ابايدىڭ بايبىشەسى ءدىلدادان تۋعان اقىلبايدان الىمقۇل، ونان باعفۇر، ونان ايدار تارايدى. ايدار باعفۇرۇلى 1995 جىلى اتاسى ابايدىڭ 150 جىلدىق الەمدىك تويىنا قاتىستى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن تۇرىپ جاتقان اتىراۋ قالاسىنان كەلدى. جۇرتشىلىقتىڭ كوبى قيىردا جۇرگەن اقىلباەۆ ايداردى العاش رەت كورىپ، ءبىرى بىرىنە: ء«تفا-ءتفا، شوپشەگى ابايدىڭ اۋزىنان تۇسكەندەي ەكەن-اۋ» دەسىپ قاتتى تاڭىرقاسقانى ەسىمىزدە. قازىرگى تاڭدا الپىستى القىمداعان ايدار قۇر الاقان، كادۋىلگى جۇپىنى زەينەتكەردىڭ ءبىرى.

سوۆەتتىك داۋىردە قۇنانباي، اباي ۇرپاقتارى اتىلعانى، ايدالعانى بار، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا وپات بولعاندارى بار، قويشى، ايتەۋىر، قىناداي قىرىلدى. قاۋلاپ ءوسىپ-كوبەيىپ، ماۋەلى بايتەرەككە اينالعان سول اۋلەتتەن بۇگىنگى كۇنى جاڭاعى ايداردىڭ دانيار ەسىمدى بالاسى - جالعىز تۇياق قالسا، جازمىشقا نە ەتەرسىڭ. ەركەككىندىكتىدەن سوڭعى ۇرپاق! وسى ءجايت ويعا قالدىرادى. ءسوزدىڭ تۋراسى، «دانىشپان اباي بابامىزدىڭ تۇقىمى جەر بەتىندە قالا ما، جوق پا؟» دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابى تاپ وسى جىگىتكە تىرەلىپ تۇر.  

        دانياردىڭ جاسى قىرىقتىڭ ىشىندە ەكەن. لەنينگراد قالاسىندا مۇحيتتى زەرتتەۋ ينستيتۋتىندا وقىپ، يحتيولوگ ماماندىعىن العان. سول قالادا ورىس قىزىنا ۇيلەنگەن، ءۇش قىز بالاسى بار. اۋمالى-توكپەلى جىلدارى الماتى قالاسىنا قونىس اۋدارعاندا، ابايدىڭ ماعاۋياسىنان تارايتىن يشاعى مەن عازەل اپالارىن پانالاعان. وسىدان ءۇش جىلداي بۇرىن عازەل جاعىپارقىزى دۇنيە سالارىندا، ءوزىنىڭ پاتەرىن ء«ۇيسىز-كۇيسىز، ارىپ-ارشىعان سورلىم-اي، سەن الشى» دەپ دانيارعا ميراس ەتىپتى. سەمەيدە تۇراتىن ابايدىڭ جيەنى، رەسپۋبليكالىق «اباي» قورىنىڭ پرەزيدەنتى، دوس-اعام بالتابەك ەرسالىموۆتىڭ اۋزىنان ەستىگەن جايتتەرىم وسىلار. 

        قاي قالاعا بارساق تا، اباي اتىنداعى كوشە يا بولماسا ءمۇسىن ەسكەرتكىش الدىمىزدان شىعادى قازىر. ال ءتىرى جۇرگەن بىرەر ۇرپاعىن ەش ەلەپ-ەسكەرمەي، ولارعا «ولسەڭ، ورەم قاپ» دەپ قارايتۇعىنىمىز نەسى ەكەن؟ ازدى-كوپتى جۇرەك جىلۋىن سەزدىرتۋ، قامقورلىققا بولەۋ نە، قيىن با. مەنىمشە داكەڭە ەكىنشى ايەل الۋ كەرەك. «كيەلى شاڭىراقتىڭ يەسى، سوم التىننىڭ سىنىعى مىنا سەن! ءيسى قازاق سەنەن ۇرپاق كۇتۋدە، شىراعىم، اتاڭ قازاقتىڭ اق جولى عوي» دەسىپ ءتىلى، تاربيەسى ورىسشا دانياردى قولپاشتاساق نەسى سوكەت؟ اباي گەنى ۇزىلسە، سول جامان.  مۇحتار اۋەزوۆ قوزعاعان، قازاق سسر حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى نۇرتاس وڭداسىنوۆ بەكىتكەن «اباي ۇرپاقتارىنا دەربەس زەينەتاقى تاعايىنداۋ تۋرالى» ۇكىمەتتىڭ №547 قاۋلىسى (1945 ج.، 15 تامىز) ارحيۆىمدە ساقتاۋلى تۇر. قاۋلىعا سايكەس ابايدىڭ التى ۇرپاعى ولە-ولگەنشە زەينەتاقى الىپ وتىردى. مۇحاڭ يشاعى، عازەل مارقۇمدارعا دا جول اشتى (وقۋعا ءتۇسۋ، پاتەر الۋ ت.ب.). قازاق دەگەن حالىق ابايعا بەلشەدەن قارىزدار دەيدى ەكەن، جارىقتىق (اتتەڭ دۇنيە-اي، بولىپ-تولىپ وتىرعان مىنا زاماندا  دانيار سورلىعا كىم اقىل-كەڭەسىن ايتىپ، كومەك قولىن سوزار ەكەن..).

         توق ەتەرى، مۇحاڭ سالعان ءداستۇر جالعاسسا يگى. استانانىڭ، سەمەيدىڭ اقساقالدارى جاڭاعى «دانيار قازاقتىڭ قىزىمەن شاڭىراق كوتەرسە» دەگەنگە ءۇن قوسىپ، ناقتى قادامدار جاسالسا، قالىڭ قازاق ء«اپ، بارەكەلدى» دەرى ءسوزسىز.

اسان وماروۆ، ابايتانۋشى عالىم.

Abai.kz