ايدالاداعى قوقىستىڭ اراسىنان اۋىر شاردى دوپشا دومالاتىپ كەلە جاتقان قوڭىز وزىنە بۇرىلىپ قاراپ تۇرعان ءپىلدى ۇرىسا جونەلىپتى:

- ءپىل مىرزا وسى دۇنيەدەگى ەڭ ءىرى تۇلعالى، اقىلدى جانۋارلاردىڭ ءبىرىسىڭ. كۇشىڭ دە جەتەرلىك، سۇيەگىڭدى دە اسىل دەپ ءجۇر عوي. بىراق جاندىكتەردىڭ جۇرەتىن جولدارىن ارام بوقتىعىڭمەن بوگەپ تاستايسىڭ. مەن بولسام سونى تازالايمىن دەپ بۇكىل ءومىرىمدى وتكىزىپ كەلەمىن. تىپتەن جەيتىن اسىما دا اينالدى. اتىمىزدى بوقتىق قوڭىز دەپ اتاپ ءجۇر. ماعان ەرىپ جاندىك اتاۋلىنىڭ كوبى بوق جەپ ءجۇر. كىمگە بولسا دا جيەركەنىشتى كورىنىس ەمەس پە؟ سول ءۇشىن ەشكىمنەن العىس الىپ كورمەپپىز.  اندا-ساندا وسىلاي بىزگە دە كوزىڭنىڭ قىرىن سالا جۇرسەڭ ەتتى، ءبىزدى وسى ۋاقىتقا دەيىن ەلەمەي كەلدىڭ عوي. تاپتاپ ءوتۋىڭ دە مۇمكىن ەدى.

سوندا مىنا قوڭىزدىڭ باتىلدىعىنا رازى بولعان ءپىل:

- بۇل دۇنيەدە اتقارماعان ءىسىم جوق ەدى. كەزىندە ادامدارعا، جان-جانۋارلارعا يت مۇرىنى وتپەس  قالىڭ ورماندا، ادام اياعى باسپاعان اسۋلاردا  جول سالىپ بەرگەن ەدىم. سول ءۇشىن تاۋداي تاستاردى كوتەردىم، اعاشتاردى ءتۇپ-تامىرىمەن قوپارىپ، اۋىر جۇكتەردى تاسۋىما تۋرا كەلدى. ءوزىمدى بارلىق جان-جانۋارلارعا قاراعاندا ءالدىمىن دەپ كەلدىم. الايدا مەن ءدال قازىر سەنىڭ كۇشىڭە قايرانمىن. ءبىر ءوزىڭ وزىڭنەن ون ەسە اۋىر قوقىستى، بوقتى دەمەي اق قويايىن، باعانادان بەرى ءارى-بەرى زىر قاعىپ، دوپشا دومالاتىپ ءجۇرسىڭ. ايتشى سوندا،  ءپىلدىڭ بوعى سەندەرگە راسىندا اس بولا ما؟ الدە باسقاداي ماڭىزدىلىعى بار ما؟ وي توبا-اي، وسى ۋاقىتقا دەيىن نەعىپ بىلمەي كەلگەنمىن؟ - دەپ، تاڭدانعانىن جاسىرماي باسىن شايقاپتى.

- نەگە بولماسىن ءپىل مىرزا، وسىنشاما بوقتىقتى اۋەلى ءارى-بەرى دومالاتىپ ءجۇرىپ، شارعا اينالدىرامىن، سونان سوڭ تاڭنىڭ اتقانىنان كەشتىڭ باتقانىنا دەيىن قارا تەر بوپ ۇيىمە تاسيمىن. سەندەر پىلدەر پانالايتىن ءۇيدىڭ، نەنىڭ بار ەكەنىن، نەنىڭ جوق ەكەنىن بىلمەيسىڭدەر، جەر ۇستىندەگى ورمان-توعاي، قۇنارلى جەرلەردىڭ ءبارىن يەلەنىپ العانسىڭدار، استارىڭ دايىن، ەڭ ءتاتتىسىن تاڭداپ ءجۇرىپ، بيىك اعاشتىڭ باسىنان ءۇزىپ  جەيسىڭدەر. قولدارىڭ، ياعني مۇرىندارىڭ ۇزىن دەگەندەي. توقتىقتان نە ىستەمەيسىڭدەر؟ جەگەن استارىڭنىڭ ءوزىن اياعىنا دەيىن قورىتپاي اينالاعا شاشاسىڭدار. ال ءبىزدىڭ كۇنى بويعى بار تاپقانىمىز تەك سەندەردىڭ بوقتارىڭ بولسا نە ىستەۋىمىز كەرەك، ۇيىمىزگە تاسيمىز دا. ول جاقتا شيەتتەي – شيەتتەي ونشاقتى بالالارىم مەن ايەلىم كۇتىپ وتىرادى. جەگەنىمىزدىڭ ءوزىن ءارى قاراي ىشىمىزدە قورىتىپ تىڭايتقىشقا اينالدىرامىز. سوندىقتان ساعان قاراعاندا مەنىڭ ون ەسە ارتىق كۇش جۇمساۋىما تۋرا كەلەدى. ايتپەسە مەنىڭ كۇشىم تاسىپ بارادى دەيسىڭ بە؟ باسقالاردىڭ ايتقىسى كەلسە ايتا بەرسىن، ءومىر سۇرۋگە قاجەت تابيعي زاتتاردىڭ ءبارى ءبىز ءۇشىن ادال. ونى قويشى، ەڭ ماڭىزدىسى مىنا جەر بەتىن، تۋعان جەرىمىزدىڭ توپىراعىن قۇنارلاندىرىپ، گۇلدەندىرۋگە سەن ەكەۋىمىز دە بىردەي ات سالىسىپ ءجۇرمىز عوي، سەنىڭ نە جەگەنىڭنەن گورى بوعىڭنىڭ بار پايدالىلىعى سوندا جاتىر ەمەس پە؟،  – دەپ قوڭىز ماڭداي تەرىن سۇرتكەن ەكەن.

«بۇل دۇنيەدە ءار زاتتىڭ ءوز ورىنى بار، ارتىق-كەمى بولمايدى، ول بارىنە تەڭدەي ءبولىنىپ بەرىلگەن»  دەگەن وسى بولار.

قۇراستىرعان بولات قالي

استانا قالاسى

Abai.kz