ، ءدىني ساۋاتىن سىرتتان الۋعا قۇمارلاردىڭ قاتارىن شەكتەگەن ءبىراز ماسەلەنىڭ ءتىنىن تارقاتار ەدى.

ءلازيزا دوسوۆا
«نۇر استانا» گازەتى 21 مامىر 2009 جىل