نەمەسە ساياساتكەر ەمەسپىز عوي

(بۇگىنگى كەپ)

ايازدى كۇندە اپىل-عۇپىل ۇيدەن شىعىپ، «تانىس ەشكىم كەزدەسىپ قالماسا ەكەن» دەپ جان-جاعىما الاق-جۇلاق قاراپ، قالىڭ قاردى قىرت-قىرت باسىپ كەلە جاتىرمىن. بار ويىم ساعات توعىزعا دەيىن جۇمىسقا جەتۋ. ايتپەسە، باستىق توڭقايتىپ تۇسىرەدى. ءوزىم جالىنداعان( كەشىرەرسىزدەر... قىستا قايداعى جالىنداعان) بويى كەلىسپەسە دە ويى كەلىسكەن جاس جىگىت بولعاندىقتان جيگۋليىمنىڭ جىلدامدىعىن جىن ۇرعانداي ۇدەتەمىن (جيگۋلي دەپ وتىرعانىم ءبىر پارى ەكىنشى پارىنان ۇلكەن سۋ جاڭا باتىڭكەم عوي...).

كەنەت ەكى جىل كورمەگەن ەسۋاس ەسكى تانىسىم ەسەربەك كەزدەسىپ قالماسى بار ما؟. و توبا-اي، ەسەر دەسە ەسەر ءوزى. التى مەتر اۋزىنان شىققان ءسوز وتىز شاقىرىم جەرگە دەيىن جەتەدى. اڭگىمەسى سۇمدىق ەندى. قاسىندا ءبىر ساعات تۇرا قالساڭ، «ينفارك» الىپ اۋرۋحاناعا تۇسەسىڭ. جۇرەگىمە كەپ جەر جىرتپاي تۇرعاندا ەرتەرەك قۇتىلۋعا تىرىسىپ:

– ووو، ەلگە سىيلى ەسەربەك دوسىم حال قالاي؟  – دەيمىن عوي باياعى كوتەرمەلەپ.

ول ودان سايىن ەسىرىپ:

– وحوو، شەنەۋنىكتى شەكتەيمىن دەپ شاپكىسىنەن ايىرىلعان شىڭعىس دوسىم، امانبىز-امانبىز. ء(وزى سولاي قىرشىڭقى سويلەيدى، ناعاشىلارىنا تارتقان عوي).

– ايتپاقشى ەستىدىڭ بە، دوللار داندايسىپ، اۋىلداعى كۇزەتشىنىڭ اكىم بولعانى سياقتى كوتەرىلىپ كەتىپتى عوي پاتشاعار...

– ەستىدىم، ەستىدىم. اسىرەسە ايلىعى شايلىعىنا جەتپەي وتىرعان اۋىلداعى ادامدارعا قيىن بولدى-اۋ...

– ايتپا دەيمىن. مەن انا شەكەسى شىلقىپ جۇرگەن شەنەۋنىكتەرگە تاڭ قالامىن. ەلگە «شىداڭدار، شىداڭدار» دەيدى. ايتۋعا وڭاي. قايتسىن، وزدەرىنىڭ قاعانالارى قارق، ساعانالارى سارق. ىشكەنى – الدىندا، ىشپەگەنى – «ىشكاپتا»، جەگەنى – اۋزىندا جەمەگەنى – مۇزداتقىشتا تۇرسا...

– ونىڭ نەسىنە رەنجيسىڭ، كۇندەلىكتى كوك جاشىكتەن جالاقىنى ەكى ەسە كوتەرەمىز دەپ جاتىر عوي.

– وتتاپتى. كابينەتىڭ تار بولسا، كوريدوردىڭ كەڭدىگىنەن نە پايدا دەگەن؟. سەن ماۋباس بەرى قارا، ايلىق كوتەرىلسە ازىق-تۇلىگىڭ بار، كيىم-كەشەگىڭ بار، بەنزينىڭ بار ءبارى-ءبارى قىمباتتايدى...(ەسەرسوق ەسەكەڭنىڭ ەسى كىرەيىن دەپتى. شىلىمىن تۇتاتىپ اپ قۇشارلانا ءبىر سوردى دا), ءاي،قويشى سونى، ءبىز ساياسەتكەر ەمەسپىز عوي... سەن ءوزى اسىعىپ تۇرعان جوقسىڭ با؟ ءتۇرىڭ تۇركىستانعا بارىپ «پايعامبار كورگەندەي» بولىپ تۇر عوي، حا-حا-حا... («اتاڭا نالەت ەسسىز نەمە، كوشەدە كەلە جاتىرىپ اشىق تۇرعان قۇدىققا ءتۇسىپ كەتپەيسىڭ-اۋ. ءوزىم جۇمىسقا اسىعىپ تۇرسام جالعان پايعامبارعا تەڭەپ تۇرعانىڭ نە؟» دەپ ايتايىن دەسەم «سۆولچتىڭ» كوڭىلىن قيماي تۇرمىن)

– جو-جوق، ايتا بەر، ەسەكە. سەنىڭ ءاربىر ءسوزىڭ قايرات نۇرتاستىڭ ءانى سياقتى قىمبات عوي ماعان.

– وسى قايراتتى جايراتاتىن ادام جوق پا (تاعى باستالدى)? ناعىز داراقى ءانشى. تەلەديداردا تولعان جارناما... زD دەيمە قۇداي-اۋ ،مەيلى كونتسەرت بەرسە بەرسىن عوي، بىراق اۋرۋ بالالارعا، جەتىمدەرگە كومەكتەسكەنىن نەگە جاريالاي بەرەدى. ءاي، قازاقتا جاقسى ءسوز بار ەمەس پە؟ «وڭ قولىڭ ىستەگەندى سول قولىڭ كورمەسىڭ» دەگەن. نە تالپىشتىك ول؟ سوسىن شەتەلدەن ءانشى شاقىرادى دەيدى. قۇداي-اۋ، وتاندىق انشىلەرىمىز قايدا سوندا؟ سولارعا كونتسەرتىنەن ءبىر ءنومىر بەرسە بىرەۋ ماماسىن تارتىپ الا ما؟ ءوي، بۇيتكەن قايراتىڭ قۇرسىن سەنىڭ...

– دۇرىس قوي، ەسەكە مەنىڭ التىن ۋاقىتىمدى... (دەي بەرىپ ەدىم ءسوزىمدى قارماققا بالىق ىلگەندەي ءىلىپ اكەتتى).

– ايتپاقشى، التىن دەمەكشى تورعايدان التىن شىعاتىنىن ەستىدىڭ بە؟

– جوق ەستىمەدىم، ول كەزدە قۇلاعىما ماقتا تىعىپ قويعان ەدىم. التىن شىقسا دۇرىس بولعان ەكەن.تورعايىم گۇلدەنەتىن بولدى عوي.

– اتاڭنىڭ باسى گۇلدەنەدى. التىننىڭ شەتى كورىنسە بولدى، ەكى كوزى سىقسيىپ شەتەلدىكتەر جەتىپ كەلەدى. سوسىن اناۋ التىنىڭدى  قويىن-قونىشىنا تىعىپ، سىيماسا شەكپەنىنە تىعىپ، وعان دا سىيماسا دامبالىنا سالىپ اكەتەدى، ەرتەڭ. سەن قالاسىڭ التىن قازعان كۇرەگىڭمەن جەر شۇقىپ... تۇيەنى تۇگىمەن، «تاپلوفوزدى» جۇگىمەن جۇتاتىن كۇشىكتەر عوي ولار. ءاي، قويشى سونى، ءبىز ساياسەتكەر ەمەسپىز عوي. السا الا بەرسىن، الماعان نەمىز قالدى؟ (قاپ بالەم، مەنىڭ ادەيى ۋاقىتىمدى الىپ تۇرسىڭ عوي-ءا، ءدال قازىر سەننەن حراپۋنوۆ سياقتى سىتىلىپ كەتپەسەم، شىڭعىس اتىم قۇرىسىن).

– نە، نە عوي ەسەكە، مەن اناۋ جاس وسكىندەرگە قازاق تىلىنەن ساباق بەرۋىم كەرەك ەدى؟ ەندى رۇقسات بولسا...

– قازاق ءتىلى دەيسىڭ بە؟ وتە دۇرىس ايتاسىڭ .قازىر  قازاق ءتىلىن ەشكىم سويلەمەيتىن بولدى عوي (ۋف، قۇداي-اۋ، مىنا ءبىر ەسەرسوقتى قاي كۇناما كەزدەستىردىم ەكەن، اۋزىنا جىلان جۇمىرتقالاپ، كوبرا جەل جىبەرىپ كەتكىر)...

– جوعارىداعىلار «قازاقشا سويلەڭدەر، قازاقشا سويلەڭدەر» دەپ سايرايدى، ال وزدەرى ءبىر اۋىز قازاقشا بىلمەيدى. وسى ورىسشاعا كەلگەندە وپىرىپ، قازاقشا سويلە دەسەڭ قاعىنىپ قالادى بۇلار. ءاي، اناۋ جينالىستارىن قازاقشا وتكىزسە، ولاردى قۇداي ۇرا ما؟ قازاقستاندا تۇرا ما، قازاقشا سويلەۋ كەرەك عوي «سۆولچتار»! (قاباعىن ءبىراز ءتۇيىپ  تۇردى دا قايتادان كۇلىمسىرەپ).

– ءاي قويشى سونى، ءبىز ساياساتكەر ەمەسپىز عوي، سويلەسە سويلەي بەرسىن وزدەرىنىڭ تىلدەرى عوي.

– ەسەكە، مىناۋ جۇمىس بار، ءارى جاڭا جىلعا دايىندىق بار دەگەندەي. مەن كەتە... (تاعى ءسوزىمدى ءبولىپ جىبەردى، دەگبىرىم قاشا باستادى).

– جاڭا جىلعا دايىندالعان دۇرىس عوي. بىراق مىنا تىكەنەك شىرشالاردى تاۋەلسىزدىك كۇنى تويلانباي تۇرىپ، الاڭعا قۇرىپ قوياتىنى نەسى؟ تاۋەلسىزدىك ءبىزدىڭ تىرەگىمىز، جۇرەگىمىز. سول جۇرەگىمىزگە شىرشانىڭ تىكەنەگى كىرىپ تۇر قازىر. ءاي كەزىندە قايراتتىڭ قانىمەن، ءلاززاتتىڭ جانىمەن كەلگەن تاۋەلسىزدىك عوي بۇل. سونى ءبىز قاستەرلەي الماساق نە بولعانىمىز؟ سول قۇرىپ كەتكىر اعاشتى جيىرماسىنان كەيىن دە قۇرسا بولادى عوي. انشەيىندە اسپان اينالىپ جەرگە تۇسسە دە اسىقپايتىن شەنەۋنىكتەر وسى  اعاشتى قۇرۋعا اسىعادى دا تۇرادى (وسى كەزدە ەسەكەننىڭ تەلەفونى شىر ەتە قالدى، مەن ەسىم كەتە قۋاندىم، وسى ءساتتى پايدالانىپ كەتپەسەم جۇمىستان كەشىگەتىن ءتۇرىم بار).

– اللو، ءيا، مەن ەندى شىعىپ بارا جاتىرمىن. قازىر ۆوكزالدان مىنەمىن. اۋ، نان الا سالشى. جارايدى! (تەلەفون تۇتقاسىن ۇستاپ بارا جاتىپ، مەنىمەن باس يزەپ قوشتاسقانداي بولدى). سونىمەن ءىس ءبىتتى، قۋ كەتتى.

«ساۋ-ساۋ،چاۋ» دەپ ارتىنان مەن قالا بەردىم. سوقا باسىم سوپيىپ تۇرعاندا جۇمىسىم ەسىمە سارت ەتە قالماسى بار ما؟ وسى جولى كەشىكسەم باستىعىم «سالتو اينالىپ تەبەر دەپ، ساعاتىما قارايىن دەسەم قولىم قۇرعىر ايازدان سىرەسىپ قاتىپ قالىپتى. مانا ەسسىز ەسەرسوقتىڭ اڭگىمەسىن تىڭدايمىن دەپ قولىمدى قالتاما سالۋدى ۇمىتىپ كەتتىپپىن. ايتەۋىر اياعىم ساپ-ساۋ ەكەن (باتەڭكەمنىڭ ارقاسى عوي). ال تۇرا كەلىپ جۇگىرەيىن. جۇگىرىپ كەلەم، جۇگىرىپ كەلەم. ويلانبايىن دەسەم دە، باسىمدا تاۋىقتىڭ ميىنداي مي بولعان سوڭ، ويلانىپ قويا بەرەم. نە ويلادى دەيسىزدەر عوي؟ ماناعى ەسەرسوقتىڭ اڭگىمەسىن ويلاپ كەلەمىن. سونى مەن ەسەرسوق، اۋزىنا كەلگەنىن وتتاي بەرەدى دەيمىن، دەگەنمەن... ەسەكەڭنىڭ ءسوزى شىندىق سياقتى. جىندىنىڭ ساندىراعى كەلەدى دەگەن وسى-اۋ! ءاي، قويشى سونى، ءبىز ساياساتكەر ەمەسپىز عوي!

شىڭعىس كەنجاليەۆ

Abai.kz