جۋىردا باس ءمۇفتي ەرجان قاجى مالعاجىۇلىنىڭ توراعالىعىمەن وتكەن قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى عۇلامالار كەڭەسىنىڭ ءحى وتىرىسىندا ازاماتتىق نەكەنىڭ ۇكىمىنە قاتىستى ءپاتۋا قابىلداندى. ءپاتۋانىڭ تولىق ءماتىنى تومەندەگىدەي: 

«سوڭعى كەزدە قوعامدا ەر مەن ايەلدىڭ ەرىكتى تۇردە ءبىر-ءبىرىن سىناۋ ماقساتىندا نەكەسىز قوسىلىپ، اتا-انا، تۋعان-تۋىستارىنا جاريالاماي ەرلى- زايىپتى بولىپ بىرگە تۇراتىن «ازاماتتىق نەكە» ۇعىمى پايدا بولدى. كەيبىرەۋلەر ونى «ەركىن ماحاببات» نەمەسە ء«ىس جۇزىندەگى نەكە» دەپ تە اتايدى. الايدا، نەكەسى قيىلماعان «ازاماتتىق نەكە» شاريعاتتا نەكەسىزدىككە جاتادى. سەبەبى، احاج بولىمىندە رەسمي تىركەلمەي نەمەسە مۇسىلمانشا نەكە قيىلماي جاقىنداسۋ زينا ۇعىمىنا كىرەدى. وسىلايشا، ەكى تاراپ «ەرلى-زايىپتى بولۋعا دايىندىق، تاجىريبە» دەگەن جەلەۋمەن اۋىر كۇنا بولىپ سانالاتىن زيناقورلىقتى اقتاۋعا تىرىسادى. نەگىزىندە مۇسىلمان شاريعاتىندا حالال مەن حارام انىق اجىراتىلىپ كورسەتىلگەن. 

«ازاماتتىق نەكەنىڭ» شاريعاتقا قايشىلىعى مىناداي:

1. ازاماتتىق نەكەدە نەكە قيىلماي ەر مەن ايەل توسەك قاتىناسىنا بارادى. ال نەكە قيىلماي توسەك قاتىناسىنا بارۋ شاريعي تۇرعىدان زيناعا جاتادى. زينا شاريعاتتا ۇلكەن كۇنا بولىپ ەسەپتەلەدى. اللا تاعالا قۇران كارىمدە زيناعا مۇلدە جولاماۋدى قاتاڭ ەسكەرتكەن:

«زيناعا مۇلدە جولاماڭدار. شىن مانىندە، ول – انىق ارسىزدىق ءارى ەڭ جامان جول» («يسرا» سۇرەسى، 32-ايات). 

2. ازاماتتىق نەكەنىڭ سالدارىنان دۇنيەگە كەلگەن بالا ويناستان تۋعان بولىپ ەسەپتەلەدى.

3. دۇنيەگە كەلگەن ءسابي شاريعي تۇرعىدان مۇراگەرلىك، قامقورلىق قۇقىقتارىنان ايىرىلادى.

4. ءسابيدىڭ اتا-اناسى شاريعات بويىنشا زيناقور دەگەن اتاۋعا يە بولىپ، اللانىڭ قۇزىرىندا اۋىر ەسەپكە تارتىلادى.

5. وتباسىلىق جاۋاپكەرشىلىك ساقتالمايدى. نەگىزىندە، ەر-ازاماتقا وتباسىن اسىراپ-باعۋ، ناپاقا تابۋ مىندەتى جۇكتەلەدى. ۇرپاق تاربيەسى، ءۇي شارۋاشىلىعى ايەلدىڭ ەنشىسىندە. ال ازاماتتىق نەكەدە مۇنداي جاۋاپكەرشىلىك مۇلدە ساقتالمايدى. ولار، بار بولعانى، ءبىر-ءبىرىن سىناۋ، تاجىريبە ماقساتىمەن عانا بىرگە تۇرادى.

6. جەتەسىز ءناسىلدىڭ قالىپتاسۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. سەبەبى، قازاق جۇرتى ءوزىنىڭ تەگىن، ۇلتىن بىلمەيتىن ۇرپاقتى، جەتى اتاسىن بىلمەگەندى «جەتەسىز» دەپ اتاعان.

ۇكىم:

1. احاج بولىمىندە رەسمي تىركەلمەي نەمەسە مۇسىلمانشا نەكە قيىلماعان «ازاماتتىق نەكە» – زينا بولىپ سانالادى.

2. جوعارىدا اتالعان تەرىس سيپاتتاعى «ازاماتتىق نەكەنىڭ» شاريعاتتاعى ۇكىمى – حارام.

3. مۇسىلمان بالاسى ارتى وپىق جەگىزەتىن مۇنداي اۋىر ءارى لاس كۇنادان اۋلاق بولۋى ءتيىس».

قمدب ءباسپاسوز قىزمەتى

Abai.kz