كەشە الماتىداعى "عالىمدار ۇيىندە" انتيادرولىق "نەۆادا-سەمەي" حالىقارالىق قوزعالىسىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان  كونفەرەنتسيا بولىپ ءوتتى.  بۇل باس قوسۋ باستالعاندا جينالعان جۇرتشىلىق 12-گيمنازيانىڭ بالالار حورىنا قوسىلىپ، انتيادرولىق  قوزعالىس گيمنى  "زامان-ايدى" شىرقادى. ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ، مۇرات اۋەزوۆتىڭ، قوزعالىس ارداگەرلەرىنىڭ سوزدەرى  وتە اسەرلى بولىپ، تەرەڭدىگىمەن باۋرادى. ارداگەرلەر ءتۇرلى ەستەلىكتەر ايتتى. وسى شيرەك عاسىر ىشىندە دۇنيەدەن وتكەن قوزعالىس بەلسەندىلەرىنىڭ ەسىمدەرى ىلتيپاتپەن ەسكە الىندى. ء اربىر وبلىستاردان كەلگەن "نەۆادا-سەمەيلىكتەر" قازىرگى كەزدە ءوز وڭىرلەرىندەگى ەكولوگيالىق احۋالداردىڭ قانشالىقتى ۋشىعىپ وتىرعانىن ناقتى مىسالدارمەن جايىپ سالدى. اسىرەسە، ەلىمىزدىڭ مۇنايلى باتىس ايماقتارىنان كەلگەن دەلەگاتتاردىڭ اشىنا وتىرىپ كەلتىرگەن دايەكتەرى توبە-قۇيقانى شىمىرلاتتى. مۇناي وندىرۋدەگى اتۇستىلىك پەن ميسىزدىقتىڭ ەكولوگياعا تيگىزىپ وتىرعان وراسان زيانى، بايلىقتىڭ سوڭىنا تۇسكەن الپاۋىتتاردىڭ  جويداسىز ارەكەتتەرىنىڭ كەسەلىنەن بۇگىنگى جانە كەلەشەك ۇرپاقتاردىڭ  دەنساۋلىعىنىڭ قۇرۋى، تۋعان جەردىڭ توزۋى جونىندەگى ناقتى مىسالدارعا نەگىزدەلگەن باياندامالار قازاقستان توبەسىندەگى قاۋىپتىڭ بۇلتى  قايتا قويۋلانا باستاعانىن اڭعارتتى. كوفە-برەيك كەزىندە قوزعالىستىڭ قاراعاندىلىق بەلسەندى مۇشەسى، پوليگون قۇربانى جانە انتيادرولىق قوزعالىس سيمۆولى اتانعان قولسىز سۋرەتشى  كارىپبەك كۇيىكوۆ باۋىرىم قاسىما كەلىپ: «اعا، ەكەۋمىزدىڭ بىرگە تۇسكەن سۋرەتىمىز جوق ەكەن، تۇسەيىكشى» دەدى. تۇستىك. بىرنەشە رەت. مىناۋ سونىڭ ءبىرى. 

كارىپبەكتى بىلمەيتىندەرگە ءبىر اۋىز ءسوز.

سۋرەتشى كارىپبەك كۇيىكوۆ 1968 جىلى ەگىندىبۇلاقتا تۋعان. تۋمىستان ەكى قولسىز، بەلى بۇكىشتەنىپ دۇنيەگە كەلگەن ول قارشادايىنان الماتى مەن لەنينگرادتىڭ  ورتوپەديالىق ينستيتۋتتارىنىڭ زەرتتەيتىن ءارى پروتەز سىنايتىن وبەكتىسىنە اينالعان. مۇگەدەك بالالارعا ارنالعان ارنايى مەكتەپ ينتەرناتقا قابىلدانعان. سوندا ءجۇرىپ، بوياۋلى قارىنداشتاردى العاش كورگەننان-اق  ول سۋرەتشى بولۋدى ارماندايدى.  ءسويتىپ، قالاي بولسا دا، قايتسە دە سۋرەت سالۋعا ۇمتىلعان. قولى بولماعاندىقتان العاشىندا اياعىمەن سالۋعا ماشىقتانعان. قۇداي  وعان قول بەرمەسە دە تالانت بەرگەن ەكەن! ونىڭ قىلقالامدى باشپايىنا قىستىرىپ سالعان سۋرەتتەرىنە جۇرت قىزىعا باستايدى. بىراق، مولبەرت الدىندا ۇزاق وتىرۋ بەلىن ودان ارى بۇكىرەيتەتىن بولعان سوڭ دارىگەرلەر وعان اياعىمەن سۋرەت سالۋعا تيىم سالعان. قايسار مىنەزدى كارىپبەك بۇعان مويىماي، ەندىگى ۋاقىتتا قىلقالامدى اۋزىنا تىستەپ الىپ، تىسىمەن سۋرەت سالۋدى ۇيرەنىپتى. قانداي قاجىر، نەتكەن ءتوزىم، نە قىلعان ومىرگە، ونەرگە قۇشتارلىق دەسەڭىزشى!

 تىرناقالدى تۋىندىلارىنىڭ ەڭ ەلەۋلىسى «جارىلىس» دەپ اتالادى.  1989 جىلى و.سۇلەيمەنوۆ «نەۆادا-سەمەي» قوزعالىسىن قۇرعانىن ەستىگەن ول ولجاسقا حات جازعان ەكەن.  سول تۇستا، ونىڭ جازۋشىلار وداعىنداعى ورىنباسارلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە انتيادرولىق قوزعالىستىڭ اقپاراتتىق جۇمىسىنا بەلسەنە ارالاسىپ، ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ مۇشەسىنە اينالىپ، گيمنىنىڭ ءسوزىن  جازىپ  جۇرگەن كۇندەرىمنىڭ بىرىندە كارىپبەكپەن تانىستىم. ولجاس ونى ءوزى ۇيىمداستىرعان «الماتى –حيروسيما» تەلەكوپىرىنە قاتىسۋعا شاقىرعان بولاتىن. دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن بۇل ايگىلى تەلەكوپىردەن كارىپبەكتىڭ البىرت ءجۇزىن كورىپ، جان تەبىرەنتەرلىك ءسوزىن ەستىپ، تاماشا تۋىندىلارىمەن تانىسقان جاپون ەلى ونى دا ولجاسپەن بىرگە حالىقارالىق فورۋمعا قاتىسۋعا شاقىردى. توكيو، حيروسيما، ناگاساكيدە ونىڭ كارتينالارىنىڭ كورمەسى بولدى. جاپونيا ساپارى ونىڭ اتىن كەڭىستىككە شىعارىپ، ونەرىن الەمگە تانىتتى. بۇدان كەيىن ونىڭ تىسىمەن سالعان كارتينالارى دۇنيەجۇزىن شارلادى.  كورمەلەرى امەريكا،گەرمانيا،تۇركيادا، قىتايدا جانە قازاقستان قالالارىندا دا ۇيىمداستىلىپ، ايرىقشا تابىسپەن وتكىزىلدى. تاڭداۋلى تۋىندىلارى وسى ەلدەردەگى جەكە جانە مەملەكەتتىك كوللەكتسيالارعا الىندى. ءسويتىپ، تاعدىر تاقسىرەتىن تارتقان قولسىز سۋرەتشى انتيادرولىق قوزعالىستىڭ بەتجۇزدىگىنە ءارى قاجىماس قايراتكەرىنە اينالدى.  سول كەزەڭدە اجداھا پوليگوندى جاپتىرۋ ءۇشىن الماتى مەن سەمەيدە وتكىزىلگەن قانشاما شارالارعا بىرگە قاتىسىپ، ۇزەڭگىلەس جۇردىك. «مەن ومىرگە تىستەي قاتىپ جابىسقان اداممىن» دەيتىن ول. ونىڭ تىسىمەن سالعان سۋرەتتەرىن بىزدەر قوس قولداپ سالا المايمىز. ناعىز ازۋلى،  ناعىز قايىسپاس قايراتكەر،  قاھارمان سۋرەتشى! تومەندە كارىپبەكتىڭ ەكى تۋىندىسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ  وتىرمىن.   

 ۇلىقبەك ەسداۋلەت

Abai.kz