ناۋقاننىڭ نىساناسى نە؟

«ولمەگەن قۇلعا ءالى-اق جاز» دەگەندەي، سونىمەن قازاقستان ەكونوميكاسىندا كەزەكتى جەكەشەلەندىرۋ ناۋقانى باستالاتىن بولدى. وتكەن اپتادا «سامۇرىق-قازىنا» كومپانيالار توبىن جەكەشەلەندىرۋ جونىندەگى باسقارۋشى كوميتەت قۇرىلدى. قۇرامىندا 14 ادام بار بۇل كوميتەتتى «سامۇرىق-قازىنا» قورى باسقارماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ەلەنا باحمۋتوۆا باسقارادى.

سونىمەن، بۇل جەكەشەلەندىرۋ حالىققا، ەل ەكونوميكاسىنا نە بەرەدى؟ تاۋەلسىز ەكونوميست-ساراپشىلاردىڭ ءار جەرلەردە ايتىلىپ جاتقان پىكىرلەرىنە قاراعاندا، كەزەكتى جەكەشەلەندىرۋ ناۋقانى ءتىپتى دە حالىق ءۇشىن جاسالايىن دەپ جاتقان جوق. ال ونىڭ ەكونوميكاعا نە بەرەرى دە ازىرگە بەيماعلۇم ءجايت.

بىرىنشىدەن، حالىققا ەشتەڭە بەرمەيتىن سەبەبى – بۇل جەكەشەلەندىرۋگە قاتىسۋعا، ودان ۇلەس الۋعا قارا حالىقتا جاعداي دا، قارجى دا جوق. ولار ءۇشىن بانكىلىك نەسيەلەندىرۋ قول جەتپەيتىن قيالعا اينالعان جاعداي تۋدى: ەلدەگى ەكىنشى دارەجەلى بانكتەردىڭ پايىزدىق ستاۆكاسى شارىقتاپ كەتكەنى ءوز الدىنا، ەڭ باستىسى – ول بانكتەردىڭ دەنى قازىر «سىرقات» جاعدايدا. بۇل جالاڭ ايتىلعان جالباعاي ءسوز ەمەس: تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ پىكىرى – وسىنداي. ماسەلەن، بانكتەردىڭ «اۋىرۋ» جاعدايى تۋرالى «Standard & Poor’s» حالىقارالىق رەيتينگتىك اگەنتتىگى «قارجى ينستيتۋتتارى» توبىنىڭ ديرەكتورى ناتاليا يالوۆسكايا بىلاي دەيدى:

«بۇرىندارى بەرىلگەن ساپاسىز نەسيەلەر پروبلەماسى شەشىلمەۋى سەبەپتى جاعداي بۇرىنعىداي كۇردەلى قالىپتان ارىلماي وتىر. قازىر قايتارىمى قيىن مۇنداي نەسيەلەردىڭ كولەمى جالپى بانكى سەكتورى بويىنشا 30% بولىپ وتىر. بۇل وتە كوپ. ونىڭ ۇستىنە 2010 جىلدان بەرى بۇل سالادا ەلەۋلى ىلگەرىلەۋشىلىك بولمادى. وسىعان قاراپ، بانكى سالاسىنداعى پروبلەمانىڭ كۇردەلى ەكەندىگىنە كوز جەتكىزۋگە بولادى».

ياعني، بۇدان شىعاتىن قورىتىندى – حالىق بانكىلىك نەسيەنىڭ كومەگىمەن كەزەكتى جەكەشەلەندىرۋگە قاتىسا المايدى دەگەن ءسوز. ال، ەكىنشىدەن، بۇل جەكەشەلەندىرۋ ەل ەكونوميكاسىنا نە بەرەدى دەگەن سۇراققا دەن قويار بولساق، ەڭ الدىمەن كەزەكتى جەكەشەلەندىرۋ قازاقستانداعى قارجى تاپشىلىعى سالدارىنان پايدا بولىپ وتىرعانىن ەسكەرۋ قاجەت.

ەل ەكونوميكاسىن قارجى تاپشىلىعى قىلقىندىرىپ وتىرعانىن كوپتەگەن الەۋمەتتىك، تۇرمىستىق جانە مادەني باعدارلامالاردى قارجىلاندىرۋ توقتاتىلعانىنان ايقىن اڭعارۋعا بولادى. ءتىپتى ەل ۇكىمەتى قازاقستاندىق بيلىكتىڭ «ۇلى جەڭىستەرى» مەن «قارىشتى قادامىن» داڭعازا دابىرامەن جارنامالايتىن رەسمي جانە مەملەكەتتىك باقىلاۋداعى باق-ىن قارجىلاندىرۋدى كۇرت كەمىتكەنىنەن دە بايقاۋعا بولادى. ونىڭ ۇستىنە ءدال وسى جەكەشەلەندىرۋدە سول باق-نىڭ ءبىرازى ساۋدا سورەسىنە تۇسەتىن ءتۇرى بار.

ارينە، باقىلاۋشىلاردىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، ەگەر بۇل جەكەشەلەندىرۋ مەيىلىنشە جاريالى جانە اشىق تۇردە جۇرەتىن بولسا، ونىڭ ءتۇسىمى قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ءبىراز تەسىكتى تىعىنداۋى مۇمكىن. بىراق «ەگەر» دەيتىن سەبەبىمىز – بۇل جەكەشەلەندىرۋ قالتارىستاعى كاپيتال مەن اكتيۆتەرگە راقىمشىلىق جاساۋ ناۋقانى قارساڭىندا جۇرەيىن دەپ تۇر. ءتىپتى بۇل ەكى ناۋقان قاتار ءجۇرۋى دە مۇمكىن. ونىڭ ءمانى – «جۋىلىپ-شايىلىپ، جارىققا شىعارىلعان» كاپيتالدىڭ كومەگىمەن جەكەشەلەندىرۋگە تۇسەتىن نىسانداردى ساتۋ امالى بولماق.

مۇنداي ەكونوميكالىق تەتىكتە الابوتەن ورەسكەلدىك جوق: تەك بۇل ۇدەرىستەر زاڭ اياسىندا جانە مەيىلىنشە اشىق جۇرگىزىلسە بولعانى. قالاي بولعاندا دا، وسى ەكى بىردەي ەكونوميكالىق كامپانيادان كەلەتىن كىرىس قازاقستان ەكونوميكاسىنا قىزمەت قىلۋى ءتيىس.

ەرەجەنى كىمدەر جاسايدى؟

بىراق، اقپارات اگەنتتىكتەرى تاراتقان سوڭعى حابارلارعا قاراعاندا، بۇل جەكەشەلەندىرۋ مۇددەلى توپتاردىڭ عانا نەسىبەسىن تۇگەندەيتىن ناۋقان بولاتىن سياقتى. ماسەلەن، قازتاگ-قا تۇسىنىكتەمە بەرگەن ەلەنا باحمۋتوۆانىڭ سوزىنە قاراعاندا، «سامۇرىق-قازىنا» قورى 2014–2016 جىلدار ارالىعىندا جۇرگىزىلەتىن جەكەشەلەندىرۋ باعدارلاماسىنىڭ ەرەجەسىن جاساۋ ۇستىندە ەكەن. ءبىر قاراعاندا، مۇنداي ەرەجە جاساۋدا دا سوكەتتىك جوق: ساۋدا بولعان سوڭ، ونىڭ قاتاڭ ءتارتىبى بولۋى ءتيىس.

«ەرەجەنى جاساۋ كەزىندە قور قىزمەتكەرلەرى مەن باعدارلاما وپەراتورى «سامۇرىق-قازىنا كونتراكت» جشس-ءى وتكەن جەكەشەلەندىرۋلەردىڭ تاجىريبەسىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسى مەن وزىق شەتەلدىك تاجىريبەنى باسشىلىققا الدى»، – دەيدى ەلەنا باحمۋتوۆا. ەرەجەگە جەكەشەلەندىرۋ ءۇردىسىنىڭ اشىقتىعى، اكتيۆتەر مەن نىسانداردى ساتۋ زاڭدىلىعى، اتقارىلاتىن ءىس-شارالاردىڭ ەكونوميكالىق قاجەتتىلىگى ءتارىزدى قاعيدالار ەنگىزىلەتىن كورىنەدى.

دەگەنمەن، سوندا بۇعان دەيىن ناقتى اتاۋلى-اتاۋسىز وتكەن جەكەلەگەن جەكەشەلەندىرۋلەر قانداي ەرەجەمەن وتكەن دەگەن ساۋالدىڭ تۋى زاڭدى. ءبىزدىڭ ەلدە نەگىزى سوناۋ 90-جىلداردىڭ ورتاسىندا قابىلدانعان «جەكەشەلەندىرۋ تۋرالى» زاڭ بار. ارينە، ول زاڭ ءار جىلدار سايىن ءاربىر جاعدايلارعا ساي تولىعىپ، ءىشىنارا وزگەرىسكە ۇشىراپ كەلدى. بىراق قالاي بولعاندا دا، جامان-جاقسى بولسىن، ول – زاڭ. ال وسىنداي زاڭ تۇرعاندا، ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگىپ، تاعى ءبىر بەلگىسىز ەرەجەلەر جاساۋ نە ءۇشىن قاجەت بولدى؟

ەڭ باستىسى – ول ەرەجەلەر بارشانىڭ مۇددەسىن بىردەي قامتي ما، جوق الدە جوعارى جاقتىڭ نۇسقاۋىنا ساي، ساۋدا-ساتتىقتا كىمدەر «ۇتىسقا» يە بولۋى تيىستىگىن مەڭزەيتىن ساڭىلاۋ قالدىرۋ ءۇشىن جاسالا ما؟ جاسالىپ جاتقان ول ەرەجەنى پارلامەنت ەمەس، ءتىپتى ۇكىمەت تە ەمەس، «سامۇرىق-قازىنا» قورىنىڭ باسقارماسى بەكىتەتىنىن ەسكەرسەك، مۇنداي سۇراقتاردى ورىنسىز دەۋگە بولمايدى.

ال ەلەنا حانىم باحمۋتوۆانىڭ اۋزىمەن بال سوراپتار بولساق، ول ەرەجە بويىنشا، «ساتىلىمعا شىعارىلاتىن اكتيۆتەر ەڭ الدىمەن تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ زاڭدىق ساراپتاماسىنان وتكىزىلەدى» ەكەن. سونىمەن بىرگە «سامۇرىق-قازىنا» قورى «اكتيۆتەردى تاۋەلسىز باعالاۋشىلار بەلگىلەگەن ادىلەتتى باعامەن عانا ساتادى» ەكەن.

ءجون-اق! ءدال وسىلاي بولسا، داۋ جوق. بىراق ءبىزدىڭ ەلدە بيلىكتىڭ ىرقىنان تىس تاۋەلسىز ساراپشىلار مەن باقىلاۋشىلار بار ما ەدى؟ ءتىپتى بولعان كۇننىڭ وزىندە، جەكەشەلەندىرۋدىڭ نەگىزگى كەيىپكەرلەرى بولاتىن ولاردىڭ قۇرامىن كىم بەلگىلەيدى؟ ول قۇرامعا ءتيىستى ازاماتتىق قوعامنىڭ وكىلدەرى ەنە مە؟

حالىقارالىق دەڭگەيدە قالىپتاسقان قاعيدات بويىنشا، مۇنداي تاۋەلسىز ساراپشىلار مەن باقىلاۋشىلار توبىن ۇكىمەتپەن كەلىسىم-شارت جاساسقان شەتەلدىك اگەنتتىكتەر قۇرۋى ءتيىس. سول كەلىسىم-شارت تالاپتارى بويىنشا، بۇل اگەنتتىك ءوز قىزمەتىن ۇكىمەتتىڭ ىرقىنان تىس جۇرگىزۋى ءتيىس. سىبايلاسقان جەمقورلىق پەن پاراقورلىق جايلاعان بۇگىنگى قازاقستاننىڭ جاعدايىندا جەكەشەلەندىرۋ ۇدەرىسىندە ۇستەمدىك ەتەتىن ساراپشىلار مەن باقىلاۋشىلار توبى وسىنداي جاعدايدا عانا تاۋەلسىز بولا الادى.

جەكە مەنشىككە نە ساتىلادى؟

كەزەكتى جەكەشەلەندىرۋ ناۋقانى كەزىندە قانداي نىساندار ساۋدا سورەسىنە شىعارىلادى دەگەن سۇراۋعا وراي، قازتاگ اگەنتتىگى حابار تاراتتى. ونىڭ ىقشامدالعان مازمۇنى مىناداي:

«الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايى، «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى، بىرقاتار عيماراتتار مەن مەكەمەلەر جەكە مەنشىككە وتەدى. بۇل تۋرالى 2014 جىلعى 30 ساۋىردە بەكىتىلگەن قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ №429 قاۋلىسىنان بەلگىلى بولدى.

2014–2016 جىلعا ارنالعان جەكەشەلەندىرۋدىڭ كەشەندى جوسپارىنا سايكەس، تىزىمگە 30-عا جۋىق رەسپۋبليكالىق مەكەمەلەر مەن جۇزدەگەن كوممۋنالدىق مەنشىك نىساندارى كىرگەن. ونىڭ ىشىندە ەلىمىزگە كەڭىنەن تانىمال عيماراتتار دا بار. ول – جاقىندا عانا قايتا قۇرۋدان جانە تەحنيكالىق جاڭارتۋدان وتكەن، كەزىندە كەڭەستىك قازاقستاننىڭ بەت پەردەسىنە اينالعان رەسپۋبليكا سارايى.

ايتپاقشى، بۇل عيماراتتا سول كەزەڭنىڭ اتاۋلى كۇندەرى مەن مەرەيتويلارى ءوتتى، وسى جەردە رەسپۋبليكامىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن سالتاناتتى تۇردە ۇلىقتاۋ ءراسىمى بولدى. سوندىقتان قازاقستان – بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (كبتۋ) تولىق پاكەتى قويىلاتىن ساۋداعا دا نازار اۋدارامىز . شىنى كەرەك، ءبىز قازىر جوو ورنالاسقان جوعارعى كەڭەستىڭ تاريحي عيماراتىنىڭ دا ساتىلىمعا شىعارىلاتىنى، نە بولماسا شىعارىلمايتىنى تۋرالى بىلە المادىق. ونىڭ قابىرعاسىندا قازاقستان ەگەمەندىگى سالتاناتتى تۇردە جاريالانعان ەدى.

تاۋەلسىزدىك بەسىگى دەپ اتالاتىن الماتىدا د.ۆ.سوكولسكي اتىنداعى ورگانيكالىق كاتاليز بەن ەلەكتروحيميا ينستيتۋتىنىڭ، ا.ب.بەكتۇروۆ ات. حيميا عىلىمدارى ينستيتۋتى اكتسيالارىنىڭ 100% ساتىلادى.

ءبىز بۇل مەكەمەلەردە بۇرىنعىشا عىلىممەن اينالىسىپ جاتقاندارىنا ەش كۇمان كەلتىرمەيمىز، دەگەنمەن ونىڭ بولمەلەرىنىڭ جارتىسىنان كوبىن كوممەرتسيالىق مەكەمەلەر جالعا الىپ وتىرعانى دا شىندىق. البەتتە، قالانىڭ تاريحي ورتالىعىنداعى ينستيتۋت عيماراتتارىنىڭ «مايلى شەلپەك» ەكەنىنە كۇمان جوق. بۇل ساناتقا اباي داڭعىلىنداعى قازاق مەملەكەتتىك تسيركى مەن تاۋلى ايماقتاعى «قازاقستان ءساناتوريى» اق-ىن دا جاتقىزۋعا بولادى.

ش.ايمانوۆ اتىنداعى «قازاقفيلم» كينوكومپانياسىنا دا جەكە توقتالعان ءجون. قازىرگى تاڭداعى جەكەشەلەندىرۋدىڭ اۋكتسيون، تەندەر نەمەسە ساۋدا سەكىلدى نەگىزگى تۇرلەرى اراسىندا بۇل مەكەمەگە تىكەلەي اتاۋلى ساتىلىم تاعايىندالعان. قازاق كينوسى فابريكاسى اكتسياسىنىڭ 49%-ى كينەماتوگرافيستەردىڭ ەڭبەك ۇجىمىنىڭ قولىنا وتسە دەپ ۇمىتتەنەمىز. سوناۋ 90-جىلدارى ولار ونسىز دا رەسپۋبليكالىق كينو ءۇيى عيماراتىنىڭ ءبىر بولىگىن جوعالتتى جانە ءالى كۇنگە دەيىن ونى شىعارماشىلىق مەكەمە بالانسىنا قايتارا الماي ءجۇر. ەگەر ۇكىمەت سولاي جاساسا، ولاردىڭ سوڭعى جىلدارداعى قايعىسىنا، «ۇلى ونەرگە» مورالدىق وتەماقى بولار ەدى.

جەكەشەلەندىرۋگە جاتاتىن نىسان تىزىمىندە «قازتەڭىزكولىكفلوت» ۇلتتىق كەمە كومپانياسى»، «ورتالىق قازاقستان» جانە «يندۋستريالنايا كاراگاندا» وبلىستىق گازەتتەرى، ۆاگون قۇراستىراتىن زاۋىتتار مەن فۋتبول كلۋبتارى دا بار. بىرەۋ ءۇشىن ول قازىنالىق مەكەمەسى بولسا، ەندى بىرەۋلەر ءۇشىن ول – بار ءومىرى وتكەن وشاعى. وسى جانە باسقا دا مەكەمەلەردى ساتىپ الۋعا قارجىنىڭ تابىلاتىنىنا كۇمان جوق. الداعى جەكەشەلەندىرۋگە مەملەكەت جاريا ەتكەن كاپيتالدى كەزەكتى زاڭداستىرۋ دا دەمەۋ بولادى. الدىن الا ەسەپ بويىنشا ول $10–12 ملرد. دەپ باعالانۋدا.

سوندىقتان كىمنىڭ قازاقستاندىق زاۋىتتاردىڭ، گازەت پەن كەمەجايلاردىڭ يەسى بولاتىنى تۋرالى جاقىن ۋاقىتتا بىلەتىن بولامىز».

 سىباعا كىمگە بۇيىرادى؟

بۇگىنگى قازاقستاندىقتار بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن كۇنىبۇرىن ءبىلىپ وتىرعانىندا كۇمان جوق. اقپارات اگەنتتىكتەرىنىڭ اعىمداعى حابارلارىنا نازار اۋدارار بولساق، قازاقستاندا ساۋداعا شىعارىلعان مەملەكەتتىك مەنشىكتەگى ءىرى نىسانداردىڭ يەلەرى جارتى جىل بۇرىن بەلگىلى بولۋدا. ماسەلەن، كۇنى كەشە عانا استاناداعى «دۋمان» قوناقۇي كەشەنىن پرەزيدەنتتىڭ جاڭا كۇيەۋ بالالارىنىڭ ءبىرى يەمدەنەتىنى جونىندە ءسوز تارادى. «سامۇرىق-قازىنا» قورى جەكەشەلەندىرۋ ەرەجەسىن جاساۋدى كەشە عانا قولىنا الدى، ال بۇگىن ءىرى نىساندار كىمنىڭ يەلىگىنە وتەتىنى ەل ىشىندەگى قاڭقۋ سوزگە اينالعان سىڭايى بار.

ماسەلەن، قازتاگ اگەنتتىگى تاراتقان مىنا حابارعا زەر سالايىق: «اتالمىش اقپار جاريالانعاننان كەيىن، مەن ەكى-ءۇش مەنشىك نىساندارىمەن تانىستىم جانە بولاشاقتا جەكەشەلەندىرۋگە جاتاتىن نىسانداردىڭ كەيبىرىنىڭ باسشىلىعىنان ولاردىڭ يەلەرى جارتى جىل بۇرىن بەلگىلى بولعانىن دا ءبىلدىم»، – دەدى دەۆەلوپمەنت سالاسىنداعى بيزنەسپەن اينالىسۋشى دەرەككوز.

«ماسەلەن، استاناداعى قازمۇنايگازدىڭ 18 قاباتتىق «دۋمان» قوناقۇيى جەكەشەلەندىرىلەدى. ماعان ونىڭ قوجاسىنىڭ كىم بولاتىنى جانە ونىڭ قانداي سوما تولەيتىنىن ايتتى. بۇل ەشكىم ءۇشىن دە قۇپيا ەمەس، «بىلەتىندەر ءۇشىن» – شامامەن 30 ميلليونداي دوللار، ال قوجاسى – جاقىندا عانا الىپ اكىمشىلىك رەسۋرستى يەلەنگەن بيزنەسمەن. نەمەسە، مىسالى، الماتىداعى ءىرى نىسان – «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى. ونى 60 ميلليون دوللارعا بەرگىلەرى كەلەدى. ونىڭ بولاشاق قوجاسىنىڭ دا اتىن بىلەمىن»، – دەدى اڭگىمەلەسۋشى.

بۇل رەتتە ول قوعامنىڭ اشۋىن تۋدىرماس ءۇشىن مۇنداي جاعدايدا اشىق تەندەر وتكىزۋ كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى. «مەن جالپى ء(ىرى نىسانداردىڭ ساتىلۋىنا – قازتاگ) قارسى ەمەسپىن، قاراپايىم حالىقتا ونداي اقشانىڭ جوعىن ءبارى بىلەدى، دەگەنمەن تىكەلەي ەفيردە اشىق تەندەر وتكىزىلۋ كەرەك قوي، بۇل بولاشاقتا ەشكىمنىڭ تاعى دا ءبىر «جەكەشەلەندىرۋ» تۋرالى ايتۋىنا جول بەرمەس ەدى، ال مەملەكەت كوبىرەك اقشا تابۋ مۇمكىندىگىنە يە بولار ەدى»، – دەدى سۇحباتتاسۋشى.

«ۋكراينالىق رەسپۋبليكالىق تەلەارنادا تىكەلەي ەفير ارقىلى «كريۆوروجستال ميتتالستيلل» كومپانياسىنىڭ 4,8 ميلليارد دوللارعا ساتىلعانى ءالى كوز الدىمنان كەتپەيدى. مەنىڭ ويىمشا، بۇدان ءبارى ۇتادى»، – دەپ تولىقتىردى ول.

«دەگەنمەن، مىسالى، الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايى تۋرالى مالىمەت ماعان قورقىنىش ۇيالاتادى. مۇنداي عيماراتتاردى ونىڭ اتاۋى مەن وندا وتكىزىلەتىن شارالارىنا ساي جەكە مەنشىككە بەرۋگە دە بولمايدى. 10 جىلدان كەيىن تاعى بىرەۋ بۇرىنعى جوعارعى كەڭەس عيماراتى مەن الماتى اكىمدىگىن ساتۋ تۋرالى وي قوزعاۋى مۇمكىن، تاعى 20 جىلدان كەيىن مۇنداي قارقىنمەن قۇداي ساقتاسىن، اقوردانى دا ساتىپ جىبەرەدى.

ءتىپتى دەۆەلوپەردىڭ كوزىمەن قاراعاندا دا، رەسپۋبليكا سارايىن ساتۋ دەگەنىمىز، بىلمەيمىن ەندى»، – دەپ مالىمدەدى سۇحباتتاسۋشى.

بۇل رەتتە ول دەپۋتاتتاردىڭ نەگە ءۇنسىز وتىرعاندارىن تۇسىنبەيتىنىن ايتتى. «ماعان اۋىزدارىنا سۋ قۇيىپ العان دەپۋتاتتاردىڭ ۇستانىمدارى تۇسىنىكسىز. نەگە ولار اتالمىش ماسەلەمەن اينالىسپايدى؟ نەگە تىكەلەي ەفيردە اۋكتسيون وتكىزۋدى تالاپ ەتپەيدى؟ نەگە مەملەكەت مەنشىگىندەگى نىسانداردىڭ ساتىلىپ جاتقانىنا قارسىلىق بىلدىرمەيدى، ال ول اقشاعا نە ىستەيدى؟ وسىنداي نىسانداردى ساتاتىنداي، الدە بىزدە بيۋدجەت تاپشىلىق كورىپ جاتىر ما؟ نەگە ۇزاق مەرزىمگە جالعا بەرمەسكە؟ ەگەر ونى ۇستاۋعا قارجىسى جەتسە، ونىمەن كوممەرسانتتار اينالىسسىن. سۇراقتار كوپ»، – دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن سۇحباتتاسۋشى».

مىنە، اقپارات اعىنىنداعى وسىنداي حابارلارعا دەن قويار بولساق، بولاشاق جەكەشەلەندىرۋدىڭ تاعدىرى كۇنىلگەرى شەشىلىپ قويعان سىڭايلى. ەندەشە ەل ەكونوميكاسىنا بۇل جەكەشەلەندىرۋدەن نە تۇسەرىن قايدام، ال قارا حالىققا قارا باقىر دا بۇيىرمايدى...

سىرىم داتوۆ

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» № 22 (246) وت 05 يۋنيا 2014 گ