كەشەلى-بەرى جۇرت نازارى سايلاۋدان «سۇرىنبەي» وتكەن سايلانۋشىلاردىڭ تىزىمىندە. پايىمعا دا، پارىققا دا قايشى پارادوكسقا تولى وسى سايلاۋدىڭ دۇلدۇلدەرى ايقىندالىپ، ءار پارتيا وزدەرىنە تيەسىلى ءماجىلىس كرەسلولارىنا وتىراتىن ماندات يەلەرىنىڭ ءتىزىمىن جاريالادى. ىشتەرىنەن ءىلىپ الار ازاماتتار ىلەۋدە بىرەۋ دەمەسەڭ، الالاۋى از ەمەس الاماندا اتتارىن ەل ەستىپ، جۇرت كورمەگەن كانديداتتار ماجىلىسكە اتتاندى.

پايىم پاراساتىمىزدىڭ ورەسىندە ءماجىلىستىڭ جاڭا قۇرامىنا شولۋ جاساپ كورەلىك ەندى.

اۋەلى بيلىك باسىنداعى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتتارىنا توقتالساق.

ەرتەدە ەسكى تاققا وتىرىپ، ءبىر اۋىز ءۇن شىعارماعان دەپۋتاتتار بۇل تىزىمدە از ەمەس. مىسالى، ارونوۆا، زۆولسكي، جايىلعانوۆا، كازانتسەۆ، كاراكەن، كليمەنكو، شيشيگينا سىندى دەپۋتاتتارمەن قاتار، ەسىمدەرىن ەل بىلمەيتىن: ياكوۆلەۆا، چيركوۆ، حيتۋەۆا، شيپوۆسكيح، ششەگەلسكي، ۋنجاكوۆا، سۋسلوۆ، سكليار، سيمونوۆ، مۋسين، نۋركينا سىندى بىرسىدىرعى جاپ-جاڭا دەپۋتاتتار قوسىلدى قاتارعا. جوعارىداعى ءبىز تىزىمدەپ شىققان ازاماتتار ءماجىلىس مىنبەرىنەن ورىن الارداي قانداي ەڭبەك ءسىڭىردى؟ شىن مانىندە حالىق وسى كىسىلەرگە داۋىس بەرىپ پە ەدى؟

حوش، وتىرسىن دەلىك، سوندا بۇل تىزىمدەگىلەر ەرتەڭ مىنبەردەن قانداي ماسەلەلەر كوتەرەدى؟ ءسوزدىڭ شىنتۋايتىنا كەلگەندە ءبىز بۇل «كىسىلەردىڭ» ساياسي باعدارلامالارىمەن نەگە تانىس ەمەسپىز؟ حالىق ءوز بولاشاعىن ءوزى تانىمايتىن تۇلعالاردىڭ قولىنا ۇستاتا قويماسى انىق. ەندەشە ەشكىم ەستىمەگەن ەسىمدەردى كىمدەر سايلادى دەگەن دوعال سۇراق تۋادى.

بۇل عيماراتتا بۇرىننان كەلە جاتقان «ماجىلىسمەندەردىڭ» ىشىندە پارلامەنتتىڭ سوڭعى پارتاسىندا وتىراتىن، باق الدىندا ءبىر اۋىز مالىمدەمە جاساپ كورمەگەن  كەي دەپۋتات قايتا سايلاندى. مىسالى، ولگا شيشيگينا، ۆلاديمير ولەينيك دەگەندەر نە ءبىتىرىپ ءجۇر؟

كۇنى كەشە عانا قازاقستاندىق اۋىر اتلەتتەر دوپينگ داۋىنى ىلىككەندە، پارلامەنت مىنبەرىنەن ءبىر اۋىز ءۇن قاتپاعان ولگا حانىم، ءۇشىنشى مارتە دەپۋتات اتاندى. ولگا حانىمنىڭ پارلامەنتتەگى نەگىزگى مىندەتى ءدوپ وسى سپورتشىلاردىڭ جوعىن-جوقتاۋ ەمەس پە؟ ول كەزدە ولگا حانىم قايدا ءجۇردى؟

اۋەلگى باس پارتيا ۇسىنعان 127 ادامنىڭ ىشىنەن ارتىستەرى مەن اتلەتتەرىن ەسەپتەمەگەندە ەكونوميكا، قۇقىق سالاسىندا ءىسى مەن ءسوزى وتكىر ازاماتتار نەگە سىزىلىپ قالدى؟

وتكەن جولى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا زەينەت جاسىنا جەتكەن شەنەۋنىكتەرگە ورىندارىن بوساتۋ تۋرالى ناقتىلاپ ەسكەرتكەن ەدى عوي.
«زەينەتكە شىعۋدىڭ ناقتى مەرزىمى بار، مەن وندايلاردىڭ قازاقستان بويىنشا قانشاسى وتىرعانىن جاقسى بىلەمىن. بۇل ساياسي مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن دە قاراستىرىلۋى كەرەك. ال پرەزيدەنت تاعايىندايتىن ساياسي قىزمەتكەرلەردىڭ كەتۋ مەرزىمىن پرەزيدەنت ءوز شەشىمىمەن 1-5 جىلعا سوزا الاتىن ەرەكشەلىك بار»، — دەپ نىعىرلاپ قويعان-تىن.

ءوزى ايتقانداي-اق، ءماجىلىستىڭ جاڭا قۇرامىنا بىرنەشە زەينەتكەر دە ەنگەن ەكەن. قۋانىش سۇلتانوۆ، سەرىك ۇمبەتوۆ پەن باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ سەكىلدى الپىس پەن جەتپىستىڭ ۇستىندەگى اقساقالدار تۋرالى اسىلىق ءسوز ايتۋدى ەرسى كوردىك. سەبەبى، بۇل كىسىلەردىڭ كەيبىرىنىڭ قىزمەتتىك مەرزىمىن ەلباسى ءوزى ۇزارتىپ بەرگەن.

ايتپاقشى، باس پارتيانىڭ بيىلعى تىزىمىندە كورەر كوزگە وعاش تيگەنى تاعى ءبىر جاڭا ەسىم – ارتۋر پلاتونوۆ.

ەلىمىزدەگى تەلەارنانىڭ ءتىلشىسى ءام تەلەجۇرگىزۋشىسى ارتۋر ستانيسلاۆۇلىنىڭ ماجىلىستەگى مايلى ورىنعا جايعاسۋىنا قاتىستى جۇرت پىكىرى ەكى ۇشتى. ۆيكيپەدياداعى ءومىربايانىندا ونەرتانۋشى دەپ جازىلعان بۇل ازاماتتىڭ (ەندىگى شەنەۋنىك) ماجىلىستەگى مىندەتى قانداي؟ ول تۋرالى الداعى ۋاقىتتا كەڭىرەك بايانداي جاتارمىز.

ەندى بيلىكتىڭ «بيزنەس-پارتياسىنا» اۋىسايىق.

«اق جول» پارتياسىنىڭ ماجىلىسكە ءوتۋ-وتپەۋى جوعارعى بيلىكتىڭ قالاۋىندا بولعانى جاسىرىن ەمەس. پارتيا توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ مىرزانىڭ ەل قازىناسىنان شەتەلگە شىعىپ كەتكەن 140 ميلليون دوللاردى ەلگە قايتارۋدى تالاپ ەتكەندىگىن ءبىز جازعان ەدىك. وسى ءبىر 140 ميلليوننىڭ سۇراۋى وسى جولعى سايلاۋدا ۇلكەن ءرول ويناسا كەرەك. پارتيانىڭ ماجىلىستەگى ورىندارى «اۋىلدىڭ» ەنشىسىنە بۇيىرا جازدادى.

ەڭ العاشقىدا 34 كانديدات ۇسىنعان بۇل پارتيادا دا ەلگە ەسىمدەرى ءماشھۇر ازاماتتار تابىلمادى. پارتيا توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ مىرزادان وزگە، قىزىل سوزگە جۇيرىك بەرىك دۇيسەمبينوۆ مىرزانى اتاپ كورسەتپەسەك، وزگەلەرىنە وزەۋرەپ تۇرعانىمىز شامالى.

ءسوزدىڭ شىنتۋايتىنا كەلگەندە، پارلامەنتتىڭ دەپۋتاتتىعىنا ۇسىنىلعان جاپ-جاڭا ءتىزىمدى قاراپ وتىرىپ، ەلگە تانىمال، ۇلت ءۇشىن، ۇلتتىڭ ءتىلى مەن ءدىلى ءۇشىن جانىن سالىپ قايرات كورسەتەتىن ازاماتتاردى تاپپاي داعدارىپ قالدىق.

جاڭا سايلاۋدان جاڭارۋ كۇتكەن ەل – «اق جول» اتىنان دوداعا تۇسكەن اقىن قازىبەك يسانى كۇتتى. الايدا پەرۋاشەۆ مىرزانىڭ شەشىمى حالىقتىڭ سەنىمىمەن ۇندەسپەگەن ەكەن.

الاش ارمانىن ۇلتتىق مۇددە جولىندا قالقان ەتەمىز دەپ ەلدى سەندىرگەن «اق جولدىڭ» جەتى دەپۋتاتى (وڭشەڭ كاسىپكەرلەر) العان باعىتتان اينىپ كەتپەسە يگى ەدى.

ال كوممۋنيستەردە ەش وزگەرىس جوق.

وزدەرىن-وزدەرى مەرزىمىنەن بۇرىن تارقاتىپ جىبەرۋدى اتتاي قالاپ، اتانداي سۇراپ العان ەسكى ءماجىلىس قۇرامىنداعى دەپۋتاتتار جاڭا ماجىلىسكە وزدەرى باراتىن بولىپتى. گەرەانتاكراتيالىق باسقارۋ جۇيەسىنىڭ بۇگىنگى ءىزباسارلارى جاسى سەكسەنگە جەتكەن ۆلاديسلاۆ اقساقالدى باستاپ قايتا جايعاستى.

بۇل قۇرامدا كىمدەر نە دەپ ەدى؟

اۋەلى ۆلاديسلاۆ كوسارەۆتان باستاساق، جاسى بيىل تۇپ-تۋرا سەكسەنگە تولدى. ۆلاديسلاۆ كوساەرۆتىڭ زەينەت جاسىن ەلباسى ۇزارتىپ بەردى دەيتىن ەشبىر قۇجات جوق. الايدا، پارلامەنتتەگى دەپۋتاتتىڭ ەڭبەگى ونىڭ جاسىنا ەمەس، بىلىكتىلىگىنە قاراي ەسكەرىلەدى دەگەن توتە تەورەما بار ەكەنىن ەسكەرسەك، كوسارەۆ اقساقالدىڭ اقىلىنا جاس قازاقستاننىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگانى مۇقتاج دەگەندى بىلدىرگەنى مە؟

ءالسىن-ءالسىن باق الداندا بەت كورسەتىپ جۇرەتىن جامبىل احمەتبەكوۆ مىرزا الدىڭعى جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن-اق، جۇرت نازارىن وزىنە اۋدارا بىلگەن-ءتىن. سول جولعى سايلاۋعا دەيىن سايا-كولەڭكەدەگى دەپۋتات ەندى ەڭ بەلسەندىلەردىڭ ءبىرى. حوش، ەڭبەك ەتكەندىكى.

كوممۋنيستەردىڭ تاعى ءبىر دەپۋتاتى ايقىن قوڭىروۆ مىرزا وتكەن جىلى داعدارىس دەندەپ، قارجى قيىندىعى تۋا باستاعاندا قولاپاي ۇسىنىس ايتىپ، كوپشىلىكتىڭ كەلەمەجىنە اينالعان ەدى. ول كەزدە دەپۋتات مىرزا، «نان باعاسىن 300 تەڭگە دەيىن كوتەرۋ» تۋرالى ۇسىنىس ايتقان. دەپۋتات قوڭىروۆ مىرزا بيىل دا دودادا. ءسىز بەن ءبىز بولىپ، ەرسىلى-قارسىلى ۇسىنىستارىمەن نازارىمىزدا جۇرگەن قوڭىروۆتىڭ ءتىسىنىڭ اراسىنان شىققان ءاربىر سوزگە ءجىتى نازار اۋداراتىن بولامىز.

ايتپاقشى، وسى جولى تۇرعان سىزدىقوۆ تا دەپۋتات اتاندى. وتكەن جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا ەل باسقارۋعا نيەتتى ەكەندىگىن تانىتقان تۇرعان مىرزانىڭ مەملەكەتتىك تىلگە شورقاقتىعىن بايقاپ قالعانبىز. مەملەكەتتىك ءتىلدى رەسمي تىلمەن ءجيى شاتاستىراتىن ماجىلىستەگى دەپۋتاتتاردىڭ قاتارىن ەندى تۇرعان سىزدىقوۆ تولتىردى.

ءبىز ازدى-كەمدى ەسىمدەرىن بىلەتىن ەسكى ءام جاڭا دەپۋتاتتاردىڭ اتتارىن اتاپ، تۇستەرىن تۇستەپ كوردىك. ماجىلىستەگە ءۇش پارتيانىڭ وزگە دە ەلگە بەيمالىم دەپۋتاتتارى دا ءبىزدىڭ نازارىمىزدا. سايلاناتىندار سايلاندى. حوش كوردىك. ەندى سايلانعانداردىڭ ساپاسى سىن كوتەرە مە دەگەن جالقى سۇراق تۋادى...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى 

Abai.kz