الەم كۇنتىزبەسىن اۋىستىراتىن كەز كەلدى...

بىرەۋلەر 31 جەلتوقساننىڭ جارىم تۇنىندە جەتەتىن كۇندى، ياعني، جاڭا جىلدى - جەر بەتىندە وزدەرىن «حريستياندار» اتايتىن ءبىر قاۋىم ەل «قۇداي» سانايتىن يسا پايعامباردىڭ تۋعان كۇنىنە بالاپ، مۇسىلمان جۇرتىنا ماكۇرىك سىندى سانايدى...

كىم ءبىلسىن، ءبىر ەسەپتەن، بۇل دا دۇرىس شىعار، اتا-بابامىزدىڭ تاريحىنان «شىرشانى اينالدىق» دەگەندى كەزدەستىرمەدىك، ەسەسىنە، قاجىلىققا بارىپ، قاعبانى اينالۋ - مۇسىلماننىڭ بەس پارىزىنىڭ ءبىرى...

قالاي دەسەك تە، ءتىرى پەندەنىڭ جەر بەتىندەگى تىرشىلىگىنىڭ ون ەكى ايى ارتتا قالدى. 2015 جىل - قازاق ءۇشىن اسا اۋىر جىل بولدى.

بىرەۋلەر «تەڭگە دەۆالۆاتسياعا ۇشىرادى» دەپ ءجۇر، مەن مۇنىمەن كەلىسپەيمىن، مەنىڭشە، ەكى ەسەدەي قۇنسىزدانعان قازاق اقشاسى ەسىنەن تانىپ، قۇلاپ ءتۇستى...

تەڭگە قۇنسىزدانبايتىنىنا جىل باسىندا «سەندىرگەن» ۇكىمەت جىل سوڭىندا جەر شۇقىپ قالدى. بىلتىرعى جىلدىڭ كۇزىندە رەسەي ءرۋبلى «نوكاۋت» العاندا، كارىم ءماسىموۆتىڭ ۇكىمەتى قالىڭ «قورىلىنان» ويانۋى كەرەك ەدى. 2015 جىلدىڭ اقپانىنىڭ 15-سىندە ەل باسشىسىنىڭ قارجى نارىعىندا وزگەرىس بولمايتىنىن ايتىپ: «اۋىزبەن وراق وراتىندارعا ەمەس، رەسمي تۇلعالاردىڭ سوزىنە سەنۋ كەرەك» - دەگەنى دە ۇمىتىلعان جوق. ءساۋىردىڭ سوڭىنداعى كەزەكتەن تىس سايلاۋدا جەڭىسكە جەتكەن مەملەكەت جەتەكشىسىنىڭ: «سايلاۋدان كەيىن دە كۇرت دەۆالۆاتسيا بولمايدى. قازاقستاندىقتار مەنىڭ كىم ەكەنىمدى بىلەدى، ەگەر ونداي بەلگى بولسا، قالاي ساقتانىپ، قورعانۋدى دا ءوزىم ايتامىن» - دەگەن دە ەسىمىزدە...

رەسەيدىڭ قاپتاعان ارزان تاۋارلارىنىڭ باسەكەسىنەن قاۋىپتەنگەن قازاق كاسىپكەرلەرى تەڭگەنى دەۆالۆاتسيالاۋ تۋرالى ۇكىمەتكە بىرنەشە مارتە ۇسىنىس جاسادى. استانا كۇنى مەيرامىنان كەيىن 45 كۇن وتكەندە تامىزدىڭ 19-ى كۇنى قازاقستاندا 1 اقش دوللارىنىڭ تەڭگەگە شاققانداعى باعامى 189 تەڭگەدەن 198 تەڭگەگە كوتەرىلدى. ەرتەڭىندە قازاقستان ۇكىمەتى ۇلتتىق ۆاليۋتا باعامىن ەركىنە جىبەرىپ، تەڭگە 30 پايىزعا قۇنسىزدانىپ، 1 اقش دوللارىنىڭ باعاسى ورتاشا ەسەپپەن 255 تەڭگەگە دەيىن قىمباتتادى. قاراشانىڭ 2-cىندە ۇلتتىق بانكتىڭ جاڭا توراعاسى بولىپ دانيار اقىشەۆ تاعايىندالدى. دەگەنمەن، دانيار دا دالاقتاپ جۇرگەندە، جەلتوقساننىڭ ورتاسىندا 1 اقش دوللارىنىڭ باعامى 350 تەڭگەگە دەيىن شارىقتادى. جاڭا بانكير جاڭا سىلتاۋلار تاپتى: «مۇناي باعاسى ارزاندادى، رەسەي ۆاليۋتاسى قۇنسىزداندى، الەم ەكونوميكاسى داعدارىسقا ءتۇستى»...

راسىندا، ءبىزدىڭ ەلدىڭ بيۋدجەتىنىڭ 75 پايىزى مۇناي ساتۋدان تۇسكەن قارجىدان قۇرالادى. سوندىقتان ءوندىرىس قۇرىپ، وتاندىق تاۋارلار شىعارۋ كەرەك. ءىس-ارەكەت، ءونىم مەن تابىس جوق جەردە - ەكونوميكا تۇزەلمەيدى. ۇلتتىق بانك توراعاسى دانيار اقىشەۆتىڭ: «تەڭگە مۇناي مەن رۋبل وزگەرىسىنە تاۋەلدى بولىپ قالا بەرەدى» - دەۋى دە سوندىقتان...

ايتكەنمەن، قانداي قياپاتتا دا «شۇكىرىنەن» جاڭىلماعان ۇلتپىز. قازاققا بار جاقسىلىق ەرتەڭ كەلەتىندەي بولىپ تۇرادى. ءبىر بولجاعىشتار: «قازاق بانكىلەرى دوللار مەن تەڭگەنىڭ كۋرستىك ايىرماسى بويىنشا پايدا تاباتىن مۇمكىندىكتەرىن تاۋىستى، ياعني، تەڭگە باعامى تۇراقتانۋى كەرەك. تەڭگەنىڭ ەركىندىككە كەتكەن ەڭ اۋىر كەزەڭى ءوتتى» - دەگەن ءۇمىت ساۋلەسىن جىلتىراتسا، كەلەسى ءبىر «قورقىتتىڭ كورىن» كورگىشتەر: «قازاق بەنزينى ءۇش مۇناي زاۋىتى 2018 جىلى تولىق جۇمىس ىستەگەندە عانا ارزاندايتىن بولادى» - دەگەن گويگەيىنەن جاڭىلمايدى...

...جىل بويىنا قىل ۇستىندە جۇرگەندەي مازاسىز كۇي كەشتىك. جىل قازاق ءۇشىن اسا اۋىر ءتيدى. ءبىر ءۇمىت ۇشقىنى - مۇلىكتى زاڭداستىرۋدان 3,5 ملرد تەڭگە شاماسىندا قارجى ءتۇسىپتى. جامان ەمەس. ەندى ءىرى ۇرى-قارىلارعا ەس كىرىپ، ەتەكتەي قارجىسىنىڭ ەلەۋلى بولىگىن ەلگە قايتارسا، قاتىپ كەتەر ەدى. ايتپەسە، جەر ءجۇزىن تۇگەل قاپتاعان داعدارىستىڭ بىرەۋدىڭ سىرتتاعى دۇنيەسىن امان قالدىرۋى ەكىتالاي، تاپقانىن - يت، ارقاسىن - بيت جەگەنشە، ەلىنە بۇيىرسىن!..

ەرتەڭگە ءۇمىتىمىز ەرەن. اۋىردان اۋناپ تۇسكەن سەكىلدىمىز...

ءتاۋبا! بيىلعى «تولتولعام» دا ءتامام...

قاجىمۇقان عابدوللا 

Abai.kz