مەن  ەس  بىلگەلى،  جانجالدى  كىم  باستاسا  دا،  قازاق  ايىپتى  بولادى. بۇل  الگى  «تاسپەن  جاپالاقتى  ۇرساڭ دا جاپالاق  ولەدى. جاپالاقپەن  تاستى ۇرساڭ دا  جاپالاق  ولەدىنىڭ  كەرى». ناتيجەسىندە  جەرگىلىكتى  قازاق  ءوزىنىڭ  ادامدىق  قۇقىعىن  قورعاي  المايتىن  ءمۇساپىر  حالگە  جەتكەن.  بۇل  كۇندەلىكتى  ءومىردىڭ،  تۇرمىستىڭ  بارلىق  سالاسىندا  كەزدەسىپ  جاتاتىن  جاعداياتتار. قازاقستاندا  تۇرىپ جاتقان  كەز  كەلگەن  وزگە  ۇلت  وكىلى  جەرگىلىكتى  قازاقتى قالاي  قورلاسا دا  ايىبى  جوق.  قازاق  قىبىر  ەتىپ  كورسىن، قارا  كۇش  بىلاي  تۇرسىن،  سىپايى  سوزگە  جۇگىنسىن—ۇلت  ارازدىعىن  قوزدىرعان  قىلمىسكەر  بولىپ   شىعا  كەلەدى.

    قازاقتى  مازاقتاۋ، ۇلتتىق  نامىسىن  اياققا  تاپتاۋ، وتكەن  تاريحىن،  سان  عاسىرلار  قالىپتاسقان  ءتىلىن، ۇلتتىق  قۇندىلىقتارىن  جوققا  ساناپ  وتىرعان  ءورىستىلدى  باق-تارعا قوي دەپ  ايتاتىن،  تىيىم  سالاتىن  وكىمەتتىڭ  سيقى  اناۋ. ءبىزدىڭ  بيلىك  دۇنيە  جۇزىنە جاقسى  كورىنۋ  ءۇشىن  ولاردى  قورعايدى، ال ءوز قازاعىن شىرىلداتىپ دىم  بەرمەي  قورلايدى. وسى  قازاقتى  جۋاسىتسا، داۋسىنان  ايىرىپ،  جىگەرىن  جاسىتىپ،  كۇشىن  قايتارسا، بار  مۇراتى  ورنىنا  كەلمەك  سياقتى  كورىنەدى  ماعان.

   ونىڭ   ءمانىسى ەل  يەسى  بولعان سوڭ، سەن  بارىنە  كونۋىڭ  كەرەك. تاۋەلسىزدىكتى  العاننان بەرى «قازاقستاندا  بارلىق  جاعدايعا  قازاقتار  ايىپتى بولادى»--ويتكەنى  ءبىز  وسى  ەلدىڭ  ەگەسىمىز. مۇرنىڭدى  بۇزا  ما—شىدا، الاقانىڭمەن  باسا تۇر، كەلەسى  كەزەكتە  ءبىر  كوزىڭدى  شىعارسا، ەشتەڭە  ەتپەيدى، ەكىنشى  كوزىڭ  بار. سەن  ەلدىڭ  يەسىسىڭ. ۇلت  ارالىق  جانجال  تۋىپ  كەتپەسىن. ۇستىڭدەگى  جالعىز  كويلەگىڭدى  سۇراي  ما،  شالبارىڭدى  قوسا  شەشىپ  بەر—سەن ەل  يەسىسىڭ،  ەشكىمدى  وكپەلەتپەۋىڭ  كەرەك، باسىڭا پالە  بولىپ  جابىسادى،  بەرە  سال. نەمەسە، سەن  ءسۇتتىڭ  كەزەگىندە  تۇرسىڭ، الدىمەن  الۋعا  كەزەگىڭ  كەلدى، سول  كەزدە  ورىس پا، ءشۇرشىت پە، تۇرىك پە، كولدەنەڭنەن  الدىعا  ۇمتىلادى—سەن  ەل  يەسىسىڭ،  كەزەگىڭدى  بەر، ايتپەسە  كوڭىلى   قالۋى  مۇمكىن...جالپىلاي  ايتساق  وسىنداي  جاعداي. «ەل يەسى» بولعاندىقتان،  بارلىق  جەردە  قازاقتى شەتكە  شىعاردىق.  

   ...وسىدان  سوڭ  قازاقتا  قانداي  قادىر  قالماق؟ ەجەلدەن  قوجايىن  بولىپ  قالىپتاسقان  قاۋىم  شەتكە  ىعىستىرىلعان  جۇرتقا  قالاي  قاراۋى  كەرەك؟  بۇل—جوعارىدان  تومەنگە  دەيىنگى  بارلىق  دەڭگەيدەگى  شەندى  مەن  شەكپەندىلەردىڭ  قانىنا  سىڭگەن  جامان  ادەت. الدىنا  بارعان  قازاقپەن  مەنسىنبەي  سويلەسۋ، باسقا  ۇلت  وكىلدەرىنە  قۇراق  ۇشىپ  تۇرۋ—بۇگىندە  ۇيرەنشىكتى  جۇمىس  ءتاسىلى. جەكە  ءبىر  كىسىلەرگە  ەمەس، بۇكىل  ۇلتقا  كوزقاراس. بۇل  وكتەمدىك  قازىرگى  تاڭدا،  قازاقتىڭ  ءوز  ىشىنەن  ءوتىپ،  ەلدەگى  باسقا  ۇلت  وكىلدەرىنە  عانا  ەمەس، شەتەلدىك  كومپانيالار مەن  فيرمالار، ءتىپتى،  ەلشىلىكتەرگە  كوشتى.  كەرەك  دەسەڭىز،  بىزگە  قاتىنايتىن  شەتەلدىك  ۇشاقتاردىڭ  وزىندە  تومەنگى  ءناسىل،  قۇنسىز  سورلى  ەكەندىگىڭدى  ايقىن  اڭداپ  وتىراسىڭ.

   بىزگە  كەلىپ،  بايىرعى  جۇرتقا  تيەسىلى  بار  بايلىقتى  تەگىن  يەلەنگەن  شەتەلدىك  كاسىپكەرلەر  ءۇشىن  قازاق—ارزان  جۇمىس  كۇشى  عانا ەمەس،  دارمەنسىز،  قۇنسىز،  سورلى  حالىق. وسىنىڭ  بارىنە  قاراپ  تۇرىپ،  شىنىندا  دا  قۇنسىز  شىعارمىز  دەپ  ويلاپ  قالاسىڭ.

    قازاق ۇلتىنىڭ  بۇگىنگى  تىنىس-تىرشىلىگى شىنىمەن  كۇردەلى. ۇلتقا ءتونىپ  تۇرعان  قاۋىپ—ۇلتسىزدىق. اسقىنىپ  كەتكەن  دەرت. ميكروبتارى  ۇلتتىڭ  ورگانيزمىن  كەڭىنەن  جايلاپ  الدى. بۇل  ماسەلەگە  نەمقۇرايلىلىق  تانىتۋ  ۇلتتىڭ  تۇگەلدەي  اسسيميلياتسياعا  ۇشىراۋىنا  اكەلەدى.  وسى  باعىتتا  جۇرە  بەرسەك، بولاشاقتا  دامىعان،  وركەنيەتتى  قازاقستان  اتتى  مەملەكەت  بولۋى  مۇمكىن، بىراق قازاق  دەيتىن  ۇلتتىڭ  بولۋ-بولماۋى ەكىتالاي.  ويتكەنى، بۇگىنگى  ۇرپاق  قادىم  زاماننان  بەرى،  اتادان  بالاعا  كوشىپ  وتىراتىن  قازاقى  دۇنيەتانىمنان  اجىراپ  كەتكەن، قازاق  بولۋدان  ات-تونىن  الا  قاشاتىندار، ورىستانعان قازاقتارعا  ءتان  قۇبىلىسقا  اينالدى.

   ۇلت—تۇتاس  دەنە  سەكىلدى. باسى  اۋىرسا، جانتايعىسى  كەلەتىنى نەمەسە  ءىشى  اۋىرسا  جۇرگىسى  كەلمەيتىندىگى، ءتىسى  قاقساسا  دارىگەرگە  بارۋعا  اسىعاتىنى سياقتى. جاڭاوزەندەگى وقيعاعا  قاتىنقاراعايداعى، شىمكەنتەگى  كەلەڭسىزدىككە  قىزىلجارداعى  قازاقتىڭ  قابىرعاسى  قايىسپاسا، ەلدىگىڭ  قايسى؟!  الاتاۋدا  تۋعان  قاراساي  باتىر  كوكشەدە  اجال  قۇشاپ، باتىستا  تۋعان  سىرىم داتۇلى  قاراقالپاقستاندا  قازا  تاۋىپتى.تولە بي باباما  توپىراق  تاشكەنتتەن بۇيىرىپتى،  ايتەكە  اتام  وزبەكستانداعى  ءبىزدىڭ  اۋىل  تامدىبۇلاقتان  100  شاقىرىم  جەردە  نۇراتادا  جاتىر.  

                                      ء ىس  قىلادى  تاپتىم  دەپ  ءبىزدىڭ  قازاق،

                                       ونان  كورگەن  پايداسى  بولادى  از-اق.

                                       اياعىندا  ول  ءىسى  زيان  شىعىپ،

                                       كورىنگەنگە  كۇلكىمەن  بولار  مازاق.

                                       ىقتيمالدىڭ  ەسىگى  ەكەۋ  بولماق،

                                       ىشىنە  پايدا،  زيان...ءبارى  تولماق.

                                       نىسانانى  سىعالاپ  دالدەپ  اتپاي، 

                                       كوزىن  جۇمىپ  وق  اتقان  قايتىپ  وڭباق؟

                                       شولاق  ويدىڭ  اياعى  وسى  بولماق،

                                       ءبىراز  كۇنگە  كوڭىلدىڭ  حوشى  بولماق.

                                       ارسىز،  ارام،  اسىعىس،  ايلا  كەستىك،-

                                       مۇنىڭ  ءبارى  شايتاننىڭ  دوسى  بولماق.—دەپ شاكارىم  قاجى  ەسكەرتكەن ەكەن. بىراق، شاكارىم  قاجىنى  تىڭدايتىن  جۇمىر  باستى  پەندە  بولمادى. «اينالا  الماي  ات  ولەتىن، ايىرا  الماي  جات  ولەتىن»  جۇرتقا  اينالۋ—بابالار  مۇراتى  ەدى. بار  قازاقتىڭ  نامىسى  ءار  قازاقتىڭ  جۇرەگىندە  تۋلاپ  جاتسا،  قانەقي!

   جۇمامۇرات  ءشامشى

   تاريح  عىلىمدارىنىڭ  كانديداتى

Abai.kz