اۋىلشارۋاشىلىعى ماقساتىندا شارۋالاردىڭ يەلىكتەرىنە تيەسىلى 2 ميلليونعا جۋىق گەكتار (1,7 ملن. گەكتار) جەر 1-شىلدەدەن باستاپ اۋكتسيون ارقىلى ساتىلىمعا شىعارىلماق. بۇل تۋرالى قر ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى ەربولات دوساەۆ مىرزا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەزمەتىندە وتكەن بريفينگكتە مالىمدەدى.

دوساەۆ مىرزانىڭ ايتۋىنشا، 2016 جىلى مەملەكەت باسشىسىنىڭ «100 ناقتى قادام» جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ءام «يندۋسترياليزاتسيا جانە ەكونوميكالىق ءوسىم» رەفورماسىنىڭ ءۇشىنشى تولقىنى شەڭبەرىندە 152 نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتى مەن 2 كودەكس جانە 4 زاڭ جوباسى قابىلداناتىن بولادى.

دوساەۆ مىرزانىڭ سوزدەرىنە سەنسەك، قازاق جەرىن اۋكتسيون ارقىلى ساتىلىمعا شىعارىپ، جەكە تۇلعالاردىڭ قولدارىنا تاپسىرۋ (ميلليونداعان قاراجاتقا قارا قازاق سول جەرلەردى ساتىپ الۋى مۇمكىن دەگەن تۇسىنىك الدامشى بولۋى مۇمكىن – رەد.) قارا شەلەگى قاڭعىرلاپ تۇرعان ۇلتتىق ەكونوميكانى كوتەرۋ دەگەن يدەيا مەملەكەت باسشىسىنىڭ «100 ناقتى قادامىندا» ايتىلىپ قويعان-مىس.

«جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قۇزىرەتىمەن، 1-شىلدەدەن باستاپ 1,7 ميلليون گەكتار اۋىلشارۋاشىلىعى ماقساتتارىنا تيەسىلى جەر جەكە تۇلعالاردىڭ قولىنا تاپسىرىلادى. ساتىلىم پروتسەسسى اۋكتسيون ارقىلى جۇرگىزىلەدى. قازىرگى تاڭدا ساتىلىمعا شىعارىلاتىن 645,4 مىڭ گەكتار نەمەسە 1271 جەر تەلىمى ساتۋعا دايىن»،-دەيدى دوساەۆ مىرزا.

مينيستر مىرزانىڭ ايتۋىنشا، ساتىلىمعا شىعارىلعان سول جەرلەردىڭ قازىرگى يەلەرى جالعا الىپ وتىرعان جەرلەرىن ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بار. مىسالى، كاداسترلىق باعانىڭ 50 پايىزىنان باستاپ 10 جىلعا دەيىن ءبولىپ تولەۋلەرىنە بولادى-مىس. ال كاداسترلىق قۇن – اۋكتسيونداعى باستاپقى باعا بولماق.

«ەكىنشى مارتە اۋكتسيوندا ساتىلىمعا شىعارىلعان جەرلەر قولدانىسقا ەنگزىلمەگەن جاعدايدا، ول جەردىڭ قۇنى 50 پايىزعا تومەندەتىلىپ، قايتادان ءۇشىنشى مارتە اۋكتسيونعا تۇسپەك. ەگەر جەر تەلىمى ساتىلمايتىن بولسا، اۋكتسيوننان الىنىپ تاستالادى»،-دەيدى مينيستر مىرزا.

دوساەۆتىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، قازىرگى تاڭدا 454 جەر يەلەنۋشىلەر نەمەسە 108,2 مىڭ گەكتار جەردىڭ يەلەرى اۋكتسيونعا قاتىسۋعا ۇسىنىس بىلدىرگەن.

تاقىرىپقا تۇزدىق

وسىنىڭ الداندا «جەر كودەكسىنە» اۋىلشارۋاشىلىعى القاپتارىن ساتۋ جونىندە ارنايى وزگەرىس ەنگىزىلگەنىن حابارلاعان بولاتىنبىز.

جەر كودەكسىنە جاسالعان تۇزەتۋلەردەن كەيىن دوساەۆۋ مىرزا ءسۇيىنشى سۇراپ، قازاق جەرى بۇدان بۇلاي اۋكتسيونعا سالىنىپ، گوللاندىق تاسىلمەن ساتىلىمعا شىعارىلادىن  دەگەن ەدى.

ول كەزدە دە، دوساەۆ مىرزا دەرەكتەر كەلتىرىپ، ەلىمىزدە 100 ميلليونداي گەكتار جەر ۇزاق مەرزىمدى جالعا الىنعانىن ءام  جەكە مەنشىكتە بار – جوعى 1,2 پايىز جەر بار ەكەنىن ايتقان-تىن.

قىسقاسى، كارى تاريحتا «ۇلى دالا» اتالعان، ءباھادۇر بابالارىمىز قىتايمەن، ورىسپەن، جوڭعار-قالاماقپەن، سارت-ساۋانمەن قيدالاسىپ ءجۇرىپ الىپ قالعان بايتاق جەرىمىز ەندى بۇگىنگى كوپۇلتتى قازاقستاندىقتاردىڭ جەكە مەنشىگىنە اينالۋدىڭ الدىندا تۇر.

قازىرگىندەي قىسىلتاياڭ، قيىن شاقتا قولىندا قارجىسى بار ادام جەر ساۋداسىنان كوپ ۇتارى ءسوزسىز. ال، جەردى جەكەمەنشىككە ساتۋدان تۇسكەن پايدا الەمدىك داعدارىس پەن رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالاردىڭ سالقىنىن سەزىپ وتىرعان قازاقستاننىڭ بيۋدجەتىنە كىرىس كىرگىزۋى مۇمكىن. بيلىكتىڭ جاپپاي جەكەشەلەندىرۋدى تەزدەتۋگە پارمەن ەتۋىندە، مىنە، وسىنداي استار بولسا كەرەك.

اڭگىمەنىڭ  اۋانى ءاۋ باستا پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ 5 ينستيتۋتتىق رەفورماسىندا ايتىلعان ەدى. ەلباسى  رەفورماسىنىڭ «100 ناقتى قادامىندا» جەردى ناقتى مەنشىك يەسىنە بەرۋ تۋرالى ايتىلعان.

ءماسىموۆ ۇكىمەتى وتكەن جولى ءبىرىنشى اۋكتسيوندى ۇيىمداستىرىپ، ودان 1,5 ملرد. تەڭگە پايدا تاپتى.  الايدا، ۇزاقمەرزىمدى جالعا بەر­گەننىڭ وزىندە جەر  ءسىز بەن ءبىز سەكىلدى قالتاسى تەسىك قازاقتىڭ ەمەس، وليگارحتاردىڭ قولىنا وتۋدە.

ال، ەندى جەر ساتىلعان جاعدايدا، ءبىز جەردەن ايىرىلامىز. قازىرگىدەي جا­ھاندىق داعدارىس كەزىندە نانعا، كۇندەلىكتى قاجەتتىلىككە اقشا تابا الماي وتىرعان اۋىلداعى قارا قازاق ول جەرلەردى ساتىپ الا المايتىنى ايدان انىق. دەمەك، ءبىزدىڭ ۇكىمەت الگى وليگارحتاردىڭ بايىعان ۇستىنە بايۋىنا جاعداي جاساپ وتىر دەۋگە وسى ارادا تولىق نەگىز بار.
وسىدان 10 جىل بۇرىن ەلىمىزدە 35,5 ميلليون گەكتار ەگىستىك بولسا، قازىر ونىڭ كو­­لەمى 21 ميلليون گەكتارعا دەيىن ءتۇستى. قالعان جەرلەردى قۇنارلىلىعى جارامايدى دەپ پايدالانۋدان شىعارىپ تاستاعان.
قازىر كەيبىر جەر الپاۋىتتارىندا 2-5 ميلليون گەكتارعا دەيىن جەر بار. ەلەۆاتورلاردى دا جەكەشەلەندىرىپ الىپ، ساتىپ جاتىر. سوندىقتان جەردى ولارعا بەرۋگە بولمايتىنىن ساراپشىلار ايتقانىمەن، ءماسىموۆ ۇكىمەتىنىڭ ءوز ەسەبى بولسا كەرەك.  ءبىز قانشا باجايلاعانىمىزبەن، ءوز جەرىمىزدى ءوزىمىز يگەرە المايتىن حالگە جەتىپپىز. تەرەششەنكو، ماديموۆ، كۋلاگين سياقتى لاتيفۋنديستتەر جەردى ءاۋ باستا جالعا الدى. سودان سوڭ جۇلما-جۇلماسىن شىعاردى. ولاردان  وسى كۇنى ۋالانعان، قۇنارسىز جەر قالعانى، قالىپ جاتقانى جانە راس. بۇندايدا وكىمەتىمىز وگەي بولعان سوڭ، وكپەڭدى قايدا ايتىرىڭدى دا بىلمەيسىڭ. مىنە، ەندى قازاق جەرى كادىمگى اۋكتسيونعا ءتۇسىپ، ونى شەتەلدىكتەر ساتىپ الىپ جاتىر. قارجى داعدارىسىنان ۇكىمەتتىڭ تاپقان جولى وسى بولسا كەرەك. قازاقتىڭ بايتاق دالاسى بولماسا، ۇكىمەت ەندىگە قايتەر ەدى؟

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz